عبدالله بن بکیر
عبداللّه بن بکیر از یاران مخلص امام صادق (علیه‌السلام) و امام باقر (علیه‌السلام) بوده و از اصحاب اجماع است.
| عبدالله بن بکیر | |
|---|---|
 | |
| نام | عبداللّه بن بُکَیر |
| نام کامل | عبداللّه بن بکیر بن اعین شیبانى |
| تاریخ تولد | 70 ق، ۶۸ ش، ۶۸۹ م |
| محل تولد | کوفه |
| تاریخ درگذشت | 150 ق، ۱۴۶ ش، ۷۶۷ م |
| هم عصر امام | امام باقر و امام صادق علیهما السلام و از اصحاب اجماع |
| شاگردان |
|
| آثار | الاستطاعة |
زندگی‌نامه
عبدالله بن بکیر بن أعین بن سنسن أبو علی الشیبانی، یکی از بزرگان خاندان «آل اعین» است[۱] عبدالله کوفی است[۲] و کنیه او ابو علی و برخی ابوعتبه گفته‌اند[۳] وی از موالی بنی شیبان بوده است[۴] فقه و وثاقتش ثابت شده و او را از اصحاب اجماع می‌دانند[۵] گرچه وی، فطحی مذهب است؛ اما در وثاقت او تردیدی نشده است[۶] نجاشی می‌گوید: برادران عبدالله بن بکیر، عبدالحمید و الجهم و عمر و عبد‌الأعلی هم از راویان مهم هستند و از امام صادق (علیه‌السلام) نقل روایت دارند، عبدالحمید از امام کاظم (علیه‌السلام) هم روایت نقل کرده است[۷] عبدالحمید سه فرزند به نام‌های محمد و حسین و علی داشت که آنها هم راوی بوده‌اند[۸] . عبداللّه، سه پسر به نام‌های حسّان (محمد)، حسن و علی داشت که در زمره عالمان بوده‌اند[۹]
تعابیر از ایشان در اسناد
نام ایشان در اسناد روایی با چندین تعبیر آمده است:
- عبداللّه بن بکیر بن أعین بن سنسن أبو علی الشیبانی، مولاهم ؛
- عبداللّه بن بکیر بن أعین الشیبانی؛
- عبداللّه بن بکیر بن أعین الشیبانی أبو علی؛
- عبداللّه بن بن بکیر بن أعین؛
- عبداللّه بن بکیر الشیبانی أبو عتبة؛
- ابن بکیر؛
- ابن بکیر بن أعین.[۱۰]
در نگاه رجالیون
- برقی، عبداللّه بن بکیر را فطحی دانسته و از ضعفاء دانسته است[۱۱].
- شیخ الطائفه در عُدّة الاصول می‌نویسد: طائفه شیعه به اخبار فطحی‌ها، مثل عبداللّه بن بکیر و… عمل کرده‌اند[۱۲].
- شیخ طوسی در الفهرست ایشان را فطحی مذهب و ثقه دانسته است[۱۳].
- شیخ مفید ایشان را از فقهائ اعلام و روسای یی دانسته که از آنان می‌توان فتوای حلال و حرام را اخذ کرد و و نباید آنان را طعن و ذم نمود[۱۴].
- کشّی هم ایشان را از اصحاب اجماع شمرده است[۱۵].
- ابن داود حلی از قول کشّی وی را فطحی و ممدوح دانسته[۱۶]و به استناد الفهرست گفته که او فطحی و ثقه است[۱۷].
- جزائری ایشان را از ثقات بر شمرده است[۱۸].
- مامقانی در تنقیح المقال با ذکر اینکه جمعی از فقهاء از جمله محقّق حلّی[۱۹] والفاضل المقداد در التنقیح و شهید ثانی[۲۰] گفته‌اند که روایات وی مورد قبول نیست، فرموده که الحقّ والانصاف این است که احادیث عبدالله بن بکیر صحیح هستند[۲۱].
- آیت الله خویی با اذعان به فطحی بودن ایشان را موثق شمرده است[۲۲].
- علاّمة در خلاصه ایشان را فاسد المذهب دانسته ولی فرموده که من به روایات وی اعتماد دارم[۲۳].
