کاربر:Hoosinrasooli/صفحه تمرین

جعفر بن سلیمان قمی
نام کامل	جعفر بن سلیمان قمی
اطلاعات شخصی
محل تولد	قم
روز درگذشت	حدود 320ق.
دین	اسلام، شیعه
استادان	اسماعیل بن محمد زیتونی
شاگردان	محمد بن حسن بن ولید قمی
آثار	ثواب الاعمال
فعالیت‌ها	محدث شیعی

جعفر بن سلیمان قمی، محدث شیعی است که در قم اقامت داشته است. از شاگردی ابن ولید قمی نزد او استفاده می‌‏شود که وی در اواخر عمر در آن‌جا مشغول تربیت شاگرد بوده. ابوالعباس نجاشی نخستین کسی است که او را به آیندگان معرفی نموده و سپس سید بن طاوس برخی از روایاتش را در کتاب‏‌های خود آورده است. به گفته نجاشی وی کتابی با عنوان ثواب الاعمال داشته که شاگرد او محمد بن حسن بن ولید قمی این کتاب را روایت کرده است.

معرفی اجمالی

جعفر بن سلیمان قمی، یکی از محدثان شیعه است. آگاهی ما درباره او ناچیز است از همین ‏روی درباره تاریخ تولد، وفات و چگونگی تحصیلات او نمی‏‌توان سخن قاطعی گفت. از لقب «قمی» بر می‌‏آید که وی در قم اقامت داشت و از شاگردی ابن ولید قمی نزد او استفاده می‌‏شود که وی در اواخر عمر در آن‌جا مشغول تربیت شاگرد بوده و احتمالاً پایان زندگی او نیز در همین شهر بوده است. ابوالعباس نجاشی نخستین کسی است که او را به آیندگان معرفی نموده و سپس سید بن طاوس برخی از روایاتش را در کتاب‏‌های خود آورده است. به گفته نجاشی وی کتابی با عنوان «ثواب الاعمال» داشته که شاگرد او محمد بن حسن بن ولید قمی این کتاب را روایت کرده است. بنابراین ممکن است وی پیش از وفات این شاگرد، زندگی را به سر آورده باشد. در پاره‏ای از منابع روایی هارون بن موسی تلعکبری نیز از او بدون واسطه نقل حدیث نموده است، از این ‏رو ممکن است وی حداقل دهه‌‏های نخستین سده چهارم را درک کرده باشد. در روایاتی که از او بر جای مانده، نام اساتیدش ذکر نشده است. تنها در یک مورد نام استاد او آمده که در آنجا از اسماعیل بن محمد زیتونی نقل حدیث کرده است. صاحب‌نظران درباره ارزش روایات او اتفاق نظر داشته و او را فردی راست‌گو و شیخ اصحاب امامیه در قم لقب داده‌‏اند. از آثار او کتاب «ثواب الاعمال» به ثبت رسیده و اکنون برخی از احادیث آن در جوامع روایی شیعه موجود است. گفتنی است نام او با «جعفر بن سلیمان ضبعی» که از اصحاب امام صادق(علیه السلام) بود، مشترک است. هم‌چنین وی غیر از «جعفر بن سلیمان» از اصحاب امام کاظم(علیه السلام)، و نیز غیر از شخصی به همین نام از اصحاب امام هادی(علیه السلام) است.

اساتید

فقط در یک مورد با نقل حدیث نام استاد خود اسماعیل بن محمد زیتونی را ذکر کرده است.

شاگردان

شاگرد او محمد بن حسن بن ولید قمی تنها کسی است‌که در منابع نام وی ذکر شده است.

آثار

از آثار او کتاب «ثواب الاعمال» به ثبت رسیده و اکنون برخی از احادیث آن در جوامع روایی شیعه موجود است.

منابع

1. رجال نجاشی، ص121 شماره 312؛
2. جمال الاسبوع، سید بن طاوس، ص259؛
3. خلاصه الاقوال، ص91 شماره 16؛
4. جامع الرواه، ج1ص152؛
5. مستدرک الوسایل، ج5ص44 حدیث 5326.

