سوره حشر
| نام | سوره حَشْر |
|---|---|
| شماره سوره | ۵۹ |
| جزء | ۲۸ |
| ترتیب نزول | ۱۰۱ |
| مکی/مدنی | مدنی |
| تعداد آیات | ۲۴ |
| تعداد کلمات | ۴۴۵ |
| تعداد حروف | ۱۹۱۳ |
سوره حَشْر پنجاه و نهمین سوره و از سوره‌های مدنی قرآن است که در جزء ۲۸ جای دارد. نام سوره از آیه دوم گرفته شده است که به اخراج یهودیان از مدینه اشاره می‌کند. سوره حشر با تسبیح خدا آغاز می‌شود و با تقدیس او پایان می‌پذیرد. موضوعاتی از جمله شکست یهودیان بنی‌نضیر از مسلمانان، احکام تقسیم اموال و غنایمی که بدون جنگ نصیب مسلمانان می‌شود، ملامت منافقان و افشای اعمال‌شان، توصیف و تمجید از فداکاری‌های مهاجران، در این سوره بیان شده است.
حشر
جمع کردن،... در مجمع ذيل آيه 202 از سوره بقره گفته: حشر گرد آوردن قوم است بيك مكان ... اصل باب از جمع شدن است[۱].
مفهوم کلی سوره
- معرفی خدا از طريق نام ها و صفات نيكو؛
- بيان احكام و مقررات جنگ در اسلام؛
- خطر يهود و منافقان و پيوند آنها بر ضد اسلام؛
- فراموشی خدا و پيامدهای آن؛
- تسبيح عمومی موجودات؛
- تأثير قرآن در پاكسازی روح و جان آدمی[۲].
اسامی سوره
- حشر،
- بنی نضیر[۳].
علت نام‌گذاری
«سوره حشر» و «سوره بنی نضیر»؛ اين نام ها از آيۀ دوم اين سوره برگرفته شده كه در آن از «حشر» يعنی گردآمدن مسلمانان برای تبعید يهوديان بنی‌نضیر سخن گفته شده است[۴].
اهداف و آموزه‌ها
اهداف سوره حشر عبارت‌اند از:
- تذكر صفات و اسمای نيكوی خدا؛
- يادآوری معاد؛
- بيان احكام و مقررات جنگ؛
- بيان پيوندهای پنهان منافقان و يهوديان[۵].
محتوا و موضوعات
محتوای سوره حشر را می‌توان در شش بخش خلاصه كرد:
- در بخش اول كه تنها يك آيه است و مقدمه‌ای برای مباحث مختلف اين سوره محسوب می‌شود سخن از تسبيح و تنزيه عمومی موجودات در برابر خداوند عظيم و حكيم است.
- در بخش دوم كه از آيه دوم تا آيه دهم (مجموعا نه آيه) است ماجرای درگيری مسلمان را با يهود پيمان شكن مدينه بازگو می‌كند.
- در بخش سوم كه از آيه یازدهم تا هفدهم را تشكيل می‌دهد داستان منافقان مدينه آمده است كه با يهود در اين برنامه همكاری نزديك داشتند.
- بخش چهارم كه چند آيه بيشتر نيست مشتمل بر يك سلسله اندرزها و نصايح كلی نسبت به عموم مسلمانان است و در حقيقت به منزله نتيجه گيری از ماجراهای فوق می‌باشد.
- بخش پنجم كه فقط يك آيه است (آيه بیست‌ویکم) توصيف بليغی است از قرآن مجيد و بيان تاثير آن در پاكسازی روح و جان.
- و بالآخره در بخش ششم كه آخرين بخش اين سوره است و از آيه بیست‌ودوم شروع و به بیست‌وچهارم ختم می‌شود قسمت مهمی از اوصاف جمال و جلال خدا و اسماء حسنای او را بر می شمرد كه به انسان در طريق معرفة اللَّه كمك شايان می‌كند[۶].
فضائل، خواص و ثواب قرائت
ابی‌بن‌كعب گويد: پيامبر خداصلی الله علیه وآله وسلم فرمود: «كسی كه سوره حشر را بخواند باقی نماند بهشتی و نه دوزخی و نه عرشی و نه كرسی و نه حجابی و نه هفت آسمان و نه زمين های هفتگانه و نه حشره ای و نه بادی و نه پرونده و نه درختی و نه جنبنده ای و نه خورشيد و ماهی و نه فرشتگان مگر آنكه صلوات بر او فرستاده و و برای او استغفار كنند و اگر آن روز و شبش بميرد شهید مرده است».
از ابوسعيدمكاری از امام صادق علیه السلام روايت شده كه فرمود: «كسی كه وقت شب شود و سوره الرحمن و حشر را قرائت كند خداوند فرشته ای را به خانه او پاسدار و موكّل فرمايد تا با شمشير كشيده اش او را پاسبانی كند تا صبح شود»[۷].
محل و زمان نزول
سوره حشر در مدينه بر پيامبر اسلام صلی الله علیه وآله وسلم نازل شده است[۸].
تاريخ نزول سوره حشر در سال چهارم هجری (ما بين جنگ بدر و صلح حديبيه) است و بعد از سوره بينه نازل شده است[۹].
ویژگی
سوره حشر از سور ممتحنات می‌باشد.
نام سوره حشر از آيۀ دوم آن گرفته شده كه سخن از حشر يعنی اجتماع يهود برای كوچ كردن از مدينه، و يا حشر مسلمين برای بيرون راندن آنها به ميان آمده است، و از اينجا روشن می‌شود كه اين حشر ارتباطی با حشر در قيامت ندارد.
همچنین اين سوره يكی از سوره‌های مسبحات است، كه با تسبيح خداوند شروع شده، و اتفاقا پايان آن نيز با تسبيح الهی است[۱۰].
منابع
برگرفته از سایت معرفی سوره حشر - پایگاه جامع قرآنhttps://quran.inoor.ir