جاحظیه

جاحظيه‏ از پیروان «ابو عثمان عمرو بن بحر بن جاحظ اند» كه از بزرگان «معتزله» بود.

موسس

ابو عثمان عمرو بن بحر بن محبوب کنانى لیثى معروف به جاحظ (163 ـ 255 ق) یکى از بزرگان ادبیات عرب و سران معتزله بود. وى به عنوان رئیس فرقه جاحظیه تلقى شده است. جاحظ پس از مسافرت‌های علمى در علومى مانند: ادبیات عرب، یونان و فارسى، حدیث، تفسیر، تاریخ و علوم طبیعى تبحّر یافت. او در بصره به دنیا آمد و در همان شهر از دنیا رفت.

تاریخچه

وى در نود سالگى در سال 250 درگذشت و بعضى وفات او را در سال 255 نوشته ‏اند.ابن المرتضى در كتاب «المنيه و الامل» او را از طبقه هفتم «معتزله» دانسته و وى را كنانى و از شاگردان نظام شمرده و می گويد در جميع علوم زمان خود تبحّر داشت و به فصاحت و بلاغت معروف بود.

اعتقادات

جاحظ معتقد است که معرفت ها همه در آدمى سرشته ‏اند و با اين كه فعل بندگان خداست به اختيار ايشان نيست.او مى‏ گفت: روا نيست كه كسى به بلوغ رسد و خداى را نشناسد.كافران در نزد او به دو گونه اند: معاند و عارف، كه هر دو خداى را شناخته ‏اند ولى كافر عارف، فريفته كيش خود گشته و با معرفتى كه به آفريدگار خود و تصديقى كه به پيغمبران او دارند باز سپاس وى نگذارند.او گويد: جسم ها پس از آن كه پديد آمدند ديگر محال است نابود شوند. ديگر اين كه گويد: خداوند هيچ كس را به دوزخ نيفكند، بلكه آتش است كه به اقتضاى طبيعت خود دوزخيان را به خويش كشد.

آثار

جاحظ كتاب هاى بسيار نگاشته كه از جمله كتاب «البيان و التبيين» و كتاب «الحيوان» و كتاب «البخلاء» كه بارها در مصر و ليدن و استانبول چاپ شده است.كتاب «الحنين الى الاوطان» كه در قاهره چاپ شده است. كتاب «المحاسن و الاضداد» كه در مصر و ليدن چاپ شده است.