مرسله ابن بکیر
آیت‌الله شبیری می‌گوید: مرحوم نراقی و امثال ایشان که به مرسله ابن بکیر تمسک می‌کنند[۲۴] چون آنها ظاهراً مراسیل اصحاب اجماع را کافی می‌دانند، عبدالله بن بکیر هم از اصحاب اجماع است و مرسله‌اش اشکالی ندارد، لذا طبق مبانی آنها، روایت قابل اعتماد است اما ما به این مطلب قائل نیستیم و این روایات را ضعیف می‌دانیم[۲۵].
در محضر معصوم
شیخ طوسی معتقد است که وی از اصحاب امام باقر علیه السلام[۲۶] و امام صادق علیه السلام[۲۷]بوده است اما زنجانی علاوه بر آن وی را از اصحاب امام کاظم علیه السلام هم شمرده است
مشایخ و راویان
مشایخ
مشایخ وی[۲۸]، بزرگانی هستند چون:
- زرارة بن اعین؛
- ابراهیم الاحمری؛
- بکیر بن اعین؛
- عبید بن زرارة؛
- حفص بن ابی عیسی؛
- ابن ابی یعفور؛
- ابو بصیر؛
- ادیم بن الحر الخزاعی؛
- ادیم بیاع الهروی؛
- ثعلبة ابو اسحاق؛
- الحسن بن زیاد؛
- الحسین بن الرزاز [ البزاز ]؛
- الحلبی؛
- حمران بن اعین؛
- حمزة بن حمران؛
- درست؛
- روح بن عبدالرحیم؛
- زرارة بن اعین؛
- سالم الاشل؛
- سعید بن یسار؛
- شهاب بن عبد ربه؛
- صالح بن سیابة؛
- ضریس بن عبدالملک؛
- عبدالحمید الطائی؛
- عبدالرحمن بن اعین؛
- عبدالرحمن بن الحجاج؛
- عبدالله اللحام؛
- عبدالملک بن عمرو الاحول؛
- علی بن حنظلة؛
- عمر بن یزید؛
- عنبسة بن مصعب؛
- الفضل ابی العباس البقباق؛
- الفضیل بن یسار؛
- محمد بن الطیار؛
- محمد بن مسلم؛
- مسمع البصری؛
- معاویة بن میسرة؛
- میسرة عن عبدالعزیز؛
- الهیثم بن عبید ابوکهمس؛
- یحیی الازرق.[۲۹]
راویان
جمع کثیری نیز از وی روایت می‌کنند [۳۰]که از آن جمله‌اند:
- محمد بن ابی عمیر؛
- صفوان بن یحیی؛
- حسن بن محبوب؛
- علی بن اسباط؛
- حسن بن علی بن فضال؛
- فضالة بن ایوب؛
- عبداللّه بن مغیرة؛
- جعفر بن بشیر البجلی؛
- عباس بن عامر الثقفی؛
- علی بن رئابغ
- علاء بن رزین؛
- عبدالرحمان بن ابی نجران؛
- عبداللّه بن جبلة؛
- عبداللّه بن حمّاد انصاری؛
- مروان بن مسلم؛
- موسی بن قاسم؛
- نصر بن سوید صیرفی؛
- زیاد بن مروان قندی؛
- ابراهیم بن یزید الاشعری؛
- ابن المغیرة؛
- ابو الفضل الثقفی؛
- احمد بن محمد بن عیسی؛
- اسماعیل المدائنی؛
- اسماعیل بن عباد؛
- محمد بن خالد البرقی؛
- الحجال؛
- الحسن بن الجهم؛
- الحسن بن علی؛
- سلیمان الجعفری؛
- عبدالرحمن بن ابی نجران؛
- عبدالله بن المنذر؛
- عبدالله بن جبلة؛
- عبدالله بن موسی؛
- علی بن الحسن بن رباطی؛
- علی بن الحکم؛
- علی بن رباط؛
- علی بن عقبة؛
- الفضل بن یزید الاشعری؛
- القاسم بن عروة؛
- محسن بن احمد؛
- محمد بن خالد الاصم؛
- محمد بن عبدالله الحلبی؛
- محمد بن عبید الله بن علی الحلبی؛
- محمد عن ابیه؛
- یحیی بن المثنی؛
- یحیی بن عمرو بن خلیفة الزیات؛
- یونس.[۳۱]
روایات و آثار
عبداللّه بن بکیر بن اعین، کثیر الحدیث و کثیر الروایه بوده است[۳۲] مجموع روایات منقول از ایشان به ۹۱۰ روایت می‌رسد.
