هیئت کبار العلماء عربستان سعودی: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش برچسب: برگردانده‌شده |
برچسب: واگردانی |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
''' | '''هیأت کبار العلماء [[عربستان سعودی]]''' مهم‌ترین نهاد مذهبی در این کشور است که وظیفه‌ی [[افتاء]] و جهت‌دهی مذهبی مردم آن را به عهده دارد. این نهاد مذهبی وابسته به نظام سلطنتی در این کشور است. ازاین‌رو اعضا، ساختار و کیفیت فعالیت آن توسط پادشاه تعیین می‌شود. چنان‌که طی چند دهه تغییرات محدودی را تجربه کرده است. در ادامه به معرفی این نهاد مذهبی ـ حکومتی خواهیم پرداخت: | ||
== | == تأسیس هیأت کبار العلما == | ||
نهاد افتاء در عربستان نهادی دینی ـ حکومتی است که با | نهاد افتاء در عربستان نهادی دینی ـ حکومتی است که با عنوان هیأت کبار العلما شناخته می‌شود. این هیأت در 1391ق / 1971م به دستور پادشاه عربستان و با تعیین 17 عضو توسط او تأسیس شد. هیأت کبار العلما را می‌توان شورای افتایی دانست که وظیفه‌ی صدور فتاوای مذهبی را بر عهده دارد. جلسات این شورا با فاصله‌ای طولانی قریب به شش ماه تشکیل می‌شود. ازاین‌رو، گاه جلسات آن با عنوان محل تشکیل و شماره‌ی آن شناخته می‌شوند. | ||
== | == کارکردهای هیأت کبار العلما == | ||
این نهاد کارکردهای مختلفی دارد. از آن جمله: | این نهاد کارکردهای مختلفی دارد. از آن جمله: | ||
| خط ۱۹: | خط ۱۹: | ||
5. زمینه‌سازی برای محوریت دیدگاه‌های مذهبی سلفی در سراسر جهان. | 5. زمینه‌سازی برای محوریت دیدگاه‌های مذهبی سلفی در سراسر جهان. | ||
== | == تشکیلات هیأت کبار العلما == | ||
=== رئیس === | === رئیس === | ||
رئیس این نهاد افتای مذهبی در حال حاضر، مفتی عربستان سعودی است که همانند دیگر اعضای | رئیس این نهاد افتای مذهبی در حال حاضر، مفتی عربستان سعودی است که همانند دیگر اعضای این هیأت توسط پادشاه نصب می‌شود. | ||
ابراهیم آل الشیخ اولین رئیس این شورای افتای حکومتی بود. چنان‌که، چهار سال پس از ریاست او، عبدالعزیز بن باز عهده‌دار نیابت ریاست او شد. | ابراهیم آل الشیخ اولین رئیس این شورای افتای حکومتی بود. چنان‌که، چهار سال پس از ریاست او، عبدالعزیز بن باز عهده‌دار نیابت ریاست او شد. | ||
با صدور فرمان پادشاهی در 1991م عبدالعزیز بن عبدالله بن باز به عنوان مفتی عام مملکت عربی سعودی و | با صدور فرمان پادشاهی در 1991م عبدالعزیز بن عبدالله بن باز به عنوان مفتی عام مملکت عربی سعودی و رئیس هیأت کبار علما و نیز به عنوان رئیس ادارة البحوث و الإفتاء نصب شد. | ||
ریاست جلسات شش ماه یک‌بار | ریاست جلسات شش ماه یک‌بار این هیأت معمولا به صورت متناوب بین پنج نفر از مسن‌ترین اعضای هیأت در تغییر بود تا این‌که، عبدالعزیز بن عبدالله بن باز به مناصب مزبور دست یافت. | ||
با صدور فرمان پادشاهی در 1995م عبدالعزیز بن عبدالله آل الشیخ به عنوان نائب مفتی عام با مرتبه‌ی وزیر نصب شد. | با صدور فرمان پادشاهی در 1995م عبدالعزیز بن عبدالله آل الشیخ به عنوان نائب مفتی عام با مرتبه‌ی وزیر نصب شد. | ||
در پی فوت عبدالعزیز بن باز، با صدور فرمان پادشاهی در 1999م عبدالعزیز بن عبدالله آل الشیخ به عنوان مفتی عام مملکت عربی سعودی و | در پی فوت عبدالعزیز بن باز، با صدور فرمان پادشاهی در 1999م عبدالعزیز بن عبدالله آل الشیخ به عنوان مفتی عام مملکت عربی سعودی و رئیس هیأت کبار علما و نیز به عنوان رئیس ادارة البحوث و الإفتاء نصب شد. | ||
=== اللجنة الدائمة للبحوث العلمیة و الفتوی === | === اللجنة الدائمة للبحوث العلمیة و الفتوی === | ||
