احمد بای بن محمد شریف
| نام | احمد بای بن محمد شریف بن أحمد قلی |
|---|---|
| متولد | حدود 1786م |
| مکان تولد | شهر قسنطینه الجزایر |
| تسلیم به نیروهای اشغالگر فرانسه | ۵ ژوئن ۱۸۴۸ |
| درگذشت | ۱۸۵۰م |
| مدفن | سیدی عبدالرحمان الثعالبی در پایتخت الجزایر |
احمد بای بن محمد شریف (عربی: أحمد بن محمد الشریف بن أحمد القلی)؛ (زاده:۱۷۸۶- درگذشته:۱۸۵۰) فرزند محمد شریف و از خانواده ابن قانه یکی از بزرگترین شیوخ عرب در منطقه الصحرای الجزایر است. «احمد بای» یکی از سرداران استقلال الجزایر در زمان رویارویی با حمله فرانسوی‌ها است. این قهرمان ملی و ضداستعماری الجزایر، برای مردم این کشور از محبوبیت و اهمیت بسیار زیادی برخوردار است.
زندگی‌نامه
احمد بن محمد در شهر قسنطینه متولد شد و در حالی که در سنین جوانی بود پدرش را از دست داد و به همراه مادرش از قسنطینه به منطقه الصحرا رفت و تحت سرپرستی عموهایش قرار گرفت. او قرآن را به طور کامل حفظ کرد و قوانین زبان عربی را فرا گرفت. او در سن ۱۲ سالگی به سفر حج رفت و به همین خاطر از همان موقع به حاج احمد ملقب شد.
پدر وی در زمان سلطنت بی حسن، مقام خلیفه را به عهده گرفت و پدربزرگ وی احمد قلی بود که به مدت 16 سال شرق الجزایر را اداره می کرد و مادرش حاج شریفه از نژاد الجزایری، از خانواده ابن قانا، یکی از بزرگترین آنها بود. شیوخ عرب صحرا ثروتمند و برجسته هستند و برخی بر این باورند که او اصالت ترکی دارد.[۱]
مناصب اداری
احمد بن محمد ریاست قبایل العواسی را که در منطقه عین البیضاء و اطراف آن حضور داشتند به‌عهده گرفت، منصبی که به‌جز کسانی که مورد اعتماد مردم بودند تعلق نمی‌گرفت. او همچنین مسئولیت نظارت به بخشی از نیروهای نظامی شامل ۳۰۰ نفر را در منطقه شرقی قسنطینه به‌عهده داشت. او در سفری به مصر با محمد علی حاکم وقت مصر دیدار و از پیروزی‌های او پشتیبانی کرد. با بروز اختلاف بین احمد بن محمد و البای ابراهیم حاکم منطقه شرق الجزایر در سال ۱۸۲۱، او از منصبش عزل شد و در ترس از ترور به منطقه دیگری رفت. در جریان زلزله‌ای که در ۲ مارس ۱۸۲۵م پایتخت را ویران کرد، حاج احمد نقش مهمی در عملیات نجات ایفا کرد و این باعث شد که الدای حسین حاکم وقت او را به عنوان حاکم قسنطینه منصوب کند. او در دوران حکومتش بر این منطقه توانست قبائل بزرگ را با هم متحد و نبردهای مختلفی را علیه استعمار فرانسه پیش ببرد. او دارای یک استراتژی دقیق برای پیشبرد مقاومت علیه فرانسویان بود. سرانجام بدنبال شکست‌هایی که از طرف فرانسه بر مقاومت تحمیل شد، حاج احمد به دلیل کهولت سن و عدم توان جسمی برای اداره نبردها، خودش را در۵ ژوئن ۱۸۴۸ به نیروهای اشغالگر تسلیم کرد و به اقامت اجباری در پایتخت محکوم شد.
