نویسنده این صفحه در حال ویرایش عمیق است.

یکی از نویسندگان مداخل ویکی وحدت مشغول ویرایش در این صفحه می باشد. این علامت در اینجا درج گردیده تا نمایانگر لزوم باقی گذاشتن صفحه در حال خود است. لطفا تا زمانی که این علامت را نویسنده کنونی بر نداشته است، از ویرایش این صفحه خودداری نمائید.
آخرین مرتبه این صفحه در تاریخ زیر تغییر یافته است: ۱۱:۲۱، ۸ فوریه ۲۰۲۲؛

نام	مسجد اعظم قم
نام دیگر	مسجد آیت‌الله بروجردی
بنیانگذار	آیت‌الله بروجردی
تأسیس	دهه ۱۳۳۰ش
مکان	قم
مساحت	۱۲ هزار متر مربع
امکانات	کتابخانه
کاربری	مسجد • مَدرس • مذهبی
شمارهٔ ثبت	۱۴۰۰۰

مسجد اعظم قم كه یكی از آثار بزرگ آیت الله العظمی حاج آقا حسین بروجردی طباطبایی می باشد در 21 تیرماه 1333 شمسی برابر 11 ذی القعده سال 1374 به مناسبت سالروز ولادت باسعادت حضرت امام رضا (ع) طی مراسم باشكوه با جنب و جوش بخصوصی اولین كلنگ بنای آن به دست آیت الله بروجردی به زمین زده شد و بلافاصله كار ساختمان شروع گردید.این مسجد یكی از بزرگترین مساجد اسلامی و كم نظیر در جهان اسلام می باشد و به طور مسلم یكی از افتخارات كشور و ملت ایران است .مسجد اعظم كه آوازه ایران را در شرق و غرب بالا برده سند زنده و معتبری از همت عالی و تصمیم راسخ رهبران دینی و كمك به مردم مسلمان تلقی می گردد. ساختمان مسجد به سبك معماری اسلامی ایران و دارای دو شبستان بزرگ و گنبد و فضای زیر گنبد و دو گلدسته بسیار مرتفع می باشد.

تاریخچه مسجد

مسجد اعظم قم، یكى از آثار دینى با عظمتى كه به همت والاى مرجع تقلید عالم تشیع، حضرت آیت الله العظمى بروجردى تأسیس شد. در اهمیت این مسجد با عظمت میتوان گفت این مسجد تنها معبدی است که در جوار بارگاه ملکوتی حضرت فاطمه معصومه (س) قرار دارد. انگیزه اصلی آن فقیه فرزانه از بناى چنین مسجد عظیمى، این بود كه زائران حرم مطهر حضرت فاطمه معصومه (س) از فضاى روحانى مسجدی مناسب در جوار بارگاه ملکوتی کریمه اهل بیت بهره برند، همچنین گسترش روزافزون حوزه علمیه قم، نیازمند فضایى وسیع و مناسب جهت برگزارى دروس حوزویان بود.

قسمتی از زمین فعلی مسجد، خانه‌های شخصی و مسافرخانه بود و ضلع غربی حرم مطهر با وجود این بناها نمای مناسبی نداشت؛ لذا آیت الله بروجردی تصمیم گرفتند این مکان‌ها را خریداری و مسجد بزرگی بنا نمایند. برای مؤسس فقید، جلب رضایت کامل افراد هنگام خرید خانه های اطراف حرم، در اولویت قرار داشت. بنابراین با تلاش اعضای دفتر معظم‌له رضایت کامل از افراد به دست آمد.

«كلنگ بناى مسجد در روز 21 تیرماه 1333 (برابر با یازدهم ذى‏قعده 1374ه.ق و همزمان با سالروز ولادت با سعادت امام رضا علیهالسلام) در مراسم با شكوهى به دست آیت الله بروجردى به زمین زده شد. بلا فاصله مقدمات ساختمان و خرید زمین های اطراف آن آغاز گردید.» كارهاى عمده ساختمانى مسجد در مدت شش سال كار متمادى به پایان رسید و مسجداعظم در نیمه اول سال 1339 با اقامه نماز جماعت توسط حضرت آیت الله بروجردى افتتاح و مورد بهره‌بردارى قرار گرفت. ساختمان مسجد به سبك معمارى اسلامى و داراى چهار شبستان و یک کتابخانه است. مجموع مساحت مسجد در حدود دوازده هزار مترمربع است. شبستان زیرگنبد به مساحت چهارصد مترمربع و شبستان‌هاى جانبى آن هر كدام نه صد مترمربع و شبستانی در طرف شمال مسجد با مساحتى حدود سیصد مترمربع است. گنبد بسیار بزرگ آن به ارتفاع بیست و هفت متر از كف شبستان و دو گل‌دسته‌ بلند به قطر 20/3متر و ارتفاع شصت متر از سطح زمین است.