بخش مهمی از فعالیت | بخش مهمی از فعالیت علمی هیأت کبر العلما به عنوان شورای افتای حکومتی در تشکیلاتی موسوم به «اللجنة الدائمة للبحوث و الفتوی» (کمیته‌ی دائمی پژوهش‌ها و افتاء) و زیر نظر رئیس هیأت کبار العلما انجام می‌گیرد. | ||
اللجنة الدائمة للبحوث و الفتوی (کمیته‌ی دائمی پژوهش‌ها و فتوا) نهاد پژوهشی است که در خدمت شورای افتا (هیأت کبار العلماء) است. بر این اساس، این تشکیلات فرعی وظیفه‌ی بررسی و پژوهش مقدماتی در موضوعاتی را بر عهده دارد که | اللجنة الدائمة للبحوث و الفتوی (کمیته‌ی دائمی پژوهش‌ها و فتوا) نهاد پژوهشی است که در خدمت شورای افتا (هیأت کبار العلماء) است. بر این اساس، این تشکیلات فرعی وظیفه‌ی بررسی و پژوهش مقدماتی در موضوعاتی را بر عهده دارد که توسط هیأت کبار العلما پس از بررسی در قالب فتاوای مذهبی اعلام می‌شوند. چنان‌که، پاسخ‌گویی مکتوب و شفاهی به استفتائات افراد در امور شخصی اعتقادی، عبادی یا معاملات نیز بر عهده‌ی این نهاد است. چنان‌که، حدود 30 هزار فتوا توسط آن صادر شده است. | ||
اعضای این کمیته از طریق دستور پادشاهی (= امر ملکی) و از | اعضای این کمیته از طریق دستور پادشاهی (= امر ملکی) و از میان هیأت کبار العلماء انتخاب می‌شوند. | ||
با صدور فرمان پادشاهی در 1971م ابراهیم آل الشیخ به عنوان نخستین رئیس اداره‌ی «البحوث العلمیة و الإفتاء و الدعوة و الإرشاد» نصب شد. | با صدور فرمان پادشاهی در 1971م ابراهیم آل الشیخ به عنوان نخستین رئیس اداره‌ی «البحوث العلمیة و الإفتاء و الدعوة و الإرشاد» نصب شد. | ||
| خط ۴۸: | خط ۴۸: | ||
با صدور فرمان پادشاهی در 1977م شیخ عبدالرزاق عفیفی به عنوان نائب رئیس این نهاد و با رتبه‌ی ممتاز منصوب شد. | با صدور فرمان پادشاهی در 1977م شیخ عبدالرزاق عفیفی به عنوان نائب رئیس این نهاد و با رتبه‌ی ممتاز منصوب شد. | ||
با صدور فرمان مزبور عبدالله بن حسن بن قعود نیز به عنوان | با صدور فرمان مزبور عبدالله بن حسن بن قعود نیز به عنوان عضو هیأت کبار العلما و الجنة الدائمة با رتبه‌ی ممتاز نصب شد. | ||
با صدور فرمان پادشاهی در 2001م افراد زیر به عضویت اللجنة الدائمة للبحوث العلمیة والإفتاء درآمدند: | با صدور فرمان پادشاهی در 2001م افراد زیر به عضویت اللجنة الدائمة للبحوث العلمیة والإفتاء درآمدند: | ||
| خط ۶۰: | خط ۶۰: | ||
=== الأمانة العامة لهیئة العلماء === | === الأمانة العامة لهیئة العلماء === | ||
بر اساس تصریح دستورالعمل پادشاهی در سال 1971م، بخش | بر اساس تصریح دستورالعمل پادشاهی در سال 1971م، بخش اداری هیأت کبار العلما با عنوان «الأمانة العامة لهیئة العلماء» شناخته شد. اشراف بر این مجموعه بر عهده‌ی دبیر کل (= الأمین العام للهیئة) قرار گرفت و وظیفه‌ی تعیین او نیز از اختیارات هیأت دولت (= مجلس الوزراء) معرفی شد. | ||
وظیفه‌ی گردآوری و ارائه‌ی نتایج پژوهش‌ها و بررسی‌های کمیته‌ی بر عهده‌ی دبیرخانه‌ای موسوم به الأمانة العامة لهیئة العلماء است. در این میان، خروجی‌های این مرکز علمی از طریق توسط دبیر آن | وظیفه‌ی گردآوری و ارائه‌ی نتایج پژوهش‌ها و بررسی‌های کمیته‌ی بر عهده‌ی دبیرخانه‌ای موسوم به الأمانة العامة لهیئة العلماء است. در این میان، خروجی‌های این مرکز علمی از طریق توسط دبیر آن به هیأت کبار العلما ارائه می‌شود. چنان‌که، وظیفه‌ی ارتباط با ریاست هیأت کبار العلما نیز بر دوش او قرار گرفت. | ||
== کیفیت تشکیل | == کیفیت تشکیل جلسات هیأت کبار العلما == | ||