سیاست فرانسه در مقابله با احمد بای
فرانسه در تقابل خود با حاج احمد بای سیاستی را دنبال کرد که مبتنی بر ترکیب مانور دیپلماتیک و نیروی نظامی بود و این دلایل شکست مقاومت بود.
-توسل فرانسه به مذاکره با حاج احمد بای برای به رسمیت شناختن حاکمیت فرانسه؛
-توطئه ژنرال کلوسل با خلیج تونس علیه حاجی احمد بای؛
-اتحاد با مخالفان احمد بای، مانند ابراهیم الکرتیلی در آنابا، و فرهت بن سعید در زایبان؛
-تمرکز نیروهای فرانسوی در یک جبهه، پس از آن‌که ضربات دردناکی به دست امیر عبدالکرادر وارد شد؛
-فرانسه از سال 1830 مجموعه ای از حملات را به شهرهای ساحلی بایلک در شرق آغاز کرد که طی آن با وجود ناامیدی نیروهای حاجی احمد برای دفاع از آن، در سال 1832 توانست شهر آنابا را تصرف کند؛
-تسخیر بجایا در سال 1833؛
-اشغال گولما در سال 1837؛
-تجهیزات موجود در بایلک در شرق را از طرف دریایی قطع و از ورود مهمات و سلاح از سلطان عثمانی به کنستانتین جلوگیری کرد.
احمد بای دو لشکرکشی نظامی به راه انداخت که منجر به دو نبرد شد ، نبرد اول کنستانتین در نوامبر 1836 و نبرد دوم کنستانتین 1837، و در این دومی فرمانده فرانسوی دامریمون لشکرکشی را برای اشغال کنستانتین آغاز کرد که در آن کشته شد، بنابراین ژنرال والی در رأس ارتش فرانسه جانشین وی شد ، اما کمبود نیروهای برابر این بار دفاع شهر را تضعیف کرد و منجر به سقوط آن شد.[۲]
درگذشت
بر اساس نقل قول‌هایی که شده، سرانجام احمد بای در سال ۱۸۵۰ در حالی که تحت اقامت اجباری بسر می‌برد به وسیلهٔ سم به قتل رسید و در قبرستان سیدی عبدالرحمان الثعالبی در پایتخت الجزایر به خاک سپرده شد.[۳]
«احمد بای»، نخستین فیلم مشترک ایران و الجزایر
ساخت فیلمی سینمایی درباره احمد بای برای الجزایری‌ها از اهمیت بسیار زیادی برخوردار بود و برای همین ساخت این فیلم را به کارگردانی مانند آقای «شورجه» سپردند که در ساخت آثار راهبردی و ملی توانایی داشته باشد. این فیلم، تولید مشترک سینمای ایران و الجزایر است و تقریباً تمامی بازیگران و تهیه‌کننده فیلم از سینمای الجزایر انتخاب شد و از لحاظ تولید یکی از سخت‌ترین کار‌ها و اولین کار بزرگ تاریخی سینمای الجزایر بود.
فیلمبرداری فیلم تاریخی و ضد استعماری «احمد بای» به کارگردانی «جمال شورجه» و با حضور وزیر فرهنگ الجزایر و رایزن فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در شهرک سینمایی CADC الجزیره پایتخت الجزایر در سال 1397 شمسی آغاز شد.
برخی از عوامل پشت دوربین «احمد بای» عبارتند از: کارگردان: جمال شورجه از ایران، تهیه‌کننده: سمیره حاج جیلانی از الجزایر، مدیرهنری: مجید میرفخرایی از ایران، مدیر فیلمبرداری: تورج منصوری از ایران، مدیر چهره‌پردازی: کامران خلج از ایران، برنامه‌ریز و دستیار اول کارگردان: شادی زیدان از لبنان، مدیر صدابرداری: احمد صالحی از ایران.
حسن ایوبی مونتاژ و حمید رسولیان از ایران نیز جلوه‌های ویژه میدانی فیلم سینمایی «احمد بای» را انجام دادند.
