عشره مبشره
نام | عشره مبشره |
---|---|
عربی | العشرة المبشّرة بالجنّة |
اسامی عشره مبشره | ابوبکر بن ابی قحافه • عمر بن خطاب • عثمان بن عفان • علی بن ابیطالب • طلحه بن عبیدالله • زبیر بن عوام • سعد بن ابی وقاص • سعیدبن زید • ابوعبیده جراح • عبدالرحمن بن عوف |
منابع حدیث | مسند أحمد بن حنبل•سنن ترمذی |
عَشْرَه مُبَشَّرَه، عنوانی در اصطلاح تاریخ و حدیث اهل سنت برگرفته از حدیث نبوی، برای اشاره به ده نفر از اصحاب است که پیامبر اکرم(ص) به آنها بشارت بهشت داده است. به این معنا که آنها در هر حال، به بهشت خواهند رفت. یعنی اینکه این ده نفر قطعا بهشتی هستند و حتی با وجود گناهان متعدد، هرگز داخل جهنم نخواهند شد.
عشره مبشره چیست؟
عشره مبشره ، واژه ترکیبی مصطلح در تاریخ و حدیث اهل سنت است. بر طبق این حدیث پیامبر اسلام(ص) به ده نفر بشارت بهشت داده است؛ یعنی اینکه این ده نفر قطعا بهشتی هستند و حتی با وجود گناهان متعدد، هرگز داخل جهنم نخواهند شد.
متن حدیث
« حدثنا قتیبة أخبرنا عبدالعزیز بن محمد، عن عبدالرحمن بن حمید، عن أبیه، عن عبدالرحمن بن عوف، قال: قال رسول الله (صلیاللهعلیهوآله): «أبوبکر فی الجنة، و عمر فی الجنة، و عثمان فی الجنة، و على فی الجنة، و طلحة فی الجنة، و الزبیر فی الجنة، و عبدالرحمن بن عوف فی الجنة، و سعد بن أبی وقاص فی الجنة، و سعید بن زید فی الجنة، و أبو عبیدة بن الجراح فی الجنة».
این ده نفر بر طبق سنن ترمذی افراد ذیل هستند:
بررسی سندی حدیث
حدیث عشره مبشره، چندین سند دارد که در این جا به ذکر دو سند مشهور اکتفا میشود:
1. طریق اول، حمیدبنعبدالرحمنبنعوف از پدرش عبدالرحمن نقل می کند.در حالی که حمید در سال 32 ه.ق به دنیا آمده، و عبدالرحمن(پدر او)در سال 33 ه.ق فوت کرده است؛ پس او نمیتواند از پدرش مستقیما حدیث نقل کند، و حتما باید واسطهای بین این دو باشد که هویت این واسطه معلوم نیست.
2. طریق دوم، عبداللهبنظالم از سعیدبنزید نقل کرده است. این طریق به نظر بخاری و مسلم صحیح نیست.
اختلاف در سند و محتوای حدیث
عالمان شیعه نقدهایی به لحاظ سند و محتوا به این حدیث وارد کردهاند که از آن جمله میتوان به موارد ذیل اشاره کرد:
اختلاف در افراد روایت
در یکی از نقلها ابوعبیده، جزو ده تن است، ولی در روایتی که مستدرک نقل کرده، به جای وی نام ابنمسعود آمده است. در روایتی که در سنن ابیداود و سنن ابنماجه نقل شده به جای هر دوی آنها نام رسولخدا(ص) عنوان شده است. [در "الاستیعاب" به این اختلافات اشاره شده است.]
همچنین در یکی از روایات ابیداود، یکی از آن ده تن، سعدبنابیوقاص است؛ اما در روایات دیگری که ابیداود ناقل آن است، به جای سعدبنابیوقاص، سعدبنمالک ذکر شده است.