هیأت کبار العلما هر شش ماه یک‌بار تشکیل جلسه می‌دهد. در صورت نیاز | هیأت کبار العلما هر شش ماه یک‌بار تشکیل جلسه می‌دهد. در صورت نیاز این هیأت جلسات استثنایی نیز می‌تواند داشته باشد. | ||
محل برگزاری جلسات مزبور در مقر ریاست آن در ریاض است. چنان‌که، در صورت نیاز می‌تواند به صورت استثنایی در جای دیگری نیز برگزار شود. | محل برگزاری جلسات مزبور در مقر ریاست آن در ریاض است. چنان‌که، در صورت نیاز می‌تواند به صورت استثنایی در جای دیگری نیز برگزار شود. | ||
== | == اعضای هیأت کبار العلما == | ||
اعضای این شورای فقهی در ادوار مختلف تغییر کرده‌اند. چنان‌که، برخی از این افراد در برخی از ادوار و به خاطر برخی مواضع دینی ـ سیاسی ناهمسو با مواضع حکومتی به ویژه در مخالفت با حضور سربازان آمریکایی در عربستان عزل شده‌اند. | اعضای این شورای فقهی در ادوار مختلف تغییر کرده‌اند. چنان‌که، برخی از این افراد در برخی از ادوار و به خاطر برخی مواضع دینی ـ سیاسی ناهمسو با مواضع حکومتی به ویژه در مخالفت با حضور سربازان آمریکایی در عربستان عزل شده‌اند. | ||
| خط ۷۶: | خط ۷۶: | ||
با صدور فرمان پادشاهی در 2001م اعلان شد که: | با صدور فرمان پادشاهی در 2001م اعلان شد که: | ||
1. | 1. هیأت کبار العلما افزون بر رئیس، حداقل 11 نفر و حداکثر 21 نفر خواهد بود. | ||
2. مدت عضویت در | 2. مدت عضویت در این هیأت جز در صورت تمدید، حداکثر چهار سال است. | ||
=== اعضای دوره نخست === | === اعضای دوره نخست === | ||
نخستین دوره | نخستین دوره از هیأت کبار العلمای عربستان در 1971م شکل گرفت. در این دوره، 17 نفر به عضویت هیأت درآمدند. آن افراد عبارتند از: | ||
{{فهرست ستونی|1}} | {{فهرست ستونی|1}} | ||
| خط ۱۲۰: | خط ۱۲۰: | ||
16. صالح بن لحیدان؛ | 16. صالح بن لحیدان؛ | ||
این نکته نیز نقل شده است که با صدور فرمان پادشاهی در 1980م شیخ عبدالعزیز بن عبدالله بن محمد آل الشیخ به عنوان | این نکته نیز نقل شده است که با صدور فرمان پادشاهی در 1980م شیخ عبدالعزیز بن عبدالله بن محمد آل الشیخ به عنوان عضو هیأت کبار العلما نصب شد. | ||
=== | === اعضای هیأت در 1987م === | ||
با صدور فرمان پادشاهی در 1987م چهار نفر به عنوان اعضای | با صدور فرمان پادشاهی در 1987م چهار نفر به عنوان اعضای جدید هیأت کبار العلما منصوب شدند. آنان عبارت بودند از: | ||
1. صالح بن فوزان الفوزان؛ | 1. صالح بن فوزان الفوزان؛ | ||
| خط ۱۳۴: | خط ۱۳۴: | ||
4. حسن بن جعفر العتمی. | 4. حسن بن جعفر العتمی. | ||
=== | === هیأت در 1980 === | ||
با صدور فرمان پادشاهی در 1980م افراد زیر به عنوان اعضای | با صدور فرمان پادشاهی در 1980م افراد زیر به عنوان اعضای جدید هیأت کبار العلما نصب شدند: | ||
1. ناصر بن حمد بن راشد، | 1. ناصر بن حمد بن راشد، | ||
| خط ۱۵۸: | خط ۱۵۸: | ||
10. عبدالله بن محمد بن إبراهیم آل الشیخ | 10. عبدالله بن محمد بن إبراهیم آل الشیخ | ||
=== | === اعضای هیأت در 2001م === | ||
با صدور فرمان پادشاهی در 26 مارس 2001م افراد زیر به | با صدور فرمان پادشاهی در 26 مارس 2001م افراد زیر به عضویت هیأت کبار علما درآمدند: | ||
1. صالح بن عبدالله بن حمید، | 1. صالح بن عبدالله بن حمید، | ||
| خط ۱۷۰: | خط ۱۷۰: | ||
4. عبدالله بن محمد المطلق. | 4. عبدالله بن محمد المطلق. | ||
=== | === هیأت کبار العلما در سال 2003م === | ||
هیأت در این دوره هفده عضو داشت که عبارت بودند از: | هیأت در این دوره هفده عضو داشت که عبارت بودند از: | ||
| خط ۲۰۸: | خط ۲۰۸: | ||
17. عبدالله بن علی الركبان | 17. عبدالله بن علی الركبان | ||
=== | === اعضای هیأت در سال 2013م === | ||