شیخ طوسی و نجاشی برای او کتابی ذکر کرده‌اند[۳۳]؛ و نیز ابن ندیم می‌نویسد که وی کتابی در اصول داشته است[۳۴] ابن عقده، مسند عبداللّه بن بکیر را نوشته است[۳۵][۳۶]
درگذشت
وفات وی در قرن دوم هجری واقع شده، ولی سال آن معلوم نیست.
پانویس
- ↑ رسالة أبى غالب الزرارى، تحقیق سید محمد رضا حسینى جلالى، ص412، ش39.
- ↑ جامع الرواة و إزاحة الإشتباهات عن الطرق و الأسناد ؛ ج1 ؛ ص473
- ↑ رسالة أبى غالب الزرارى إلى ابن ابنه فى ذكر آل أعين ؛ ص214
- ↑ الرجال ؛ الرجال البرقي ؛ ص22
- ↑ رجال الکشى، ص345، ش639 و ص375، ش705
- ↑ الفهرست، شیخ طوسى، ص173، ش463؛ خلاصة الأقوال، ص195، ش609
- ↑ رجال النجاشي ؛ ص222.
- ↑ جامع الرواة و إزاحة الإشتباهات عن الطرق و الأسناد ؛ ج1 ؛ ص473.
- ↑ ر.ک به: معجم رجال الحدیث، ج11، ص133.
- ↑ نرم‌افزار جهاز راویان، مؤسسه ولي العصر عليه‌السلام للدراسات الإسلاميه قم،https://hoveyat.valiasr-aj.com/
- ↑ الرجال (كتاب الرجال (برقى))، الرجالالحلىق1، ص: 200
- ↑ عدّة الأصول، ص56
- ↑ شیخ طوسي، الفهرست، ص۱۰۶.
- ↑ بنگرید به: مصنفات شیخ مفید، ج9( جوابات أهل موصل فى العدد والرؤیة)، ص25 و37
- ↑ كشّي، ص ۳۷۵
- ↑ رجال ابن داوود، ص ۱۱۷ ر۸۴۲
- ↑ رجال ابن داوود، ص ۲۵۳ ر۲۶۶.
- ↑ الجزائري، حاوي، ص ۲۰۷ ر۱۰۷۰.
- ↑ المعتبر، ص60و156
- ↑ المسالک، ج1، ص23
- ↑ تنقیح المقال،ج ۲ ص ۱۷۱ ر۶۷۶۸.
- ↑ معجم الرجال، ج ۱۰ ،ص۱۲۵ ر۶۷۳۴.
- ↑ علامه حلی، الخلاصه، خلاصة الأقوال، ص195، ش609
- ↑ مستند الشيعة في أحكام الشريعة؛ ج10، ص: 461
- ↑ درس خارج فقه آيت‌الله سیدموسی شبیری‌زنجانی، كتاب الصوم، 90/03/04، ttps://www.eshia.ir/Feqh/Archive/text/shobeiry/feqh/89/900304/
- ↑ الاستبصار،ج ۳ ، ص ۱۹۰ ح۶.
- ↑ نجاشی، ص ۲۲۴ ر۲۷.
- ↑ ر.ک به: معجم رجال الحدیث، ج11، ص133
- ↑ نرم‌افزار جهاز راویان، مؤسسه ولي العصر عليه‌السلام للدراسات الإسلاميه قم،https://hoveyat.valiasr-aj.com/
- ↑ ر.ک به: معجم رجال الحدیث، ج11، ص133
- ↑ نرم‌افزار جهاز راویان، مؤسسه ولي العصر عليه‌السلام للدراسات الإسلاميه قم،https://hoveyat.valiasr-aj.com/
- ↑ رجال النجاشى، ص222، ش581؛ رسالة أبى غالب، ص214، ش39 .