حسین بن مالک بن جامع قمی حمیری
نام کامل	جعفر بن عبدالله بن جعفر بن حسین بن مالک بن جامع قمی حمیری
اطلاعات شخصی
محل تولد	قم
روز درگذشت	حدود 320ق.
دین	اسلام، شیعه
فعالیت‌ها	محدث شیعی

جعفر بن عبدالله بن جعفر بن حسین بن مالک بن جامع قمی حمیری، یکی از محدثین شیعه محسوب میگردد. از جمله بزرگان معاصر او محمد بن موسی بن متوکل و علی بن حسین بن بابویه هستند که مشترکاً نزد پدرش شاگردی نموده‏‌اند. اصالتاً عرب یمنی و از قبیله «حمیر»(بر وزن منبر) است که در کوفه سکونت داشتند، اما نیاکان او در قم مسکن گزیدند. وی خود در قم پرورش یافت.

معرفی اجمالی

جعفر بن عبدالله بن جعفر بن حسین بن مالک بن جامع قمی حمیری، محدث شیعی. در باره تاریخ تولد و وفات او گزارشی نرسیده است. برادرش «محمد» حدود 304هجری وفات یافت. هم‌چنین از معاصران او محمد بن موسی بن متوکل و علی بن حسین بن بابویه هستند که مشترکاً نزد پدرش شاگردی نموده‏‌اند. بنابراین می‌‏توان وفات او را در دهه‌‏های نخست سده چهارم حدود 320 هجری تخمین زد. وی اصالتاً عرب یمنی و از قبیله «حمیر»(بر وزن منبر) است که در کوفه سکونت داشتند، اما نیاکان او همراه با ورود سلسله جلیل‏‌القدر اشعری به قم، به این شهر آمدند و در قم مسکن گزیدند. وی خود در قم پرورش یافت و احتمالاً در همین شهر زندگی را به سر آورده است. پدرش از چهره‌‏های برجسته قم و نماینده سفیر دوم محمدبن عثمان عمری بود که در سال297 هجری وارد کوفه شد و برای اهل آن‌جا نقل حدیث کرد و کتاب‌‏های زیادی تصنیف نمود. به گفته نجاشی وی برادرانی به نام‌‏های «حسین»، «احمد» و «محمد» داشته که هرکدام با امام عصر(عج) مکاتبه داشتند. خود او نیز در عصر غیبت صغری می‌‏زیسته و با امام دوازدهم مکاتباتی انجام داده است. اکنون از مکاتبات او چیزی در منابع ذکر نشده، چنان‌که از احادیث او اثری در منابع به چشم نمی‏‌خورد. بنابراین شناسایی اساتید و شاگردان او با توجه به این‌که نام آن‌ها در کتب رجالی نیز نیامده، ممکن نیست. وی ظاهراً دارای اثر تألیفی نبوده است.

منابع

1. رجال نجاشی، ص354 شماره 949، وص219 شماره 573؛
2. خلاصه الاقوال، ص92 شماره 23.

عبدالله بن مغیره بجلی کوفی
نام کامل	جعفر بن علی بن حسن بن علی بن عبدالله بن مغیره بجلی کوفی
اطلاعات شخصی
روز تولد	حدود 275ق.
محل تولد	کوفه
روز درگذشت	حدود 355ق.
دین	اسلام، شیعه
استادان	حسن بن علی کوفی
شاگردان	محمد بن بابویه(شیخ صدوق)
فعالیت‌ها	فقیه، محدث

جعفر بن علی بن حسن بن علی بن عبدالله بن مغیره بجلی کوفی، از فقها و محدثین مورد اعتماد شیعه است. شیخ صدوق در کوفه از وی استماع حدیث کرده است. وی در یک خانواده علمی و مذهبی در کوفه دیده به جهان گشود. پدرش «علی» از راویان حدیث و استاد علی بن بابویه قمی بوده است.