ملک عبدالله بن عبدالعزیز آل‌سعود عضویت افراد زیر | ملک عبدالله بن عبدالعزیز آل‌سعود عضویت افراد زیر در هیأت کبار العلما را در سال 2013م تمدید یا تعیین کرد: | ||
{{فهرست ستونی|1}} | {{فهرست ستونی|1}} | ||
| خط ۲۵۲: | خط ۲۵۲: | ||
19. سعد بن تركی الخثلان. | 19. سعد بن تركی الخثلان. | ||
=== | === اعضای هیأت در سال 1438 هـ / 2016 م === | ||
ملك سلمان بن عبدالعزیز آل‌سعود در سال 1438ق / 2016م مبادرت به تمدید و تعیین اعضای زیر | ملك سلمان بن عبدالعزیز آل‌سعود در سال 1438ق / 2016م مبادرت به تمدید و تعیین اعضای زیر در هیأت کبار العلما کرد: | ||
{{فهرست ستونی|1}} | {{فهرست ستونی|1}} | ||
| خط ۳۰۲: | خط ۳۰۲: | ||
=== تکمیل عضویت در 2019م === | === تکمیل عضویت در 2019م === | ||
در 2019م نیز ایشان به | در 2019م نیز ایشان به عضویت هیأت کبار العلما درآمد: | ||
عبدالسلام بن عبدالله بن محمد السلیمان. | عبدالسلام بن عبدالله بن محمد السلیمان. | ||
=== | === اعضای هیأت در 1442ق / 2020م === | ||
با فرمان ملک سلمان | با فرمان ملک سلمان اعضای هیأت كبار العلما در 18 أكتوبر 2020م به صورت زیر تعیین شدند: | ||
{{فهرست ستونی|1}} | {{فهرست ستونی|1}} | ||
| خط ۳۵۴: | خط ۳۵۴: | ||
21. بندر بن عبدالعزیز بلیلة | 21. بندر بن عبدالعزیز بلیلة | ||
== افراد مستعفی | == افراد مستعفی از هیأت == | ||
با صدور فرمان پادشاهی در 2003م با استعفای راشد بن صالح بن خنین موافقت شد. | با صدور فرمان پادشاهی در 2003م با استعفای راشد بن صالح بن خنین موافقت شد. | ||
=== افراد اخراجی | === افراد اخراجی از هیأت === | ||
در جریان لشکرکشی آمریکا به خلیج فارس در سال 1990م، آمریکا خواهان حضور در عربستان بود و این مسأله با پذیرش دولت سعودی و فتوای | در جریان لشکرکشی آمریکا به خلیج فارس در سال 1990م، آمریکا خواهان حضور در عربستان بود و این مسأله با پذیرش دولت سعودی و فتوای موافق هیأت کبار علما مواجه شد. این مسأله به چالشی درونی میان علمای وهابی منتهی شد. سرانجام این درگیری به اخراج چند تن از علمای وهابی نوسلفی از هیأت کبار العلما انجامید. | ||
چنان‌که، با صدور فتوای بن باز مبنی بر تجویز استقرار سربازان غیر مسلمان در عربستان، مجادله‌ای میان گرایش‌های مختلف در عربستان شکل گرفت. در این مجادله، کسی چون عبدالرحمن غازی القصیبی از تصمیم پادشاه دفاع کرد. | چنان‌که، با صدور فتوای بن باز مبنی بر تجویز استقرار سربازان غیر مسلمان در عربستان، مجادله‌ای میان گرایش‌های مختلف در عربستان شکل گرفت. در این مجادله، کسی چون عبدالرحمن غازی القصیبی از تصمیم پادشاه دفاع کرد. | ||
| خط ۳۶۶: | خط ۳۶۶: | ||
در دسامبر 1990م چهل و سه روشنفکر لیبرال طی نامه‌ای سرگشاده خطاب به پادشاه عربستان، خواستار اصلاحاتی دموکراتیک در ساختار سیاسی عربستان شدند. در واکنش به این شکوائیه، 52 نفر از اسلام‌گرایان در ماه می 1991م، از طریق پیامی دوازده درخواست اصلاحی به پادشاه ارائه دادند. | در دسامبر 1990م چهل و سه روشنفکر لیبرال طی نامه‌ای سرگشاده خطاب به پادشاه عربستان، خواستار اصلاحاتی دموکراتیک در ساختار سیاسی عربستان شدند. در واکنش به این شکوائیه، 52 نفر از اسلام‌گرایان در ماه می 1991م، از طریق پیامی دوازده درخواست اصلاحی به پادشاه ارائه دادند. | ||