- ↑ الفهرست، شیخ طوسى، ص174؛ رجال النجاشى، ص222
- ↑ الفهرست، ابن ندیم، تحقیق: یوسف على طویل، بیروت، دارالکتب العلمیة، ص331
- ↑ رسالة أبى غالب، ص215
- ↑ براى اطلاع بیشتر درباره شرح حال عبداللّه بن بکیر، به منابع ذیل رجوع کنید: تحفة الأحباب، ص258؛رجال الطوسى، ص230، ش3118؛ تنقیح المقال، ج2، ص171و173، ج3، ص42؛ رجال ابن داوود،ص117و 253؛ مستطرفات السرائر، ص137ـ139؛ الغیبة، شیخ طوسى، ص37؛ معجم الثقات، ص72؛ معجم رجال الحدیث، ج22، ص160 و169؛ نقد الرجال، ص195و 403؛ جامع الرواة، ج1، ص473و ج2، ص431؛ هدایة المحدّثین، ص22؛ مجمع الرجال، ج3، ص268و269و ج7، ص120؛ أعیان الشیعة، ج8، ص48؛ بهجة الآمال، ج5، ص203؛ منتهى المقال، ص182؛ منهج المقال، ص200؛ اتقان المقال، ص80؛ التحریر الطاووسى، ص168؛ وسائل الشیعة، ج20، ص233
منابع
- تقی الدین حلی، حسن بن علی، الرجال، 1جلد، دانشگاه تهران - ایران - تهران، چاپ: 1، 1342 ه.ش.
- علامه حلی، حسن بن یوسف، رجال العلامة الحلی، 1جلد، الشریف الرضی - ایران - قم، چاپ: 2، 1402 ه.ق.
- کشی، محمد بن عمر، اختیار معرفة الرجال، 2جلد، موسسة آل البیت (علیهم السلام) لإحیاء التراث - ایران - قم، چاپ: 1، 1404 ه.ق.
- نجاشی، احمد بن علی، رجال النجاشی، 1جلد، جماعة المدرسین فی الحوزة العلمیة بقم، مؤسسة النشر الإسلامی - ایران - قم، چاپ: 6، 1365 ه.ش.
- طوسی، محمد بن حسن، رجال الطوسی(جامعه مدرسین)، 1جلد، جماعة المدرسین فی الحوزة العلمیة بقم، مؤسسة النشر الإسلامی - ایران - قم، چاپ: 3، 1373 ه.ش.
- طوسی، محمد بن حسن، فهرست کتب الشیعة و أصولهم و أسماء المصنفین و أصحاب الأصول، 1جلد، مکتبة المحقق الطباطبائی - ایران - قم، چاپ: 1، 1420 ه.ق.
- زراری، احمد بن محمد، رسالة أبی غالب الزراری إلی ابن ابنه فی ذکر آل أعین، 1جلد، مرکز البحوث و التحقیقات الإسلامیة - ایران - قم، چاپ: 1، 1411 ه.ق.
- تقی الدین حلی، حسن بن علی، الرجال، 1جلد، دانشگاه تهران - ایران - تهران، چاپ: 1، 1342 ه.ش.
- علامه حلی، حسن بن یوسف، ترتیب خلاصة الأقوال فی معرفة الرجال، 1جلد، آستان قدس رضوی، بنیاد پژوهشهای اسلامی - ایران - مشهد مقدس، چاپ: 1، 1381 ه.ش.
- استرآبادی، محمد بن علی، منهج المقال فی تحقیق أحوال الرجال، 7جلد، موسسة آل البیت (علیهم السلام) لإحیاء التراث - ایران - قم، چاپ: 1، 1422 ه.ق.
- قهپایی، عنایةالله، مجمع الرجال، 7جلد، اسماعیلیان - ایران - قم، چاپ: 2، 1364 ه.ش.
- اردبیلی، محمد بن علی، جامع الرواة و ازاحة الاشتباهات عن الطرق و الأسناد، 2جلد، دار الأضواء - لبنان - بیروت، چاپ: 1، 1403 ه.ق.
- خدامیان آرانی، مهدی، فهارس الشیعة، 2جلد، موسسة تراث الشیعة - ایران - قم، چاپ: 1، 1431 ه.ق.
- شبستری، عبدالحسین، الفائق فی رواة و أصحاب الإمام الصادق علیه السلام، 3جلد، جماعة المدرسین فی الحوزة العلمیة بقم، مؤسسة النشر الإسلامی - ایران - قم، چاپ: 1، 1418 ه.ق.
- نرم‌افزار جهاز راویان، مؤسسه ولی العصر علیه‌السلام للدراسات الإسلامیه قم،https://hoveyat.valiasr-aj.com/