ابو قبیس

کوه ابوقُبَیس کوه مقدسی برای مسلمانان در شمال شرقی مسجدالحرام و در شهر مکه است. امروزه آن را تراشیده‌اند و شکل نخستین آن که گنبدی‌شکل بوده، تغییر یافته است. نقل شده است که وقتی حجرالاسود از بهشت نازل شد، مدتی در این کوه به ودیعه گذاشته شد. هم‌چنین حضرت ابراهیم (علیه‌السلام) با رفتن بر بالای این کوه مردم را به انجام مناسک حج می‌‌خواند. اکنون عمده این کوه تبدیل به کاخ و مهمان‌سرای حکومتی شده است.

آشنایی با کوه ابوقبیس

از کوه‌‏های مهم مکه «ابوقبیس» است که به سبب سکونت فردی به نام ابوقبیس، به این نام معروف شده است. این کوه در دل سختِ خود، خاطره‌های مهمی از تاریخ نهفته دارد. هر چند امروزه در پس ساختمان‏‌های بلند، از جمله دار الضیافه سعودی، از چشم‏‌ها پنهان گردیده و بخشی از آن تخریب شده است. بنا بر روایات زیادی، ابوقبیس برترین کوه‌‏های مکه است.

کوه‌های مهم مکه

مکه در میان درّه واقع شده و اطراف آن را کوه‌‏هایی چند در برگرفته است، به‏ طوری که تنها چند راه خروجی به سمت یمن، دریای سرخ و شام در آن وجود دارد.

مهم‏ترین کوه‏‌های مکه عبارتند از:

1. بوقبیس، با ارتفاع 420 متر که در شرق مسجد‌الحرام واقع است. در حال حاضر قصر ملک بر بالای آن بنا شده و بخشی از آن در فضای باز جلوی مسعی افتاده و در واقع، بخشی از کوه از جای برداشته شده است. این کوه را به دلیل همسایگی با کعبه، از کوه‏‌های مقدس دانسته‏‌اند. هم‌چنین گفته‏‌اند که در جریان طوفان نوح، امانت‌دار حجرالأسود بوده است. کوه صفا که سرآغاز و مبدأ سعی است، در دامنه این کوه واقع شده است.
3. قُعَیْقعان یا جبل هندی، با ارتفاع 430 متر در غرب مکه است. فاصله این دو کوه، حد قدیم مکه است. از دوران‏‌های دور، در اطراف و بر فراز این کوه، بناهای مسکونی می‌‏‌ساخته ‏اند.
5. جبل النور یا حِرا با ارتفاع 634 متر در شمال شرق مکه است و اوّلین آیات قرآنی در آنجا بر رسول خدا (صلی الله علیه وآله وسلم) نازل شد.
6. ثور، با ارتفاع 759 متر در جنوب بر سر پاست؛ جایی که پیامبر (صلی الله علیه وآله وسلم) به هنگام هجرت در آنجا مخفی شد.
8. خَنْدمه، در پشت کوه ابوقبیس است.
10. عُمَر، که در غرب مکه واقع است.
12. ثبیر، در شرق مکه است.

قدمت تاریخی کوه

«ابوقبیس» افضل «جبال مکه» است، و اول کوهی است که خداوند در زمین قرار داد، حجرالاسود در او بود از زمان طوفان «نوح»، تا این که جبرئيل او را به «حضرت خلیل الرحمن» داد، که در موضع خود نصب کند، موافق اخبار و احادیث عامه و خاصه، اول کسی که بنیان خانه «کعبه» کرد، حضرت آدم صفی اللَّه بود، و بود تا «طوفان نوح» او را فرو گرفته و مدت‌ها تلّی سرخ می‏‌نمود، تا آن گه که «حضرت خلیل الرحمن» آن خانه را بنیان فرمود، و در «طواف» آن، سنت‏‌ها مقرر فرمود، و مردم به جای می‏‌آورند). گفتنی است جنازه حضرت آدم در کوه ابو قبیس که در مکّه است مدفون شد.

موقعیت جغرافیایی کوه

این کوه در شمال شرقی مسجدالحرام و مشرف بر صفا است و 420 متر از سطح دریا و 120 متر از سطح دامنه فاصله دارد. بعضی گفته ‏اند قبر شیث بن آدم و به روایتی قبر حَوّا در دل این کوه واقع است و گویند چند پیامبر نیز در آن مدفون شده‏‌اند، واللَّه العالم.

نامیدن کوه به امین

خداوند، حجرالأسود را از بهشت به ابراهیم علیه‌السلام رسانید و این سنگ از زمان طوفان نوح علیه‌السلام در امانت ابوقبیس بود، لذا این کوه را به همین مناسبت «امین» خوانده ‏اند.

اتفاق افتادن حادثه شق القمر

پس از اسلام، این کوه شاهد حادثه شق‏‌القمر بود که بعدها مسجدی به همین نام در این مکان ساخته شد.

واقع شدن صفا ومروه در دامنه کوه

صفا و مروه دو کوه کوچکی است که در دامن کوه ابوقبیس و کوه قعیقعان قرار دارد و امروزه خیابان‏‌ها و بناهای جدید آنها را از یکدیگر جدا کرده است. کوه صفا در قسمت جنوبی مسجدالحرام و کوه مروه در ناحیه شمال شرقی آن قرار دارد.

شهادت امام علی و قطعه قطعه شدن کوه

و هم‌چنین روایت شده است که ابن عباس گفت: در آن شبی که در صبح آن علی (علیه‌السلام) شهید شد من در خواب دیدم که گویا: کوه أبو‌قبیس شکسته و قطعه ‏قطعه شد و در أطراف کعبه فرو ریخت، خانه کعبه با شهر مکه و اطراف آن بطوری از گرد و غبار کوه أبو قبیس تاریک شد که مردم یکدیگر را نمی‌دیدند. من گفتم: إِنَّا لِلَّهِ وَ إِنَّا إِلَیْهِ راجِعُونَ ^{[بقره–156]} ‎ من چقدر خوف دارم از اینکه نکند أمیر المؤمنین (علیه‌السلام) شهید شود. ابن عباس می‌گوید: خبر قتل علی (علیه‌السلامج در همان شبی که من آن خواب را دید بمن رسید.

برتر بودن حج از انفاقی معادل کوه ابوقبیس

رسول خدا (صلی الله علیه وآله وسلم) از منا کوچ می‌‌کرد که بادیه نشینی از منطقه «ابطح» با آن حضرت روبه رو شد و از ایشان سئوالی کرد. گفت: من به قصد حج از خانه‏‌ام خارج شدم، اما مانعی مرا از حج بازداشت. من مرد پولدار و ثروتمندی هستم، دستور بفرما با مالم کاری کنم تا به پاداش حاجیان نائل شوم. رسول خدا (صلی الله علیه وآله وسلم) رو به کوه ابوقبیس کرد و فرمود: «اگر به اندازه کوه ابوقبیس طلای سرخ داشته باشی و آن را در راه خدا انفاق‏ کنی، هرگز به پاداشی نمی‌‏رسی که حج‏ گزار می‌‏رسد».

منابع

برگرفته از سایت آشنایی با کوه ابوقبیس - اهل البیتhttps://ahlolbait.com