سازمان دینی تحت نظر بن باز، | سازمان دینی تحت نظر بن باز، یعنی هیأت کبار العلما، پیام می 1991م را به خاطر تعرض و بی‌احترامی به پادشاه محکوم کرد. پس از آن، در سپتامبر 1992م، «یادداشتی توصیه‌آمیز» در 45 صفحه، خطاب به بن‌باز نگاشته شد و ابعادی از پیام می 1991م را مورد تأکید قرار داد و برخی از ابعاد را بیشتر توضیح داد. این اقدام نیز با محکومیت فوری هیأت کبار العلما مواجه شد و این اقدام تفرقه‌گرایانه خوانده شد. البته هفت عضو از اعضای نوزده‌گانه‌ی نهاد مذکور از تأیید آن خودداری کرده و به همین خاطر از جانب پادشاه برکنار شدند و به جای آنها ده نفر دیگر از افراد طرفدار رژیم به عضویت هیأت کبار العلما منصوب شدند. در مقابل، سه تن از علمای جنبش مخالف (حمد عقله الشعیبی، عبدالله المصعری و عبدالله بن جبرین) طی نامه‌ای سرگشاده خطاب به بن باز، اتهام تفرقه‌افکنی را نفی کرده و تهدید به کشاندن مسأله به دادگاه کردند. | ||
[[رده:نهادها]] | [[رده:نهادها]] | ||
[[رده:عربستان سعودی]] | [[رده:عربستان سعودی]] | ||
نسخهٔ ۱۸ ژوئن ۲۰۲۴، ساعت ۱۸:۲۰
هیأت کبار العلماء عربستان سعودی مهم‌ترین نهاد مذهبی در این کشور است که وظیفه‌ی افتاء و جهت‌دهی مذهبی مردم آن را به عهده دارد. این نهاد مذهبی وابسته به نظام سلطنتی در این کشور است. ازاین‌رو اعضا، ساختار و کیفیت فعالیت آن توسط پادشاه تعیین می‌شود. چنان‌که طی چند دهه تغییرات محدودی را تجربه کرده است. در ادامه به معرفی این نهاد مذهبی ـ حکومتی خواهیم پرداخت:
تأسیس هیأت کبار العلما
نهاد افتاء در عربستان نهادی دینی ـ حکومتی است که با عنوان هیأت کبار العلما شناخته می‌شود. این هیأت در 1391ق / 1971م به دستور پادشاه عربستان و با تعیین 17 عضو توسط او تأسیس شد. هیأت کبار العلما را می‌توان شورای افتایی دانست که وظیفه‌ی صدور فتاوای مذهبی را بر عهده دارد. جلسات این شورا با فاصله‌ای طولانی قریب به شش ماه تشکیل می‌شود. ازاین‌رو، گاه جلسات آن با عنوان محل تشکیل و شماره‌ی آن شناخته می‌شوند.
کارکردهای هیأت کبار العلما
این نهاد کارکردهای مختلفی دارد. از آن جمله:
1. یک‌دست کردن فتاوای پراکنده‌ی مذهبی با محوریت فقه حنبلی و باورهای تند وهابی؛
2. به حاشیه راندن فقهای ناهمسو با حکومت عربستان سعودی و خاندان حاکم؛
3. کمک به توجیه مذهبی و ارائه‌ی استدلال برای اقدامات مورد نظر حاکمیت؛
4. جهت‌دهی رویکردها و پژوهش‌های فقهی؛
5. زمینه‌سازی برای محوریت دیدگاه‌های مذهبی سلفی در سراسر جهان.
تشکیلات هیأت کبار العلما
رئیس
رئیس این نهاد افتای مذهبی در حال حاضر، مفتی عربستان سعودی است که همانند دیگر اعضای این هیأت توسط پادشاه نصب می‌شود.
ابراهیم آل الشیخ اولین رئیس این شورای افتای حکومتی بود. چنان‌که، چهار سال پس از ریاست او، عبدالعزیز بن باز عهده‌دار نیابت ریاست او شد.
با صدور فرمان پادشاهی در 1991م عبدالعزیز بن عبدالله بن باز به عنوان مفتی عام مملکت عربی سعودی و رئیس هیأت کبار علما و نیز به عنوان رئیس ادارة البحوث و الإفتاء نصب شد.
ریاست جلسات شش ماه یک‌بار این هیأت معمولا به صورت متناوب بین پنج نفر از مسن‌ترین اعضای هیأت در تغییر بود تا این‌که، عبدالعزیز بن عبدالله بن باز به مناصب مزبور دست یافت.
با صدور فرمان پادشاهی در 1995م عبدالعزیز بن عبدالله آل الشیخ به عنوان نائب مفتی عام با مرتبه‌ی وزیر نصب شد.
در پی فوت عبدالعزیز بن باز، با صدور فرمان پادشاهی در 1999م عبدالعزیز بن عبدالله آل الشیخ به عنوان مفتی عام مملکت عربی سعودی و رئیس هیأت کبار علما و نیز به عنوان رئیس ادارة البحوث و الإفتاء نصب شد.
اللجنة الدائمة للبحوث العلمیة و الفتوی
بخش مهمی از فعالیت علمی هیأت کبر العلما به عنوان شورای افتای حکومتی در تشکیلاتی موسوم به «اللجنة الدائمة للبحوث و الفتوی» (کمیته‌ی دائمی پژوهش‌ها و افتاء) و زیر نظر رئیس هیأت کبار العلما انجام می‌گیرد.
