ابو قبیس

نسخهٔ تاریخ ‏۱۲ دسامبر ۲۰۲۲، ساعت ۱۵:۴۱ توسط Hadifazl (بحث | مشارکت‌ها) (جایگزینی متن - '== منبع ==' به '== منابع ==')
ابو قبیس
نام کوه اَبوقُبَیس
محل عربستانمکه
اهمیت نزدیکی به کعبه • نزدیکی به مسجدالحرام • فرود آدم علیه السلام و حواعبادت پیامبرصلی الله علیه وآله وسلم

کوه ابوقُبَیس کوه مقدسی برای مسلمانان در شمال شرقی مسجدالحرام و در شهر مکه است. امروزه آن را تراشیده‌اند و شکل نخستین آن که گنبدی‌شکل بوده، تغییر یافته است. نقل شده است که وقتی حجرالاسود از بهشت نازل شد، مدتی در این کوه به ودیعه گذاشته شد. همچنین حضرت ابراهیم علیه السلام با رفتن بر بالای این کوه مردم را به انجام مناسک حج می‌‌خواند. اکنون عمده این کوه تبدیل به کاخ و مهمان‌سرای حکومتی شده است.

آشنایی با کوه ابوقبیس

از کوه‌‏های مهم مکه «ابوقبیس» است که به سبب سکونت فردی به نام ابوقبیس، به این نام معروف شده است. این کوه در دل سختِ خود، خاطره‌های مهمی از تاریخ نهفته دارد. هر چند امروزه در پس ساختمان‏‌های بلند، از جمله دار الضیافه سعودی، از چشم‏‌ها پنهان گردیده و بخشی از آن تخریب شده است. بنا بر روایات زیادی، ابوقبیس برترین کوه‌‏های مکه است.

کوه‌های مهم مکه

مکه در میان درّه واقع شده و اطراف آن را کوه‌‏هایی چند در برگرفته است، به‏ طوری که تنها چند راه خروجی به سمت یمن، دریای سرخ و شام در آن وجود دارد.

مهم‏ترین کوه‏‌های مکه عبارتند از:

  1. بوقبیس، با ارتفاع 420 متر که در شرق مسجد الحرام واقع است. در حال حاضر قصر ملک بر بالای آن بنا شده و بخشی از آن در فضای باز جلوی مسعی افتاده و در واقع، بخشی از کوه از جای برداشته شده است. این کوه را به دلیل همسایگی با کعبه، از کوه‏‌های مقدس دانسته‏ اند. همچنین گفته‏ اند که در جریان طوفان نوح، امانت دار حجرالأسود بوده است. کوه صفا که سرآغاز و مبدأ سعی است، در دامنه این کوه واقع شده است.
  2. قُعَیْقعان یا جبل هندی، با ارتفاع 430 متر در غرب مکه است. فاصله این دو کوه، حد قدیم مکه است. از دوران‏‌های دور، در اطراف و بر فراز این کوه، بناهای مسکونی می‌‏‌ساخته ‏اند.
  3. جبل النور یا حِرا با ارتفاع 634 متر در شمال شرق مکه است و اوّلین آیات قرآنی در آنجا بر رسول خداصلی الله علیه وآله وسلم نازل شد.
  4. ثور، با ارتفاع 759 متر در جنوب بر سر پاست؛ جایی که پیامبرصلی الله علیه وآله وسلم به هنگام هجرت در آنجا مخفی شد.
  5. خَنْدمه، در پشت کوه ابوقبیس است.
  6. عُمَر، که در غرب مکه واقع است.
  7. ثبیر، در شرق مکه است[۱].

قدمت تاریخی کوه

«ابوقبیس» افضل «جبال مکه» است، و اول کوهی است که خداوند در زمین قرار داد، «حجرالاسود» در او بود از زمان طوفان «نوح»، تا این که جبرئيل او را به «حضرت خلیل الرحمن» داد، که در موضع خود نصب کند، موافق اخبار و احادیث عامه و خاصه، اول کسی که بنیان خانه «کعبه» کرد، حضرت آدم صفی اللَّه بود، و بود تا «طوفان نوح» او را فرو گرفته و مدت‌ها تلّی سرخ می‏‌نمود، تا آن گه که «حضرت خلیل الرحمن» آن خانه را بنیان فرمود، و در «طواف» آن، سنت‏‌ها مقرر فرمود، و مردم به جای می‏‌آورند[۲]. گفتنی است جنازه حضرت آدم در کوه ابو قبیس که در مکّه است مدفون شد[۳].