زندگی‌نامه

جعفر بن علی بن حسن بن علی بن عبدالله بن مغیره بجلی کوفی، فقیه و محدث مورد اعتماد شیعی. تاریخ تولد و وفات او در هیچ‌یک از منابع ذکر نشده است. برخی از صاحب‌نظران بزرگ(وحید بهبهانی در تعلیقه) احتمال داده است که صاحب شرح حال با «جعفر بن محمد کوفی» متحد است. در این صورت وی می‌بایست جزء آن دسته از راویانی بوده باشد که در عصر بعد از ائمه(یعنی بعد از 255هجری) زندگی می‌کرده، زیرا طوسی در رجال خود نام او را در ردیف این دسته از راویان ذکر کرده است. بنابراین تولد او با توجه به این‌که وی استاد «شیخ صدوق» بوده و طبعاً بخش زیادی از سده چهارم را درک کرده است، می‌بایست در اواسط نیمه دوم سده سوم حدود 275 هجری اتفاق افتاده باشد. در باره وفات او تنها می‌دانیم که وی از معاصران پدر شیخ صدوق یعنی «علی بن بابویه» بوده و هر دو نزد پدر صاحب شرح حال حدیث شنیده‌اند. هم‌چنین با توجه به این‌که شیخ صدوق در کوفه از وی استماع حدیث کرده و مسافرت شیخ صدوق به کوفه در سال 354 هجری در راه بازگشت از سفر حج به وقوع پیوست، می‌توان دریافت که وی حداقل تا این تاریخ حیات داشته است. وی در یک خانواده علمی و مذهبی در کوفه دیده به جهان گشود. پدرش «علی» از راویان حدیث و استاد «علی بن بابویه قمی» بوده است. جد او «حسن» از عالمان حدیث بود و در پرورش علمی او نقش بسزایی داشته است. وی روایات خود را از همین جدش نقل می‌کند. جد اعلای او عبدالله بن مغیره نیز از عالمان سرشناس شیعی و در آغاز از اصحاب امام هفتم شیعیان بوده است اما با دیدن کرامتی از امام هشتم(علیه السلام)، به امامت آن حضرت ایمان آورد و جزء اصحاب امام رضا(علیه السلام) درآمد. از شاگردان او تنها محمد بن بابویه ملقب به شیخ صدوق را می‌شناسیم که در معرفی او به آیندگان و ذکر روایات او دخالت کامل داشته است. از او احادیث فراوانی در کتاب‌های شیخ صدوق نقل شده که برخی از آنها در پاورقی ذکر شده است. وی در تمام این موارد، از جد خود نقل حدیث کرده است مگر در یک مورد(خصال صدوق، ص501 حدیث3) که از پدرش روایت نموده است. بنابراین تنها استاد شناخته شده او جد او حسن بن علی کوفی است که شرح حال او در منابع نیامده است. از آثار تألیفی او چیزی در منابع ذکر نشده است.

استادان

تنها استاد شناخته شده او «حسن بن علی کوفی» است که شرح حال او در منابع نیامده است.

شاگردان

تنها «محمد بن بابویه» ملقب به «شیخ صدوق» را می‌توان بعنوان شاگرد شناخته شده وی معرفی کرد.

منابع

1. جامع الرواه، ج1ص212؛
2. الخصال، ص241 حدیث92، وص501 حدیث3؛
3. طبقات اعلام الشیعه، ج1ص72؛
4. طرائف المقال، ج1ص162 شماره 823؛
5. علل الشرایع، ج2ص319 باب 5حدیث1، وص365 باب 85حدیث4؛
6. عیون اخبار الرضا(علیه السلام)، ج1ص288 حدیث15؛
7. معجم رجال الحدیث، ج5ص52 شماره 2210؛
8. من لایحضره الفقیه، ج4صص446 و521 و526.

علی بن سهل بن فروخ بغدادی
نام کامل	جعفر بن علی بن سهل بن فروخ بغدادی
نام‌های دیگر	ابوالمفضل ابوالفضل ابامحمد
اطلاعات شخصی
روز تولد	حدود 265ق.
محل تولد	بغداد
روز درگذشت	330ق.
محل درگذشت	بغداد
دین	اسلام، شیعه
استادان	محمد بن زکریا غلابی علی بن حارث مروزی
شاگردان	هارون بن موسی تلعکبری ابوالحسن دارقطنی
فعالیت‌ها	حافظ، محدث شیعی

جعفر بن علی بن سهل بن فروخ بغدادی، ابومحمد دقاق دوری حافظ و محدث شیعی است. کنیه او «ابوالمفضل» یا «ابوالفضل» ذکر شده است. طوسی در رجال خود تصریح کرده که کنیه او «ابامحمد» است. خطیب بغدادی می‌گوید وی در سال 330هجری در بغداد فوت کرده است. وی مدتی نیز در بصره بود و در آن‌جا از محمد بن زکریا غلابی احادیثی فرا گرفته است.