اللجنة الدائمة للبحوث و الفتوی (کمیته‌ی دائمی پژوهش‌ها و فتوا) نهاد پژوهشی است که در خدمت شورای افتا (هیأت کبار العلماء) است. بر این اساس، این تشکیلات فرعی وظیفه‌ی بررسی و پژوهش مقدماتی در موضوعاتی را بر عهده دارد که توسط هیأت کبار العلما پس از بررسی در قالب فتاوای مذهبی اعلام می‌شوند. چنان‌که، پاسخ‌گویی مکتوب و شفاهی به استفتائات افراد در امور شخصی اعتقادی، عبادی یا معاملات نیز بر عهده‌ی این نهاد است. چنان‌که، حدود 30 هزار فتوا توسط آن صادر شده است.
اعضای این کمیته از طریق دستور پادشاهی (= امر ملکی) و از میان هیأت کبار العلماء انتخاب می‌شوند.
با صدور فرمان پادشاهی در 1971م ابراهیم آل الشیخ به عنوان نخستین رئیس اداره‌ی «البحوث العلمیة و الإفتاء و الدعوة و الإرشاد» نصب شد.
با صدور فرمان پادشاهی در 1975م عبدالعزیز بن عبدالله بن باز به ریاست نهاد مزبور نصب شد. چنان‌که، بر اساس همین فرمان نام این نهاد به «الرئاسة العامة لإدارات البحوث العلمیة والإفتاء والدعوة والإرشاد» تغییر یافت.
با صدور فرمان پادشاهی در 1977م شیخ عبدالرزاق عفیفی به عنوان نائب رئیس این نهاد و با رتبه‌ی ممتاز منصوب شد.
با صدور فرمان مزبور عبدالله بن حسن بن قعود نیز به عنوان عضو هیأت کبار العلما و الجنة الدائمة با رتبه‌ی ممتاز نصب شد.
با صدور فرمان پادشاهی در 2001م افراد زیر به عضویت اللجنة الدائمة للبحوث العلمیة والإفتاء درآمدند:
1. أحمد بن على سیر مباركی،
2. عبدالله بن على الركبان،
3. عبدالله بن محمد المطلق
الأمانة العامة لهیئة العلماء
بر اساس تصریح دستورالعمل پادشاهی در سال 1971م، بخش اداری هیأت کبار العلما با عنوان «الأمانة العامة لهیئة العلماء» شناخته شد. اشراف بر این مجموعه بر عهده‌ی دبیر کل (= الأمین العام للهیئة) قرار گرفت و وظیفه‌ی تعیین او نیز از اختیارات هیأت دولت (= مجلس الوزراء) معرفی شد.
وظیفه‌ی گردآوری و ارائه‌ی نتایج پژوهش‌ها و بررسی‌های کمیته‌ی بر عهده‌ی دبیرخانه‌ای موسوم به الأمانة العامة لهیئة العلماء است. در این میان، خروجی‌های این مرکز علمی از طریق توسط دبیر آن به هیأت کبار العلما ارائه می‌شود. چنان‌که، وظیفه‌ی ارتباط با ریاست هیأت کبار العلما نیز بر دوش او قرار گرفت.
کیفیت تشکیل جلسات هیأت کبار العلما
هیأت کبار العلما هر شش ماه یک‌بار تشکیل جلسه می‌دهد. در صورت نیاز این هیأت جلسات استثنایی نیز می‌تواند داشته باشد.
محل برگزاری جلسات مزبور در مقر ریاست آن در ریاض است. چنان‌که، در صورت نیاز می‌تواند به صورت استثنایی در جای دیگری نیز برگزار شود.
اعضای هیأت کبار العلما
اعضای این شورای فقهی در ادوار مختلف تغییر کرده‌اند. چنان‌که، برخی از این افراد در برخی از ادوار و به خاطر برخی مواضع دینی ـ سیاسی ناهمسو با مواضع حکومتی به ویژه در مخالفت با حضور سربازان آمریکایی در عربستان عزل شده‌اند.
با صدور فرمان پادشاهی در 2001م اعلان شد که:
1. هیأت کبار العلما افزون بر رئیس، حداقل 11 نفر و حداکثر 21 نفر خواهد بود.
2. مدت عضویت در این هیأت جز در صورت تمدید، حداکثر چهار سال است.