وجود نام راویان در روایت
نکته دیگری که باعث تضعیف این حدیث میشود،آنکه نام عبدالرحمنبنعوف و سعیدبنزید جزء افراد بشارت داده شده به بهشت است؛ این در حالی است که آنان خود این حدیث را نقل کردهاند و این موجب شک و تردید است. از طرفی، چرا این حدیث به وسیله هشت نفر دیگر، نقل نشده است؟! چرا در روز سقیفه که بر سر خلافت، اختلاف بود و مهاجرین برای شایستگی خود فضایلی را نقل میکردند، کسی به این حدیث استناد نکرد؟!
مخالفت با قرآن
اگر قرار باشد که عشره مبشره با وجود هر گونه گناه صد در صد بهشتی باشند، پس باید پیامبر اسلام (صلیاللهعلیهوآله) هم به طریق اولی اینچنین باشد؛ در حالی که قرآن کریم خلاف آن را میگوید.
خداوند در قرآن کریم خطاب به پیامبر اسلام میفرماید: وَ لَوْلَا أَنْ ثَبَّتْنَاکَ لَقَدْ کِدْتَ تَرْکَنُ إِلَیْهِمْ شَیْئًا قَلِیلًا. إِذًا لَأَذَقْنَاکَ ضِعْفَ الْحَیَاةِ وَضِعْفَ الْمَمَاتِ ثُمَّ لَا تَجِدُ لَکَ عَلَیْنَا نَصِیرًا. (اسراء/75_74)
«و اگر ما تو را ثابت قدم نمیگرداندیم، نزدیک بود که به مشرکین اندک تمایل و اعتمادی بکنی. که در این صورت، کیفر این عمل تو را به تو میچشاندیم و عذاب تو را در دنیا و آخرت مضاعف میکردیم، آنگاه از قهر و خشم ما هیچ یاوری بر خود نمییافتی»
خداوند در قرآن کریم چنان حمایتی از پیامبرش کرده که از احدی نکرده است؛ اما با اینحال، به او میگوید که اگر کمی از راه حق منحرف شوی و به مشرکین تمایل پیدا کنی،تو را عذاب خواهم کرد!
با این وضعیت، چگونه ممکن است به اصحاب او آن چنان آزادی داده شود که با وجود هر گناهی باز هم به بهشت برین راه یابند؟!
منبع
برگرفته از سایت دانشنامه پژوهه پژوهشکده باقرالعلوم
منابع
1- سید مصطفی حسینی دشتی، معارف و معاریف، قم: دانش، چ دوم 1376،ج 1، 6و 7.
2- بن عیسی محمد الترمذی، جامع الترمذی، باب مناقب عبدالرحمن بن عوف، من مجموعه الکتب السته، باشراف صالح بن عبدالعزیز، عربستان، دارالسلام، چ3، 1421ه.ق، ص 2037
3- العسقلانی، شهاب الدین، تهذیب التهذیب، بیروت، دار الفکر، ط1، 1404، ج3، ج5
4- ابی عبدالله محمد بن یزید ابن ماجه، سنن ابن ماجه، باب فی فضائل اصحاب رسول الله(ص)، من مجموعه الکتب السته، باشراف صالح بن عبدالعزیز، عربستان، دارالسلام، چ3، 1421ه.ق، ص2485
5- ابی داوود سلیمان بن الاشعث، سنن ابی داود، باب فی الخلفا، من مجموعه الکتب السته، باشراف صالح بن عبدالعزیز، عربستان، دارالسلام، چ3، 1421ه.ق، ص 1564
6- بن سورْ، محمد بن عیسی؛ الجامع الصحیح، کتابْ المناقب، دارالاحیاء التراث العربی، بیروت، ج 5، باب مناقب عبدالرحمن بن عوف.
7- حاکم نیشابوری، المستدرک علی الصحیحین، الجزء الثالث، کتاب معرفْ الصحابْ، باب مناقب عبدالله بن مسعود.
8- الاستیعاب بهامش الاصابه لابن حجر، الجز الثالث، ص 2 حرف "ه" باب عامر، دارالاحیاء التراث العربی، بیروت، چاپ اول 1328ه.ق