زندگی‌نامه

جعفر بن علی بن سهل بن فروخ بغدادی، ابومحمد دقاق دوری. حافظ و محدث شیعی در قرن چهارم هجری. در بعضی از منابع کنیه او «ابوالمفضل» یا «ابوالفضل» ذکر شده است، اما شیخ طوسی در رجال خود تصریح کرده که کنیه او «ابامحمد» است. تاریخ ولادت او در هیچ منبعی ذکر نشده است. سوابق علمی او گواه آن است که تولد او در اواسط سده سوم هجری یا اندکی بعد از آن حدود 265ق روی داده است، زیرا برخی از اساتید او در اواخر همین سده زندگی را وداع گفته‌اند. در باره وفات او گزارش خطیب بغدادی حاکی از آن است که وی در سال 330هجری در بغداد زندگی را به سر آورده است. به گفته طوسی، شیخ تلعکبری در سال 328هجری و بعد از آن از او حدیث شنیده و اجازه نقل آنها را از وی دریافت کرده است. بنابراین وی دو سال پس از ملاقات تلعکبری، از دنیا رفته است. محیط خانواده و چگونگی پرورش او بر ما معلوم نیست اما چنان‌که از لقب «دوری» استفاده می‌شود، موطن اصلی او ناحیه «دور»(منطقه‌ای بین سامراء و تکریت) بوده است. از لقب «بغدادی» نیز بر می‌آید که وی سال‌های درازی در بغداد اقامت داشته و احتمالاً در ضمن تحصیل، به کار دقاقی(آرد فروشی) مشغول بوده و از این راه هزینه زندگی را تأمین می‌کرده است. وی مدتی نیز در بصره بود و در آن‌جا از «محمد بن زکریا غلابی» احادیثی فرا گرفته است، اما در بغداد تحصیلات خود را به حد کمال رساند و آموخته‌های او چندان بود که به او لقب «حافظ» داده‌اند و شاگردانش می‌بایست با کسب اجازه از او، روایاتش را نقل می‌کردند. احادیث و محفوظاتی که وی در سینه داشت باعث شد تا شاگردان سرشناس شیعی و سنی مانند شیخ تلعکبری و ابوالحسن دارقطنی نزد او گرد آیند و سال‌ها از معلومات او بهره‌مند گردند.

وی به دلیل این‌که از شیوخ اجازه بود، در نگاه صاحب‌نظران شیعی فردی مورد اعتماد و احادیث او مورد قبول همگان است. اما ابوزرعه جرجانی که از علمای سنی است، او را به دلیل تشیع‌اش، فردی فاسق و کذاب معرفی نموده است. خطیب بغدادی در تاریخ خود پس از نقل حدیثی از او که دلالت بر فضیلت علی بن ابی‌طالب (علیه السلام) دارد، گزارش تضعیف شخصیت او را از ابوزرعه آورده و بدین‌وسیله صحت حدیث مذکور را زیر سؤال برده است. اکنون در جوامع حدیثی شیعه، روایات متعددی از او باقی مانده که بیشتر آنها اخلاقی و عبادی است. وی این روایات را از «جعفر بن محمد بن زکریا غلابی» و «علی بن حارث مروزی» نقل کرده و هارون بن موسی تلعکبری و ابوالمفضل محمد بن عبدالله از او نقل حدیث نموده‌اند. از او اثر تألیفی معرفی نشده است.

اساتید

از محمد بن زکریا غلابی و علی بن حارث مروزی بعنوان اساتید وی نام‌برده شده است.

شاگردان

از هارون بن موسی تلعکبری و ابوالحسن دارقطنی بعنوان شاگردان ایشان نام‌برده شده است.

منابع

1. تاریخ بغداد، ج7ص230 شماره 3704؛
2. جامع الرواه، ج1ص154؛
3. رجال ابن داود، ص64 شماره 318؛
4. رجال طوسی، ص419 شماره 6055؛
5. سؤالات حمزه، دارقطنی، ص23؛
6. کفایه الاثر، ص110؛
7. معجم رجال الحدیث، ج5ص53 شماره 2211.