اعضای دوره نخست
نخستین دوره از هیأت کبار العلمای عربستان در 1971م شکل گرفت. در این دوره، 17 نفر به عضویت هیأت درآمدند. آن افراد عبارتند از:
1. محضار عقیل؛
2. عبدالرزاق عفیفی؛
3. محمد الأمین الشنقیطی؛
4. عبدالله خیاط؛
4. عبدالله بن حمید؛
5. عبدالعزیز بن عبدالله بن باز؛
6. عبدالعزیز بن صالح الصالح؛
7. عبدالمجید حسن؛
8. محمد بن علی الحركان؛
9. سلیمان بن عبید؛
10. إبراهیم بن محمد آل الشیخ؛
11. صالح بن علی بن غصون؛
12. راشد بن صالح بن خنین؛
13. عبدالله بن عبدالرحمن الغدیان؛
14. محمد بن جبیر؛
15. عبدالله بن سلیمان المنیع؛
16. صالح بن لحیدان؛
این نکته نیز نقل شده است که با صدور فرمان پادشاهی در 1980م شیخ عبدالعزیز بن عبدالله بن محمد آل الشیخ به عنوان عضو هیأت کبار العلما نصب شد.
اعضای هیأت در 1987م
با صدور فرمان پادشاهی در 1987م چهار نفر به عنوان اعضای جدید هیأت کبار العلما منصوب شدند. آنان عبارت بودند از:
1. صالح بن فوزان الفوزان؛
2. محمد بن صالح العثیمین،
3. عبدالله بن عبدالرحمن البسام،
4. حسن بن جعفر العتمی.
هیأت در 1980
با صدور فرمان پادشاهی در 1980م افراد زیر به عنوان اعضای جدید هیأت کبار العلما نصب شدند:
1. ناصر بن حمد بن راشد،
2. محمد بن عبدالله بن سبیل،
3. محمد بن سلیمان البدر،
4. عبدالرحمن بن حمزة المرزوقی،
5. عبدالله بن عبدالمحسن التركی،
6. محمد بن زید آل سلیمان،
7. بكر بن عبدالله أبو زید،
8. عبدالوهاب بن إبراهیم أبو سلیمان،
9. صالح بن عبدالرحمن الأطرم،
10. عبدالله بن محمد بن إبراهیم آل الشیخ
اعضای هیأت در 2001م
با صدور فرمان پادشاهی در 26 مارس 2001م افراد زیر به عضویت هیأت کبار علما درآمدند:
1. صالح بن عبدالله بن حمید،
2. أحمد بن على سیر مباركی،
3. عبدالله بن على الركبان،
4. عبدالله بن محمد المطلق.
هیأت کبار العلما در سال 2003م
هیأت در این دوره هفده عضو داشت که عبارت بودند از:
1. عبدالعزیز بن عبدالله بن محمد آل الشیخ به عنوان رئیس،
2. صالح اللحیدان،
3. محمد بن عبدالله بن سبیل،
4. عبدالله بن عبدالمحسن التركی،
5. صالح بن عبدالله بن حمید،
6. عبدالله بن محمد بن إبراهیم آل الشیخ،
7. عبدالله بن عبدالرحمن الغدیان،
8. عبدالله بن سلیمان المنیع،
9. صالح بن فوزان الفوزان،
10. حسن بن جعفر العتمی،
11. محمد بن سلیمان البدر،
12. محمد بن حسن آل الشیخ،
13. بكر بن عبدالله أبو زید،
14. عبدالوهاب بن إبراهیم أبو سلیمان،
15. عبدالله بن محمد المطلق،
16. أحمد بن علی سیر مباركی،
17. عبدالله بن علی الركبان
اعضای هیأت در سال 2013م
ملک عبدالله بن عبدالعزیز آل‌سعود عضویت افراد زیر در هیأت کبار العلما را در سال 2013م تمدید یا تعیین کرد:
1. عبدالعزیز بن عبدالله بن محمد آل به عنوان رئیس.
2. صالح بن محمد اللحیدان.
3. عبدالله بن عبدالمحسن التركی.
4. صالح بن فوزان الفوزان.
5. عبدالله بن سلیمان المنیع.
6. عبدالوهاب بن إبراهیم أبوسلیمان.
7. عبدالله بن محمد بن إبراهیم آل الشیخ.
8. أحمد سیر المباركی الشریف.
9. عبدالله بن محمد المطلق.
10. یعقوب بن عبدالوهاب بن یوسف الباحسین.
11. عبدالكریم بن عبدالله بن عبدالرحمن الخضیر.
12. علی بن عباس بن عثمان حكمی.
13. عبدالله بن محمد الخنین.
14. محمد المختار بن محمد الأمین الشنقیطی.
15. محمد بن حسن آل الشیخ.
16. قیس بن محمد بن عبداللطیف آل مبارك.
17. محمد بن عبدالكریم العیسى.
18. عبدالرحمن بن عبدالعزیز الكلیة.
19. سعد بن تركی الخثلان.
اعضای هیأت در سال 1438 هـ / 2016 م
ملك سلمان بن عبدالعزیز آل‌سعود در سال 1438ق / 2016م مبادرت به تمدید و تعیین اعضای زیر در هیأت کبار العلما کرد:
1. عبدالعزیز بن عبدالله بن محمد آل الشیخ به عنوان رئیس.
2. صالح بن محمد اللحیدان.
3. صالح بن فوزان الفوزان.
4. عبدالله بن محمد بن إبراهیم آل الشیخ.
5. عبدالله بن عبدالمحسن التركی.
