سوره احزاب

نویسنده این صفحه در حال ویرایش عمیق است.

یکی از نویسندگان مداخل ویکی وحدت مشغول ویرایش در این صفحه می باشد. این علامت در اینجا درج گردیده تا نمایانگر لزوم باقی گذاشتن صفحه در حال خود است. لطفا تا زمانی که این علامت را نویسنده کنونی بر نداشته است، از ویرایش این صفحه خودداری نمائید.
آخرین مرتبه این صفحه در

نام	سوره احزاب
شماره سوره	۳۳
ترتیب نزول	۲۱ و ۲۲
جزء	۹۰
مکی/مدنی	مدنی
تعداد آیات	۷۳
تعداد کلمات	۱۳۰۷
تعداد حروف	۵۷۸۷

سوره اَحزاب مدنی است و نامگذاری آن به این دلیل است که بخش مهمی از سوره به اتفاقات جنگ احزاب (خندق) اختصاص دارد. این سوره به نکوهش رسم جاهلیِ ظِهار و پسرخواندگی می‌پردازد. پس از شرح ماجرای جنگ احزاب و نکوهش منافقان، به مسئلهٔ همسران پیامبر می‌پردازد و آنان را الگوی زنان مسلمان معرفی می‌کند. سپس به داستان زینب بنت جحش اشاره می‌کند و در مورد حجاب نیز سخن می‌گوید. موضوع معاد آخرین مبحث این سوره است. سوره اي است که مطالب خود را در سه بخش بيان نموده است. بخش اول ابطال سنت هاي جاهلي و اصلاح سنت ها، بخش دوم جريان جنگ احزاب و بخش سوم احکام الهي مربوط به همسران پيامبر(ص) و احکام گسترش حياء و عفت در جامعه و در هر سه بخش به نقش منافقان در ايجاد بحران در جامعه اشاره دارد.

احزاب

جمع حزب به معنى دسته هاست ... «احزاب» يازده مرتبه در قرآن مبين آمده و همه در مقام ذمّ است و مراد از آنها دسته هاى اهل كتاب و مشركين و تكذيب كنندگان پيامبران است.

مفهوم کلی سوره

• ساماندهى زندگى اجتماعى مسلمانان با بيان قوانين ؛
• پاكسازى خرافات جاهليت از ميان مسلمانان ؛
• آموزه هاى نظامى جنگ احزاب و بنى‌قريظه ؛
• خاتميت پيامبر اسلام(ص) و الگو بودن ايشان ؛
• پاكى و عصمت اهل بيت(ع) ؛
• آداب معاشرت و حجاب زنان.

علت نام‌گذاری

«سوره احزاب» تنها نام اين سوره، احزاب به معناى حزب ها و گروه هاست، و سبب نام‌گذارى آن، آيات بیست و بیست ‌ودوم اين سوره است كه در آن ها سخن از احزاب و گروه ها گفته شده است.

اهداف و آموزه‌ها

اساسى ترين هدف هاى سوره احزاب عبارت اند از:

1. سازماندهى زندگى اجتماعى مسلمانان با بيان مقررات و قوانين زندگى براى آنان؛
2. هدايت مسلمانان در دورۀ سخت هجوم مشركان و خيانت يهوديان طى دو جنگ احزاب و بنى‌قريظه؛
3. مبارزه با رسوبات خرافات جاهلى در ميان مسلمانان.

محتوا و موضوعات

سوره احزاب يكى از پربارترين سوره هاى قرآن مجيد است، و مسائل متنوع و بسيار مهمى را در زمينه اصول و فروع اسلام تعقيب مى كند.

بحثهايى را كه در اين سوره آمده است مى توان به هفت بخش تقسيم كرد:

بخش اول سرآغاز سوره است كه پيامبر اسلام(ص) را به اطاعت خداوند و ترك تبعيت از كافران و پيشنهادهاى منافقان دعوت مى كند، و به او اطمينان مى دهد كه در برابر كارشكنيهاى آنها از وى حمايت خواهد فرمود.

بخش دوم به پاره اى از خرافات زمان جاهليت مانند مساله ظهار كه آن را وسيله طلاق و جدايى زن و مرد از هم مى دانستند، و همچنين مساله پسرخواندگى (تبنى) اشاره كرده و قلم بطلان بر آنها مى كشد، و پيوندهاى خويشاوندى را در پيوندهاى واقعى و طبيعى منحصر مى سازد.

بخش سوم كه مهمترين بخش اين سوره است مربوط به جنگ احزاب و حوادث تكان دهنده آن، و پيروزى اعجاز آميز مسلمين بر كفار، و كارشكني‌ها و بهانه جوئي‌هاى گوناگون منافقان و پيمان شكنى آنان مى باشد، و در اين زمينه دستورهاى جامع و جالبى بيان شده است.