جمال شورجه کارگردان توانای این فیلم سینمایی درباره ساخت این پروژه گفت: برخی از گروه‌های تکفیری در تلاش بودند که در راه ساخت این پروژه سینمایی سنگ اندازی کنند؛ اما وزارت فرهنگ الجزایر زیر بار این فشار‌ها نرفت و این فیلم وارد مرحله تولید شد.[۴]
در این فیلم سینمایی ژرار دوپاردیو در نقش «پاشایِ عثمانی» که در واقع هنگام حمله فرانسه به الجزایر پادشاه عثمانی‌ها است را بازی می‌کند.[۵]
دکتر سمیره حاج جیلانی تهیه کننده زن این فیلم سینمایی از همکاری تیم ایرانی برای ساخت این فیلم ابراز رضایت کرده و گفته است: دکورها ، کارگاه های ساخت وسایل مورد نیاز برای این فیلم مانند کارگاه شمشیر سازی و … با کمک ایرانی ها با کمترین هزینه ممکن آماده شد و این می تواند سرمایه بسیار خوبی برای ساخت فیلم های تاریخی آتی در الجزایر باشد. تهیه کننده فیلم «احمد بای» گفت: جمال شورجه کارگردانی در سطح جهانی است و با این فیلم می خواهیم زیبایی را به سینمای عربی بازگردانیم.
وی درخصوص فیلمبرداری این فیلم تاریخی نیز گفته است: صحنه های این فیلم در استان های مختلف الجزایر و از جمله در الجزیره، بوسعاده و قسنطینه فیلمبرداری شده است.
وی در مورد همکاری تیم الجزایری با تیم ایرانی برای ساخت این فیلم گفت: در این خصوص همانند یک روح در دو بدن هستیم . کارگردان فیلم هم شخصیت شناخته شده و قابل احترامی است و با دوراندیشی و مهارت خود توانسته است تیم الجزایری را با تیم ایرانی کاملا هماهنگ کند.
سمیره حاج جیلانی در خصوص دلایل همکاری با جمال شورجه برای فیلم خود نیز گفته است: ضمانت بازار یابی فیلم و رساندن آن به جشنواره های بزرگ بین المللی توسط ایرانی ها و استفاده از پیشرفت های فناوری و هنری در تولید فیلم های ایرانی باعث شد تا برای فیلم «احمد بای» با جمال شورجه همکاری کنیم.
جیلانی افزوده است: این پروژه (فیلم احمد بای) تنها همکاری ما با ایرانی ها نخواهد بود، بلکه موسسه ما با جمال شورجه قراردادی را امضا کرده است که شامل بر آموزش جوانان در رشته های مختلف سینما ، توزیع و فیلمبرداری فیلم های ایرانی در الجزایر است.
وی در مورد کار با تیم ایرانی نیز گفته است: کارگردان، فردی با روابط عمومی قوی و بسیار دلسوز است ، این باعث می شود تا کار کردن با وی لذت بخش باشد، او به همه اعتماد به نفس می دهد و باعث می شود همه به کار کردن با او با وجود سختی های کار بیشتر راغب باشند.
زاوی در ادامه با تمجید از کار تیم سینمایی ایران در الجزایر گفت، آن ها بسیار حرفه ای و مسلط به کار هستند و کار آنها در همه زمینه‌ها به ویژه چهره پردازی ، طراحی صحنه و لباس مورد توجه قرار گرفته است.
زمان اتفاق فیلم حدود صد سال پیش است. لباس فرانسوی‌ها و عثمانی‌ها طراحی و دوخته شده است.
دو جنگ مهم در فیلم اتفاق می‌افتد که حدود ۵۰۰ هنرور و ۵۰ بازیگر اصلی دارد. برای این فیلم دکورها و فضاسازی و لباس‌های مختلفی اعم از عربی، عثمانی، فرانسوی و الجزایری آماده می‌شود که کاری سخت و بزرگ است.[۶]