6. عبدالله بن سلیمان بن منیع.
7. صالح بن عبدالله بن حمید.
8. عبدالله بن محمد المطلق.
9. أحمد سیر مباركی.
10. سعد بن ناصرالشثری.
11. محمد بن عبدالكریم العیسى.
12. عبدالوهاب بن إبراهیم أبو سلیمان.
13. عبدالله بن محمد الخنین.
14. یعقوب بن عبدالوهاب بن یوسف الباحسین.
15. عبدالرحمن بن عبدالعزیز الكلیة.
16. محمد بن حسن آل الشیخ.
17. عبدالكریم بن عبدالله بن عبدالرحمن الخضیر.
18. محمد بن محمد المختار بن محمد مزید..
19. سلیمان بن عبدالله أبا الخیل.
20. جبریل بن محمد بن حسن البصیلی.
21. صالح بن عبدالله بن حمد العصیمی.
تکمیل عضویت در 2019م
در 2019م نیز ایشان به عضویت هیأت کبار العلما درآمد:
عبدالسلام بن عبدالله بن محمد السلیمان.
اعضای هیأت در 1442ق / 2020م
با فرمان ملک سلمان اعضای هیأت كبار العلما در 18 أكتوبر 2020م به صورت زیر تعیین شدند:
1. عبدالعزیز بن عبدالله آل الشیخ به عنوان رئیس.
2. صالح بن محمد اللحیدان.
3. صالح بن فوزان الفوزان.
4. عبدالله بن محمد آل الشیخ.
5. عبدالله بن عبدالمحسن التركی.
6. عبدالله بن سلیمان المنیع.
7. صالح بن عبدالله بن حمید.
8. محمد بن عبدالكریم العیسى.
9. عبدالله بن محمد المطلق.
10. سعد بن ناصرالشثری.
11. عبدالرحمن بن عبدالعزیز الكلیة.
12. سعود بن عبدالله المعجب.
13. محمد بن حسن آل الشیخ.
14. یوسف بن محمد بن سعید.
15. یعقوب بن عبدالوهاب الباحسین.
16. محمد بن محمد المختار بن محمد مزید.
17. جبریل بن محمد البصیلی.
18. عبدالسلام السلیمان.
19. غالب بن محمد حامظی.
20. سامی بن محمد الصقیر.
21. بندر بن عبدالعزیز بلیلة
افراد مستعفی از هیأت
با صدور فرمان پادشاهی در 2003م با استعفای راشد بن صالح بن خنین موافقت شد.
افراد اخراجی از هیأت
در جریان لشکرکشی آمریکا به خلیج فارس در سال 1990م، آمریکا خواهان حضور در عربستان بود و این مسأله با پذیرش دولت سعودی و فتوای موافق هیأت کبار علما مواجه شد. این مسأله به چالشی درونی میان علمای وهابی منتهی شد. سرانجام این درگیری به اخراج چند تن از علمای وهابی نوسلفی از هیأت کبار العلما انجامید.
چنان‌که، با صدور فتوای بن باز مبنی بر تجویز استقرار سربازان غیر مسلمان در عربستان، مجادله‌ای میان گرایش‌های مختلف در عربستان شکل گرفت. در این مجادله، کسی چون عبدالرحمن غازی القصیبی از تصمیم پادشاه دفاع کرد.
در دسامبر 1990م چهل و سه روشنفکر لیبرال طی نامه‌ای سرگشاده خطاب به پادشاه عربستان، خواستار اصلاحاتی دموکراتیک در ساختار سیاسی عربستان شدند. در واکنش به این شکوائیه، 52 نفر از اسلام‌گرایان در ماه می 1991م، از طریق پیامی دوازده درخواست اصلاحی به پادشاه ارائه دادند.
سازمان دینی تحت نظر بن باز، یعنی هیأت کبار العلما، پیام می 1991م را به خاطر تعرض و بی‌احترامی به پادشاه محکوم کرد. پس از آن، در سپتامبر 1992م، «یادداشتی توصیه‌آمیز» در 45 صفحه، خطاب به بن‌باز نگاشته شد و ابعادی از پیام می 1991م را مورد تأکید قرار داد و برخی از ابعاد را بیشتر توضیح داد. این اقدام نیز با محکومیت فوری هیأت کبار العلما مواجه شد و این اقدام تفرقه‌گرایانه خوانده شد. البته هفت عضو از اعضای نوزده‌گانه‌ی نهاد مذکور از تأیید آن خودداری کرده و به همین خاطر از جانب پادشاه برکنار شدند و به جای آنها ده نفر دیگر از افراد طرفدار رژیم به عضویت هیأت کبار العلما منصوب شدند. در مقابل، سه تن از علمای جنبش مخالف (حمد عقله الشعیبی، عبدالله المصعری و عبدالله بن جبرین) طی نامه‌ای سرگشاده خطاب به بن باز، اتهام تفرقه‌افکنی را نفی کرده و تهدید به کشاندن مسأله به دادگاه کردند.