سوره حشر

سوره حَشْر پنجاه‌و‌نهُمین سوره و از سوره‌های مدنی قرآن است که در جزء ۲۸ جای دارد. نام سوره از آیه دوم گرفته شده است که به اخراج یهودیان از مدینه اشاره می‌کند. سوره حشر با تسبیح خدا آغاز می‌شود و با تقدیس او پایان می‌پذیرد. موضوعاتی از جمله شکست یهودیان بنی‌نضیر از مسلمانان، احکام تقسیم اموال و غنایمی که بدون جنگ نصیب مسلمانان می‌شود، ملامت منافقان و افشای اعمال‌شان، توصیف و تمجید از فداکاری‌های مهاجران، در این سوره بیان شده است.

حشر

جمع کردن،... در مجمع ذيل آيه 202 از سوره بقره گفته: حشر گرد آوردن قوم است به‌يک مکان ... اصل باب از جمع شدن است.

مفهوم کلی سوره

• معرفی خدا از طريق نام‌ها و صفات نيکو؛
• بيان احکام و مقررات جنگ در اسلام؛
• خطر يهود و منافقان و پيوند آنها بر ضد اسلام؛
• فراموشی خدا و پيامدهای آن؛
• تسبيح عمومی موجودات؛
• تأثير قرآن در پاکسازی روح و جان آدمی.

اسامی سوره

1. حشر؛
2. بنی نضیر.

علت نام‌گذاری

«سوره حشر» و «سوره بنی نضیر»؛ اين نام‌ها از آيۀ دوم اين سوره برگرفته شده که در آن از «حشر» يعنی گردآمدن مسلمانان برای تبعید يهوديان بنی‌نضیر سخن گفته شده است.

اهداف و آموزه‌ها

اهداف سوره حشر عبارت‌اند از:

• تذکر صفات و اسمای نيکوی خدا؛
• يادآوری معاد؛
• بيان احکام و مقررات جنگ؛
• بيان پيوندهای پنهان منافقان و يهوديان.

محتوا و موضوعات

محتوای سوره حشر را می‌توان در شش بخش خلاصه کرد:

1. در بخش اول که تنها يک آيه است و مقدمه‌ای برای مباحث مختلف اين سوره محسوب می‌شود سخن از تسبيح و تنزيه عمومی موجودات در برابر خداوند عظيم و حکيم است.
2. در بخش دوم که از آيه دوم تا آيه دهم (مجموعا نه آيه) است ماجرای درگيری مسلمان را با يهود پيمان‌شکن مدينه بازگو می‌کند.
3. در بخش سوم که از آيه یازدهم تا هفدهم را تشکيل می‌دهد داستان منافقان مدينه آمده است که با يهود در اين برنامه همکاری نزدیک داشتند.
4. بخش چهارم که چند آيه بيشتر نيست مشتمل بر يک سلسله اندرزها و نصايح کلی نسبت به عموم مسلمانان است و در حقيقت به منزله نتيجه‌گيری از ماجراهای فوق می‌باشد.
5. بخش پنجم که فقط يک آيه است (آيه بیست‌ویکم) توصيف بليغی است از قرآن مجيد و بيان تاثير آن در پاکسازی روح و جان.
6. و بالآخره در بخش ششم که آخرين بخش اين سوره است و از آيه بیست‌ودوم شروع و به بیست‌وچهارم ختم می‌شود قسمت مهمی از اوصاف جمال و جلال خدا و اسماء حسنای او را بر می‌شمرد که به انسان در طريق معرفة اللَّه کمک شايان می‌کند.

فضائل، خواص و ثواب قرائت

ابی‌بن‌کعب گويد: پيامبر خدا (صلی الله علیه وآله وسلم) فرمود: «کسی که سوره‌ حشر را بخواند باقی نماند بهشتی و نه دوزخی و نه عرشی و نه کرسی و نه حجابی و نه هفت آسمان و نه زمين‌های هفتگانه و نه حشره‌ای و نه بادی و نه پرونده و نه درختی و نه جنبنده‌ای و نه خورشيد و ماهی و نه فرشتگان مگر آنکه صلوات بر او فرستاده و برای او استغفار کنند و اگر آن روز و شبش بميرد شهید مرده است».

از ابوسعيدمکاری از امام صادق (علیه‌السلام) روايت شده که فرمود: «کسی که وقت شب شود و سوره‌ الرحمن و حشر را قرائت کند خداوند فرشته‌ای را به خانه او پاسدار و موکّل فرمايد تا با شمشير کشيده‌اش او را پاسبانی کند تا صبح شود».

محل و زمان نزول

سوره حشر در مدينه بر پيامبر اسلام (صلی الله علیه وآله وسلم) نازل شده است.

تاريخ نزول سوره حشر در سال چهارم هجری (ما بين جنگ بدر و صلح حديبيه) است و بعد از سوره بينه نازل شده است.

ویژگی

• سوره حشر از سور ممتحنات می‌باشد.
• نام سوره حشر از آيۀ دوم آن گرفته شده که سخن از حشر يعنی اجتماع يهود برای کوچ کردن از مدينه، و يا حشر مسلمين برای بيرون راندن آنها به ميان آمده است، و از اين‌جا روشن می‌شود که اين حشر ارتباطی با حشر در قيامت ندارد.
• هم‌چنین اين سوره يکی از سوره‌های مسبحات است، که با تسبيح خداوند شروع شده و اتفاقا پايان آن نيز با تسبيح الهی است.

منابع

برگرفته از سایت معرفی سوره حشر - پایگاه جامع قرآنhttps://quran.inoor.ir