اسواریه

«اسواریه» یکی از فرقه های کلامی منسوب به معتزله و از پیروان علی اسواری . این فرقه از شعبه‌های نظامیه است و معتقدند كه خداوند به انجام كاری كه به عدم آن خبر داده است یا علم به عدم آن دارد قادر نیست .

موسس

موسس این فرقه على اسوارى است كه نخست از یاران ابو الهذیل به شمار مى ‏رفت و سپس به كیش نظام درآمد. گفته شده است که وی به دلیل فقر و تنگ دستی به بغداد آمد و با نظام ملاقات کرد و نظام به او هزار دینار داد و گفت زودتر به موطن خود بازگرد زیرا می ترسید که اسواری بر او غالب شود. قاضى‌ عبدالجبار معتزلی از اسواری‌ در شمار متكلمان‌ معتزلى‌ طبقة هفتم‌ نام‌ مى‌برد و او را برخوردار از مرتبة والای‌ اندیشه‌ و رأی‌ مى‌داند.

عقاید

بحث‌ از قدرت‌ حق‌ تعالى‌ مهم‌ترین‌ بحثى‌ است‌ كه‌ در آن‌ مى‌توان‌ آرایى‌ از اسواری را جست‌ و جو كرد. اسواری معتقد بود که خداوند مى ‏داند كه عدم وجودش براى او مقدور نیست. و نیز مى‏ گفت كه خداوند قادر بر ظلم و دروغ نیست و در یک کلام قادر بر انجام قبایح نیست. اسواری‌ همچنین‌ معتقد بود كه‌ خداوند قادر بر خلق‌ جهل‌ كه‌ مایه ی كفر كافر شود نیست‌.اسواری‌ مانند نظام‌ حقیقت‌ انسان‌ را روح‌ دانسته‌ و گفته‌ است‌ انسان‌ همان‌ روح‌ غیرمرئى‌ است‌ كه‌ در قلب‌ جای‌ گرفته‌ است‌.