موقعیت جغرافیایی کوه

این کوه در شمال شرقی مسجدالحرام و مشرف بر صفا است و 420 متر از سطح دریا و 120 متر از سطح دامنه فاصله دارد. بعضی گفته ‏اند قبر شیث بن آدم و به روایتی قبر حَوّا در دل این کوه واقع است و گویند چند پیامبر نیز در آن مدفون شده‏‌اند، واللَّه العالم.

نامیدن کوه به امین

خداوند، حجرالأسود را از بهشت به ابراهیم علیه السلام رسانید و این سنگ از زمان طوفان نوح علیه السلام در امانت ابوقبیس بود، لذا این کوه را به همین مناسبت «امین» خوانده ‏اند.

اتفاق افتادن حادثه شق القمر

پس از اسلام، این کوه شاهد حادثه شق‏‌القمر بود که بعدها مسجدی به همین نام در این مکان ساخته شد[۴].

واقع شدن صفا ومروه در دامنه کوه

صفا و مروه دو کوه کوچکی است که در دامن کوه ابوقبیس و کوه قعیقعان قرار دارد و امروزه خیابان‏‌ها و بناهای جدید آنها را از یکدیگر جدا کرده است. کوه صفا در قسمت جنوبی مسجدالحرام و کوه مروه در ناحیه شمال شرقی آن قرار دارد[۵].

شهادت امام علی علیه السلام و قطعه قطعه شدن کوه

و همچنین روایت شده است که ابن عباس گفت: در آن شبی که در صبح آن علی علیه السلام شهید شد من در خواب دیدم که گویا: کوه أبو‌قبیس شکسته و قطعه ‏قطعه شد و در أطراف کعبه فرو ریخت، خانه کعبه با شهر مکه و اطراف آن بطوری از گرد و غبار کوه أبو قبیس تاریک شد که مردم یکدیگر را نمی‌دیدند. من گفتم: إِنَّا لِلَّهِ وَ إِنَّا إِلَیْهِ راجِعُونَ[۶] من چقدر خوف دارم از اینکه نکند أمیر المؤمنین علیه السلام شهید شود. ابن عباس می‌گوید: خبر قتل علی علیه السلام در همان شبی که من آن خواب را دید بمن رسید[۷].

برتر بودن حج از انفاقی معادل کوه ابوقبیس

رسول خداصلی الله علیه وآله وسلم از منا کوچ می‌‌کرد که بادیه نشینی از منطقه «ابطح» با آن حضرت روبه رو شد و از ایشان سئوالی کرد. گفت: من به قصد حج از خانه‏‌ام خارج شدم، اما مانعی مرا از حج بازداشت. من مرد پولدار و ثروتمندی هستم، دستور بفرما با مالم کاری کنم تا به پاداش حاجیان نائل شوم. رسول خداصلی الله علیه وآله وسلم رو به کوه ابوقبیس کرد و فرمود: «اگر به اندازه کوه ابوقبیس طلای سرخ داشته باشی و آن را در راه خدا انفاق‏ کنی، هرگز به پاداشی نمی‌‏رسی که حج‏ گزار می‌‏رسد»[۸].

منابع

برگرفته از سایت آشنایی با کوه ابوقبیس - اهل البیتhttps://ahlolbait.com

پانویس

  1. آثار اسلامی مكه و مدينه ،ص37.
  2. (سفر نامه ميرزا داوود وزير وظايف، ص121.
  3. ترجمه إثبات الوصية، ص20.
  4. تاريخ و آثار اسلامی، ص: 95.
  5. آثار اسلامی مكه و مدينه ،105.
  6. آیه 156 سوره بقره.
  7. ترجمه إثبات الوصية، ص20-283.
  8. فروع كافی، ج 4، ص 258، روايت 25،اسرار عرفانی حج، ص: 219.