طراحی مسجد توسط معمار معروف آقای محمدحسین لرزاده انجام گرفت و امور اجرایی ساختمان از طرف مؤسس فقید به آقای رضا شاهپوری از تجار تهران و آقای ابوالقاسم صاحب‌جمعی واگذار شد. مجموع هزینه های بنای مسجد با انجام صرفه‌جوئی‌های لازم حدود شش میلیون تومان بود که قسمتی از این مبلغ را خود مؤسس معظم تقبل کردند و بقیه از طریق کمکهای مردمی به مرور زمان تهیه شد. هزینه های مربوط به انجام کاشیکاری‌های مسجد در آن زمان حدود دو میلیون تومان برآورد شد. از روز بنای مسجد، توجه ها به این مسجد با عظمت جلب شد و علما و شخصیت‌های شیعه و سنی از آن بازدید به عمل آوردند. با برگزاری درس خارج آیت الله بروجردى در سال 1339 در مسجد اعظم، این مسجد به مرکزیت حوزه علمیه قم تبدیل شد و بعد از ایشان نیز مراجع معظم تقلید؛ از جمله آیت الله العظمی امام خمینی رحمةالله‌علیه و آیت الله ‌العظمی گلپایگانی و دیگر اعاظم و مراجع حوزه درس خارج خود را در این مسجد برگزار میکردند. به مرور زمان با استقبال اساتید و فضلای حوزه، درس‌های پرجمعیت سطح حوزه هم در این برگزار گردید.

نماز جماعت مغرب و عشا در یک فضای معنوی به امامت حضرت آیت الله بروجردى برگزار می شد و در ماه مبارک رمضان ایشان نماز ظهر و عصر را در مسجد اقامه می‌کردند. برگزاری مراسم مذهبى در ایام شهادت و ولادت ائمه معصومین (ع) از دیگر فعالیت‌های مسجد بود که حضور حضرت آقا در این مراسمات موجب رونق هر چه بیشتر برنامه های مسجد را فراهم می‌کرد. با سخنرانی تاریخی حضرت امام خمینی رحمةالله‌علیه در سال 1342 مسجد اعظم به پایگاه انقلاب اسلامی تبدیل شد و امروزه همایش‌ها و مراسم بزرگ دینی و سیاسی در این مسجد برگزار می‌گردد.

وقف‌نامه

وقفنامه مسجد اعظم به دو صورت موجز و تفصیل و به شکل دقیق و ظریف تنظیم شده که در دوره های مختلف و به ویژه در سالهای بعد از رحلت واقف معظم، به لحاظ حقیقی و حقوقی هیچ گونه اشکال و ابهامی بر آن وارد نگردد.

تعیین و مشخص کردن دقیق و همه جانبه موقعیت جغرافیایی بنای مسجد و کتابخانه
ثبت قانونی مالکیت و اعلام
تعیین دقیق تولیت مسجد با درنظر گرفتن موقعیت های احتمالی آینده
تعیین دقیق حدود وظایف و اختیارات تولیت
برشمردن تک تک اجزای بنای مسجد
تعیین دقیق نوع بهره برداری و کاربری مسجد
تعیین نوع و محل مصرف درآمد های حاصل از موقوفات

در بند دوم وقف‌نامه مسجد حدود مسجد و موقعیت کتابخانه بیان شده است. تولیت مسجد در زمان حیات مؤسس معظم با خود ایشان بوده است. پس از رحلت آیت‌ الله‌ بروجردی، تولیت مسجد بین سال‌های 1340 تا 1356 با مرحوم حجة‌الاسلام ‌والمسلمین سید محمدحسن طباطبایی بروجردی بوده است. در دوران تولیت ایشان بخش عمدهای از نواقص ساختمانی مسجد تکمیل می گردد. از سال 1356 تا سال1383 تولیت مسجد با مرحوم حجة‌الاسلام‌ والمسلمین سید محمدصادق طباطبایی بروجردی بوده است. در دوران تولیت وی اختلافاتی بین ایشان و تولیت آستانه مقدسه در خصوص نحوه اداره مسجد به وجود آمد و در نتیجه آستانه اداره امور مسجد را علیرغم مخالفت ایشان در دست گرفت.

پس از فوت مرحوم آقا سید محمد صادق در سال 1383 تولیت مسجد طبق مفاد وقف‌نامه به آقای سید محمدباقر طباطبایی (پسر دوم آقا سید محمدحسن طباطبایی) رسید. ایشان در همان روزهای اول تولیت خود، با در نظر گرفتن موقعیت و ویژگی‌های خاص مسجد، از جمله برگزاری دروس خارج مراجع معظم تقلید، برگزاری مراسم‌های مهم مذهبی و سیاسی و با در نظر گرفتن شرایط بوجود آمده با آستانه مقدسه تدبیر نموده و موضوع تولیت و نحوه اداره مسجد را با بیت آیت الله ‌العظمی بروجردی در میان می‌گذارد. بیت آیت الله العظمی بروجردی با یک تصمیم جمعی از محضر آیت الله سید محمد جواد علوی بروجردی نواده مرحوم آیت الله ‌العظمی بروجردی و از اساتید بزرگ حوزه درخواست می‌کنند که تولیت مسجد اعظم و اماکن وابسته به حضرت آیت الله ‌العظمی بروجردی را قبول فرمایند. ایشان پس از مشورت با با بزرگان حوزه مقدسه، تولیت مسجد اعظم و سایر اماکن وابسته را قبول می کنند. با پذیرش مقام تولیت از طرف ایشان، تعاملات سازنده و مثبت با آستانه مقدسه آغاز می شود. با اقدام تولیت محترم آستانه مقدسه اداره مسجد به تولیت شرعی و قانونی آن واگذار می‌گردد.