بخش چهارم مربوط به همسران پيامبر است كه بايد در همه چيز الگو و اسوه براى زنان مسلمان باشند، و در اين زمينه دستورات مهمى به آنها مى دهد.

بخش پنجم به داستان زينب‌دخترجحش كه روزى همسر زید پسر خوانده پيغمبر(ص) بود و از او جدا شد، به فرمان خدا با پيامبر(ص) ازدواج كرد و دستاويزى براى منافقان گشت قرآن در اين زمينه پاسخ كافى به بهانه جويان مى دهد.

بخش ششم از مساله حجاب سخن مى گويد كه با بخشهاى گذشته نيز رابطه نزديك دارد و همه زنان با ايمان را به رعايت اين دستور اسلامى توصيه مى كند.

بخش هفتم كه آخرين بخش را تشكيل مى دهد، اشاره اى به مساله مهم معاد دارد، و راه نجات در آن عرصه عظيم و همچنين مساله امانت دارى بزرگ انسان يعنى مساله تعهد و تعهد و تكليف و مسئوليت او را شرح مى دهد.

فضائل، خواص و ثواب قرائت

ابى‌بن‌كعب از پيغمبر(ص) روايت نموده كه آن حضرت فرمود: «كسى كه سوره احزاب را قرائت نموده و آن را به خانواده خود و هر كس كه در تحت تملّك اوست تعليم نمايد خداوند متعال او را از عذاب قبر ايمنى دهد».

عبد اللَّه‌بن‌سنان از امام صادق(ع) روايت کرده كه فرمودند: «كسى كه زياد سوره احزاب را قرائت كند روز قيامت در همسايگى پيامبر(ص) و خاندان و همسران آن حضرت خواهد بود».

محل و زمان نزول

سوره احزاب در مدينه بر پيامبر اسلام(ص) نازل شده است. سوره احزاب در بين سال دوم تا پنجم هجرى نازل شده است.

فضای نزول

با توجه به اینکه سوره احزاب در مدینه و در ایام جنگ احزاب نازل شده است و حکومت نوپای اسلامی در آن موقع در حال قدرت گرفتن بود فضای نزول سوره فضایی آموزشی است آموزش احکام و اخلاق اسلامی و نیز بطلان خرافات دوران جاهلی و همچنین برخی وقایع و رویدادهای همان زمان در این سوره آمده است با توجه به تنوع مطالب این سوره به طور کلی شان نزول‌های ریزتر این سوره مطالب و محتویات ذیل می‌باشد:

اول: پسرخوانده ها پسران واقعى نيستند، احكام پسران واقعى در حق آنها جارى نمى باشد، آنها را بايد با نام پدران اصلي‌شان صدا كرد.

دوم: پيامبر براى مؤمنان از خودشان مقدم‌تر است، زنان پيامبر مادران مؤمنان هستند، ازدواج با آنان حرام مى باشد حتى بعد از رحلت آن حضرت.

سوم: جريان جنگ احزاب به طور مفصل.

چهارم: اجلاء يهود بنى‌قريظه از مدينه و تصرف اراضى آنها.

پنجم: جريان زيد و زينب و طلاق زينب و اينكه خدا بعد از طلاق زيد زينب را به رسولش تزويج كرد تا مردم در تزويج زنان پسرخوانده ها بعد از طلاقشان محذورى نداشته باشند.

ششم: مطالب مفصلى درباره زنان رسول خدا(ص) در رابطه با محفوظ ماندن مقام رهبرى چنان كه خواهد آمد.

هفتم: آداب دخول و خروج به محضر رسول(ص).

هشتم: بررسى حالات و تفتين هاى منافقان مدينه و تهديد آنان به تبعيد و اعدام و تعقيب.

نهم: آيۀ امانت و حمل انسان امانت خدا را.

ویژگی

سوره احزاب از سور مثانی می باشد مثانی سوره هایی هستند که بعد از سور مئین قرار گرفته اند و زیر صد آیه دارند مانند اینکه سور مئین مبادی باشند و توالی آن مثانی آن فرض شده اند.

سوره های مثانی عبارتند از: احزاب و حجّ و قصص و نمل و نور و انفال و مریم و عنکبوت و روم و یس و فرقان و حجر و رعد و سبأ و فاطر و إبراهیم و ص و محمد و لقمان و زمر.

روايتى است كه از رسول خدا صلی الله علیه و آله نقل شده كه فرمود: خداوند هفت سوره طوال را به جاى تورات و سوره هاى مئين را به جاى انجيل و سوره هاى مثانى را به جاى زبور به من داد، و پروردگارم مرا با دادن سوره هاى مفصّل فزونى بخشيد.

آيۀ مهم تطهير كه در مورد اهل‌البيت عليهم‌السلام و پاكى آنان نازل شده آيۀ سی‌ودوم همين سوره است و در اين سوره به داستان جنگ مهم احزاب اشاره شده است.