میکائیل

میکائیل جزء چهار فرشته مقرب درگاه الهی است که به امر خداوند مامور روزی همه خلایق می‌باشد. در احادیث نقل شده است که میکائیل از فرشتگان رحمت و از حاملان عرش‌الهی است. او همراه با جبرائیل از نخستین فرشتگانی بودند که بر حضرت آدم سجده کردند. همچنین نقل شده است که شرح صدر محمد بن عبد‌الله (خاتم الانبیا) به‌وسیله این دو فرشته انجام می‌گرفت.

فرشتگان تدبیر

علی بن موسی (رضا) در تعبیری از جبرائیل، میکائیل، اسرافیل و عزرائیل، با عنوان چهار فرشته تدبیر کننده (المُدَبِّرَاتِ الْأَرْبَعَة) یاد کرده است.

سرور فرشتگان

در برخی از منابع فلسفی و عرفانی از این چهار ملک به عنوان سرور دیگر فرشتگان و یا چهار ملک مقرب یاد شده است.

رؤوس ملائکه

میکائیل در کنار جبرائیل، اسرافیل و عزرائیل، چهار فرشته مقرب درگاه الهی هستند که از آنها به «رؤوس ملائکه» تعبیر می‌شود.

آفریده شدن از یک تسبیح

در برخی از احادیث آمده است که میکائیل، جبرائیل و اسرافیل از یک تسبیح آفریده شده‌اند.

نام میکائیل در قرآن

نام میکائیل فقط یک بار در قرآن و به نام میکال آمده و دشمنی با او یکی از دلایل کفر برشمرده شده است. خداوند فرمود: «مَنْ كَانَ عَدُوًّا لِلَّهِ وَمَلَائِكَتِهِ وَرُسُلِهِ وَجِبْرِيلَ وَمِيكَالَ فَإِنَّ اللَّهَ عَدُوٌّ لِلْكَافِرِينَ» (سوره بقره، آیه 98) یعنی هرکسی که با خداوند، فرشتگان، رسولان، جبرئيل و ميكائيل دشمن باشد، [كافر است‏] و بى‌‏ترديد، خدا دشمن كافران است.»

معناشناسی واژه میکال

واژه میکال ریشه عبری دارد که بعدا وارد زبان عربی شده است. یهودیان و مسیحیان از او به نام میشل یاد می‌کنند.

منزلت میکائیل

میکائیل دارای منزلت عظیمی است. او از فرشتگان مقرب الهی است که همراه با سه فرشته دیگر، تدبیر امور عالم به دست آنها است. پیامبر (ص) فرمود: إِنَّ اللَّهَ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى اخْتَارَ مِنْ كُلِّ شَيْ‏ءٍ أَرْبَعَةً اخْتَارَ مِنَ الْمَلَائِكَةِ جَبْرَئِيلَ وَ مِيكَائِيلَ وَ إِسْرَافِيلَ وَ مَلَكَ الْمَوْتِ یعنی خداوند از هر چيز چهار تا را برگزيد: از فرشتگان، جبرائيل، ميكائيل، اسرافيل و عزرائیل را و... همچنین در روایات نقل شده است که لوح‌محفوظ، چهار رکن دارد و میکائیل مظهر رکن اراده در آن است.

ملک رزق

نام میکائیل در منابع دینی به عنوان ملک رزق معرفی شده است که به همه خلایق روزی می‌دهد.

فرشته رحمت

بسیاری از مفسران اهل سنت و برخی از شیعیان با استناد به روایات، میکائیل را فرشته رحمت دانسته‌اند.

مظهر اسم ربّ و حامل عرش الهی

میکائیل مظهر اسم «ربّ» و از حاملان عرش الهی است.

دومین فرشته مقرب درگاه الهی

در روایات آمده است که میکائیل پس از جبرائیل دومین فرشته مقرب الهی است.

پیشوای ملائکه

علی بن ابی طالب در حدیثی می‌گوید: میکائیل امام ملائکه است و فرشتگان در بیت‌المعمور به او اقتدا می‌کنند. علی بن الحسین (زین العابدین)(ع) نیز در حق او این‌گونه دعا می‌کند که «خدایا بر میکائیل درود بفرست که در پیشگاه تو بلندمرتبه است».

ماموریت‌های میکائیل

فرشته نزول باران

رسول خدا(ص) فرمود: ... أَمَّا مِیكَائِیلُ فَصَاحِبُ كُلِّ قَطْرَةٍ تَسْقُطُ وَ كُلِّ وَرَقَةٍ تَنْبُتُ وَ كُلِّ وَرَقَةٍ تَسْقُط...صاحب هر قطره بارانی که می‌بارد، هر برگ درختی که رشد می‌کند و هر برگی که فرو می‌افتد، میکائیل است همچنین در دیگر روایات نیز میکائیل فرشته موکل بر نزول باران معرفی شده است. بنابراین باید گفت که ماموریت اصلی میکائیل مامور حفظ نباتات و نزول باران و برف بر زمین است که منشأ رزق و روزی برای تمام مخلوقات می‌باشد.

همکاری با فرشتگان در دیگر ماموریت‌ها

میکائیل با دیگر فرشتگان در انجام امر الهی همکاری می‌کند. امام صادق(ع) فرمود: إِنَّ اللَّهَ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى بَعَثَ أَرْبَعَةَ أَمْلَاكٍ فِی إِهْلَاكِ قَوْمِ لُوطٍ جَبْرَئِیلَ وَ مِیكَائِیلَ وَ إِسْرَافِیلَ وَ كَرُوبِیل‌. خداوند تبارک و تعالی، چهار فرشته جبرائیل، میکائیل، اسرافیل و کروبیل را مأمور کرد تا قوم لوط را هلاک کنند.

مامور پل صراط

میکائیل در قیامت مأمور می‌شود تا پل صراط را بر روی جهنم قرار دهد.

مشارکت میکائیل در دیگر ماموریت‌ها

برای میکائیل مأموریت‌های دیگری نیز ذکر شده است، از جمله: مشارکت در هلاکت قوم فرعون مشارکت در هلاکت قوم لوط(ع) بشارت دادن به ابراهیم(ع) برای ولادت اسحاق دریافت اخبار از اسرافیل و انتقال آنها به جبرائیل محفاظت از پیامبر (ص) در لیلةالمبیت یاری مسلمانان در جنگ بدر آوردن بُراق برای پیامبر (ص) در معراج نماز گزاردن بر پیامبر (ص) ؛

میکائیل در ادیان دیگر

در منابع مسیحی و یهودی نیز میکائیل به عنوان فرشته‌ای بزرگ و مقرب معرفی شده است که گاهی از او به «میشل» یاد می‌شود. میکائیل نزد یهودیان، مدافع همیشگی قوم یهود تلقی شده و رتبه‌ای بالاتر از جبرائیل دارد. کتاب مقدس در فصل دهم و دوازدهم از کتاب دانیال، میکائیل را رئیس فرشتگان معرفی می‌کند که به کمک دانیال آمده و او را یاری می‌دهد تا بر دشمنانش پیروز شود. در رساله یهودا نیز میکائیل به‌عنوان رئیس ملائکه درباره جسد موسی(ع) با شیطان نزاع می‌کند و به او می‌گوید یهوه تو را توبیخ نماید. در مکاشفه یوحنا از میکائیل و لشکریانی از فرشتگان یاد می‌کند که با اژدها جنگ می‌کنند.