سادات افغانستان

سادات افغانستان افرادی از نسل پیامبر(ص) که ساکن در افغانستان هستند. یحیی بن زید (درگذشت:۱۲۵ق) نوه امام سجاد علیه‌السلام از اولین ساداتی بود که به بلخ آمد. ورود اولین سادات به افغانستان فعلی، به دلیل تهدید و سرکوب بنی‌امیه و علاقه مردم خراسان بود. در اسفند ۱۳۹۷ش در پی درخواست گروهی از سیدها و موافقت اشرف غنی رئیس‌جمهور افغانستان سادات به عنوان یک قوم مستقل در این کشور به ثبت رسید.

برای شناسایی سادات و فرزندان واقعی امام علی از مدعیان؛ افرادی که نسابه نمیده می‌شدند وجود داشتند و کتبی نیز در‌این‌باره تألیف کرده بودند. از نسابه‌های معروف در افغانستان واطراف آن می‌توان به ابونصر بخاری و سیدعبدالعزیزالمروزی الازورقانی و حسین سمرقندی نام برد.

نسب سادات افغانستان

سادات افغانستان، خود را از فرزندان امام سجاد(ع) و امام موسی کاظم(ع) معرفی می‌کنند؛ اما برخی این انحصار به دو امام را نپذیرفته و آنان را از سادات حسنی، علوی، موسوی و رضوی می‌دانند. همچنین در نقل‌ها آمده‌است که عبدالله بن محمد نفس زکیه معروف به عبدالله اشتر به کابل رفت.

علل ورود سادات به افغانستان

• ظلم و ستم و فشار خاندان اموی و عباسی
• علاقه شدید به مذهب تشیع از سوی هزاره‌ها
• جهت ترویج مذهب اهل بیت پس از استقرار مغول
• مهاجرت وسیع پس از انحلال سربداران
• دعوت شدن توسط برخی حکومت‌ها بر مهاجرت به افغانستان

سادات امور مذهبی مردم را در اختیار گرفته و در ترویج تشیع و تعلیم آن به مردم خدمات انجام دادند.

پس از مغول

علاوه بر ساداتی که قبل از حمله مغول وارد افغانستان شدند عده زیادی از آنان بعد از این حمله به این سرزمین مهاجرت کردند. معروفترین آنها عبارتند از: سیداحمد معروف به کبیر و شاه برهنه، سیدعلی سبزواری، معروف به پوست‌پوش و یخ‌سوز، سیدعلی ولی، سیدجلال، سیدعلی و سیدحسن. اینان وارد هزارستان، مناطق مرکزی افغانستان شده، و به تبلیغ تشیع پرداختند. سیداحمد کبیر در این مورد سروده: کمر بست اخوان به ما شش نفر ز ایران رسیدیم این‌جا نگر از جمله سه تن علی نام داشت یکی بود اعرج به خود کام داشت یکی پوست پوشیده اندر بدن دگر دان تو مجنون یاوه سخن چهارم جلال است و پنجم حسن ششم کمترین عبدالله من به سه ماه و ده روز و پنج دگر رسیدیم ز خاور سوی باختر

سیداحمد کبیر

سیداحمد یکی از ۶ نفر ساداتی است که از عراق هجرت نمود و وارد افغانستان شد. از تألیفات وی کتاب قصص الانبیاء است. او در غار شمشیر سنگ با یک لنگ به‌صورت نیمه‌برهنه زندگی می‌کرد و این کتاب را در آنجا تألیف نمود. از وی کرامات زیادی نقل کرده‌اند. سیداحمد کبیر با امیر تیمور نیز ملاقات داشته‌است. امروزه تبار وی در افغانستان به اولاد شاه قباد معروف‌اند. از نوادگان وی شاه قلندر مدفون در وردک می‌باشد. مردم قبر وی را زیارت و قبر دشمن وی شخصی به نام بوکول را به نشانه اعتراض رجم می‌کنند. سادات مسجدی در سرخ‌آباد، برخی سادات در گرماب و اجرستان از نوادگان سید احمد کبیر و فرزندش یحیی هستند.

سیدعلی سبزواری

سیدعلی معروف به پوست‌پوش و یخ‌سوز، سرسلسله عده‌ای از سادات موسوی افغانستان بوده و خود از اولاد و اعقاب موسی ابوسبحه بن سید ابراهیم بن سید مرتضی بن امام موسی کاظم است. مدفن سیدعلی در بامیان است.

سیدحسین جلال‌الدین بخارایی

وی در بخارا می‌زیسته و پدرش سیدهاشم مدتی به هندوستان سفر کرد و در آنجا به سید قاسم بت‌شکن معروف شد. سیدحسین جد سادات بلخاب بوده و با امیر تیمور ملاقات داشته و کرامتی در‌این‌باره نقل شده‌است. پسرش میرعلی ولی نیز در بلخاب می‌زیسته که همزمان با فوت وی سیدنعمت الله ولی در هرات بوده و اشعاری در سوگ او سروده‌است.

آن انیس و مونس و غمخوار رفت هم‌اکنون مزارش در بلخاب زیارتگاه است. .

تأسیس قوم سادات در افغانستان

در ۲۴ اسفند (حوت)۱۳۹۷ش، اشرف غنی احمدزی، رئیس‌جمهور افغانستان دستور داد که نام قوم سادات در شناسنامه‌های الکترونیکی درج گردد تا بدین ترتیب نام سادات رسماً به اقوام ساکن افغانستان اضافه شود. در این فرمان آمده‌است که اسم «قوم سادات» بر اساس تقاضای این قوم و با توجه به قرار قضایی شورای عالی دادگاه عالی در تذکره الکترونیکی درج خواهد شد.

منابع

• عادلی، سید جعفر (حسینی)، کوثر النبی، مؤسسه فرهنگی صبح امید، کابل، شهرنو، زمستان ۱۳۸۹.
• کاتب، ملا فیض محمد، نشریه الازهر، پیشاور.
• موسوی، سید عسکر، تاریخ هزاره‌ها، مترجم اسدالله شفایی، طبع تهران.
• خبرگزاری اسپوتنیک، «رئیس‌جمهور فرمان درج اسم قوم سادات در شناسنامه الکترونیکی را صادر کرد»، نشر، ۱۳۹۷/۱۲/۲۵ش، بازدید:۱۳۹۸/۱/۸ش.