جعفر بن محمد بن مسعود عیاشی

جعفر بن محمد بن مسعود عیاشی، فقیه و محدث مورد ستایش شیعی است. پدرش محمد بن مسعود عیاشی که از دانشمندان مشهور شیعه می‌باشد. از معاصران و هم‌بحثان ابوعمرو کشی و حیدر بن محمد سمرقندی بوده است. با توجه به کثرت احادیث و روایاتی که وی از پدرش نقل کرده، بدیهی است که او نیز در فقه و حدیث و برخی علوم دیگر مانند رجال، تفسیر و کلام نیز به مراتب بالایی رسیده و جزء دانشمندان بزرگ شیعه به‌شمار آمده است.

جعفر بن محمد بن مسعود عیاشی
نام کامل	جعفر بن محمد بن مسعود عیاشی
اطلاعات شخصی
روز تولد	285ق.
محل تولد	کوفه
روز درگذشت	350ق.
دین	اسلام، شیعه
فعالیت‌ها	فقیه، محدث

زندگی‌نامه

جعفر بن محمد بن مسعود عیاشی، فقیه و محدث مورد ستایش شیعی. کنیه او در منابع ذکر نشده است. تولد او احتمالاً در اواخر نیمه دوم سده سوم حدود 285هجری در کوفه روی داده است، زیرا پدرش «محمد بن مسعود عیاشی» که از دانشمندان مشهور شیعه است، در سنین جوانی و بعد از سال 260هجری وارد کوفه شد و احتمالاً ازدواج پدرش بعد از این تاریخ اتفاق افتاده است. در باره تاریخ وفات او نیز این اندازه روشن است که وی از معاصران و هم‌بحثان «ابوعمرو کشی» و «حیدر بن محمد سمرقندی» بوده است. بنابراین وفات او را می‌توان در اواسط سده چهارم حدود 350هجری تخمین زد و این مطلب با توجه به اینکه وی سال‌ها بعد از پدرش زنده بوده و شنیده‌های پدرش را به آیندگان انتقال داده، بیشتر قابل باور به نظر می‌رسد. چنان‌که شاگردی جعفر بن قولویه نزد او این احتمال را بیشتر تقویت می‌کند که وی پیش از وفات این شاگردش از دنیا رفته بوده است.

وی اصالتاً اهل سمرقند از بلاد خراسان است اما در کوفه تولد یافت و از تربیت‌یافتگان پدرش می‌باشد. وی با توجه به این‌که همیشه در رکاب پدرش بود، ظاهراً مسافرت‌هایی که پدرش به بغداد و قم داشته، وی نیز همراه او بود و از تجربیات پدرش استفاده می‌نموده است. پدرش در کوفه از فقهاء و محدثان بزرگ شیعه و «افضل اهل مشرق» لقب گرفته است.

شاگردانی که پدرش تربیت نمود، هر کدام از استوانه‌های فقه و حدیث هستند و به گفته طوسی برخی از شاگردان پدرش تمام اصول و کتاب‌های شیعه را روایت کرده و هزار کتاب از کتب شیعه را تعلیم دیده‌اند. در این میان، فرزندش (یعنی صاحب شرح‌حال) نیز از شهرت بسزایی برخوردار است و تمام کتاب‌ها و تصنیفات پدرش را (که بیش از 200کتاب است) برای آیندگان بازگو کرده است. وی در تمام این موارد از پدرش نقل حدیث کرده مگر در موارد اندک و انگشت‌ شماری از ابوالفضل جعفر بن معروف (استاد کشی) و نصر بن احمد روایت نموده است. با توجه به کثرت احادیث و روایاتی که وی از پدرش نقل کرده، بدیهی است که او نیز در فقه و حدیث و برخی علوم دیگر مانند رجال، تفسیر و کلام نیز به مراتب بالایی رسیده و جزء دانشمندان بزرگ شیعه به‌شمار آمده است، هر چند هیچ‌گاه به اندازه پدرش از شهرت و منزلت علمی برخوردار نگشته است. از او هر چند اثر تألیفی معرفی نشده است، اما اگر می‌بینیم که وی دارای تألیفات مستقل نیست، شاید به دلیل آن است که همه آموخته‌های او در آثار پدرش موجود بوده و خود به احادیث و گزارش‌های تازه‌ای دست نیافته است.

شاگردان

از شاگردان او مظفر بن جعفر علوی سمرقندی، ابوالمفضل محمد بن عبدالله شیبانی و جعفر بن محمد بن قولویه هستند که در این میان مظفر علوی بیش از همه نزد او شاگردی کرده است.

منابع

1. الاستبصار، ج2ص47 حدیث153؛
2. تهذیب الاحکام، ج4ص81 حدیث232؛
3. جامع الرواه، ج1ص161؛
4. رجال طوسی، ص418 شماره 6043؛
5. طبقات اعلام الشیعه، ج1ص79؛
6. معجم رجال الحدیث، ج5ص91 شماره 2291.