سامی العریدی

سامی العریدی
نام‌های دیگر	دکتر سامی العریدی، ابومحمد شامی
اطلاعات شخصی
سال تولد	1973 م، ۱۳۵۱ ش‌، ۱۳۹۲ ق
محل تولد	اردن، عمان
دین	اسلام، اهل‌سنت

سامی العریدی متولد 1973م بوده و ابومحمد شامی کنیه این نظریه‌پرداز اردنی است. او شرعی عام جبهة النصرة بعد از ابوماریه قحطانی بود. چنان‌که، او امیر جبهة النصرة در درعا بوده است.

زندگی‌نامه

سامی محمود مشهور به دکتر سامی العریدی که کنیه‌اش ابومحمد الشامی است بعد از ابوماریة القحطانی به‌عنوان شرعی عام جبهة النصرة منصوب شد. او در سال 1973 م،‌‌ در شهر عمان پایتخت اردن زاده شد. او تحصیلات آغازین خود را در همین شهر انجام داد و در دانشگاه اردن در رشتۀ علوم شرعی به تحصیل پرداخت و سال 1994 م، وارد دانشگاه شد. او موفق به دریافت مدرک کارشناسی ارشد در رشتۀ حدیث شد و در سال 2001 م، موفق به دریافت دکترا در این رشته شد. دکتر سامی العریدی با تکیه بر اندیشۀ جهادی در دوران جوانی، پس از شکل‌گیری جنگ داخلی در سوریه، در سال 2011 م، به آن کشور وارد شد و به سازمان القاعده و جبهة النصرة پیوست. در این راستا، منصب شرعی عام در درعا به او واگذار شد.

جبهة النصرة در ژوئیۀ 2014 م، تشکیل «امارت اسلامی شام» را اعلام کرد. در همین زمان دکتر سامی العریدی به عنوان شرعی عام جبهة النصرة جایگزین ابوماریا القحطانی شد. این تغییر هنگامی شکل گرفت که جبهة النصرة در برخی از میدان‌های درگیری با داعش شکست خورده بود. ابومحمد العدنانی سخنگوی تشکیلات داعش در 29 ژوئن 2014 م، تأسیس خلافت را اعلام کرد. در مقابل، ابومحمد الجولانی رهبر جبهة النصرة ده روز بعد نیز تأسیس دولت اسلامی شام را اعلام کرد. در این میان، میدان دادن به شخصیت اردنی در مناصب بالای جبهة النصرة زمینه‌ساز ورود بسیاری از اردنی‌ها در این سازمان نظامی ـ سلفی شد. چنانکه، برجسته‌سازی تحصیلات دینی او نیز در راستای پررنگ‌سازی مشروعیت این تشکل سلفی ـ جهادی اهمیت کلیدی داشت. در این میان باید دانست که جبهة النصرة پس از فشارهای داخلی و خارجی تلاش کرد از طریق ائتلاف با دیگر گروه‌های نظامی خود را تقویت کند. این ائتلاف‌ها از طریق تغییر عنوان تشکل به «جبهة فتح الشام» و سپس به «هیئة تحریر الشام» اعلان شد. انگیزۀ دیگری نیز به این تغییر نام تشکل کمک کرد. مقصود اعضای این تشکل خارج شدن از فهرست تروریسم بود. گروه‌های شورشی در سوریه در سال‌های مبارزه با دولت مرکزی همواره در رقابت و چالش‌های متنوع با یکدیگر بودند و در نتیجه، ائتلاف‌ها و اختلاف‌های درونی به وفور در این گروه‌ها به چشم می‌خورد. سرانجام دکتر سامی العریدی نیز در پی اختلافات داخلی در «هیئة تحریر الشام» و جدا شدن برخی گروه‌ها از آن، از این گروه برید و در تأسیس «حرّاس‌الدین» ـ به‌عنوان شاخه‌ای از سازمان القاعده در سوریه ـ مشارکت جست. این گروه شبه نظامی و سلفی ـ جهادی در نیمۀ فوریۀ 2018 م، به رهبری سمیر حجازی مشهور به ابوهمام الشامی و با محوریت شخصیت نمادین حمزه بن لادن تأسیس شد. پس از این ماجرا خبر دستگیری سامی العریدی ملقب به ابومحمود الشامی توسط هیئت تحریر الشام به اتهام اختلاف‌افکنی در میان پیروان این گروه شنیده شد. شکل‌گیری این گروه زمینۀ خاصی داشت. اختلاف میان ایمن الظواهری رهبر القاعده و ابومحمد الجولانی زمینه‌ساز تأسیس این گروه به‌عنوان شعبۀ جدید القاعده در سوریه و محوریت شد. ایمن الظواهری که تلاش جولانی را در راستای طرحی محلی تلقی می‌کرد، تلاش کرد با شکل‌دهی به جبهۀ جدیدی در سوریه با محوریت حمزه بن لادن به‌عنوان وارث شرعی اسامه بن لادن، صبغۀ جهانی به جهاد بدهد. دکتر سامی العریدی یکی از کسانی بود که موضعی نظری دربارۀ خلافت داعش اتخاذ کرد. او با نگارش کتابچۀ ده صفحه‌ای «تقریب مفهوم الخلافة الراشدة لعموم المسلمین» به بررسی مقولۀ خلافت پرداخت. او این متن را حدود دو سه ماه پس از اعلان خلافت داعش، در ذوالقعده 1435 ق، در تصویر خلافت مشروع و البته بدون پرداختن مستقیم به خلافت داعش به نگارش درآورد. هدف او از نگارش این متن، صیانت از مفهوم خلافت اسلامی از تحریف محتوایی و تبیین «صورت شرعی خلافت راشده بر منهاج نبوت، به مثابۀ غایت هر صادقی در این زمان» بوده است . از این‌رو، به اجمال به ابعاد مختلف خلافت مانند تعریف، حکم، اهمیت، طرق سه‌گانه انعقاد خلافت (انتخاب، استخلاف و تغلب)، مقوله تمکین و شوکت، شروط خلیفه، اهل حل و عقد، بیعت، و خلافت بر منهاج نبوت پرداخته است.

منابع

• ر. ک: ذبیح‌الله نعیمیان، جریان‌شناسی سوریه، انتشارت مجمع تقریب مذاهب اسلامی، قم 1402 ش.