جعفریه (پیروان فقهی جعفر بن محمد)
جعفريه از پيروان فقهى «حضرت امام جعفر صادق» (80- 148) ششمين امام شيعه اماميه هستند.
تاریخچه
دوره زندگانى امام صادق علیه السلام مصادف با اواخر دوره بنى اميه و اوائل روزگار بنى عباس بود.بنابر این به سبب اختلافاتی که میان امویان و عباسیان وجود داشت، شیعیان فارغ البال بوده و نیز به سبب طولانی بودن عمر حضرت صادق علیه السلام نسبت به دیگر امامان دستگاه حکومتی بنی امیه و بنی العباس فرصت مزاحمت برای آن حضرت و نیز شیعیان را نداشتند. آن حضرت در مدت طولانى امامت خود موفق شد تا نظم و ترتيبى به وضع «شيعه» اماميه بدهند و فقه شيعه را تدوين نمايند، از اين جهت امام صادق علیه السلام را «حبر الامه» يعنى دانشمند امت اسلام و فقيه آل محمد (ص) خوانده اند. بيشتر احاديث فقهى «شيعه» از آن حضرت روايت شده و به همین دلیل، فقه شيعه را «فقه جعفرى» و مذهب او را «مذهب جعفرى» نامیدند. در مجلس درس آن حضرت كه در مدينه تشكيل مى شد، جمع بسیاری از بزرگان حاضر مى شدند و از محضر ایشان کسب فیض می کردن که می توان به ابو حنيفه، مالك بن انس، جابر بن حیان، زراره ابن اعین و دو فرزندش به عنوان مشهور ترین شاگردان آن حضرت اشاره کرد.
وجه تسمیه
جعفریه که در اصل فقه جعفری است چون بسیاری از احادیث فقهی شیعه از آن حضرت روایت شده و مستندات فقه شیعه از ایشان بیش از سایر امامان نقل شده است، فقه امامیه را فقه جعفری و مذهب شیعه را مذهب جعفری نامیده‌اند. [۱] [۲] [۳] [۴]
موارد اختلافی فقه جعفری با مبانی فقهی اهل سنت
مهم ترين اختلاف شيعه با اهل سنت و جماعت درباره جانشينى رسول خدا است كه شيعه آن را به «نص جلّى» و اهل تسنن به «اختيار» امت مى دانند. اما به جز اين مسأله اساسى، اختلافات شيعه و سنى در اجتهاد و ادله و اصول و فروع عبادات و معاملات و نكاح است. مبانى تشريع در مذهب شيعه «كتاب اللّه» و «سنت» و «اجماع» و «عقل» است. در سنت رسول خدا (ص)، شيعه احاديثى را مى پذيرد كه از غربال عترت يعنى اهل بيت رسول خدا (ص) گذشته باشد و آن احاديث در نزد ايشان معروف به «اخبار» است. «اجماع» در نزد شيعه، اتفاق علماى شيعه اماميه است بر قول امام معصوم.«قياس» در نزد اخباريون شيعه حرام است، ولى در نزد «اصوليون» مورد قبول است.در فروع فقه، مذهب «شيعه اماميه» با مذهب شافعى اختلافى بسيار ندارد. از مسائل مورد خلاف ايشان با سنت و جماعت جايز دانستن «متعه» و يا زناشويى موقت و بعضى از مسائل ارث و غيره است.شيعه اماميه جعفريه درباره «عدل»، معتقد است كه عدل از «صفات ثبوتيه» خداوند است و تصوّر عدول از آن و گرائيدن خدا به ستم جايز نيست. خداوند به بندگان خود تكليف ما لا يطاق نمى فرمايد و بيش از آن چه سزاوارند آنان را عذاب نمى كند و چون «عادل» است هيچ گاه فعل حسن و نيكو را ترك نكرده و كار زشت و قبيح از او سر نمى زند.با اين كه قادر به اعمال نيك و زشت هر دو هست جز به فعل نيك نمى گرايد.چون خداوند «حكيم» است، پس بايد فعل او از روى حكمت و بر حسب نظام اكمل باشد. [۵] [۶][۷] [۸]
پانویس
- ↑ دلائل الامامة، منسوب به محمد بن جریرطبری آملی، قم، نشر موسسه البعثه، سال 1413 قمری، ج۱، ص۲۴۷
- ↑ ابن عطیه، المناظرات بین فقهاء السنة و فقهاء الشیعة، بیروت، سال 1419 قمری و 1999 میلادی، ج۱، ص ۶۳
- ↑ مجلسی محمد باقر، بحارالانوار، ج۴۷، ص ۹.
- ↑ کاشف الغطاء علی، کتاب أدوار علم الفقه و أطواره، بیروت، سال 1399 قمری و 1979 میلادی، ج۱، ص۱۰۰ـ۱۰۴
- ↑ مشکور محمد جواد، فرهنگ فرق اسلامی، مشهد، نشر آستان قدس رضوی، سال 1372 شمسی، چاپ اول، ص 140 با ویرایش و اصلاح عبارات
- ↑ محمصانی صبحی رجب، فلسفه التشريع فى الاسلام، ص 53- 56.
- ↑ عقايد الشيعة، ص 15- 17.
- ↑ کاشف الغطاء محمد حسین، اصل الشيعة و اصولها.