کیمیاء السعادة (کتاب)
| نام نویسنده | ابوحامد غزالى |
|---|---|
| موضوع | اخلاق و معاشرت |
| زبان کتاب | فارسى |
| ناشر | انتشارات علمی و فرهنگی |
| سال نشر | ۱۳۶۱هجری شمسی |
| تعداد جلد | تک جلدی |
| مکان چاپ | تهران |
کتاب «کیمیاء السعادة» یا «کیمیای سعادت» نوشتهٔ محمد غزالی است. این اثر دربارهٔ اصول دین و معاشرت در اسلام که در آخرین سال‌های قرن پنجم هجری به زبان فارسی به رشته تحریر درآمده و از مشهورترین کتب عرفانی و دینی به‌شمار می‌رود که از لحاظ فصاحت کلام، درست‌نویسی و خالی بودن از تکلف و تصنع کم‌نظیر است[۱].
معرفی اجمالی
کیمیای سعادت چکیده‌ای است از کتاب بزرگ احیاء علوم الدین، که غزالی آن را با همان نظم و ترتیب به زبان مادری خود نوشته است. مقدمۀ کتاب در چهار عنوان است: خودشناسی، خداشناسی، شناخت دنیا و شناخت آخرت. متن کتاب مانند احیاء به چهار رکن تقسیم شده: عبادات، معاملات، مُهلکات و مُنجیات.
عبادات
غزالی برخلاف کتاب‌های فقهی در رکن عبادات به ظاهر عبادات نپرداخته و در همه جا فلسفه و معانی آن را نیز مورد بحث قرار داده است. این رکن کتاب مانند ارکان دیگر شامل ۱۰ اصل است:
- اصل اول: اعتقاد اهل‌سنت؛
- اصل دوم: طلب علم؛
- اصل سوم: طهارت؛
- اصل چهارم: نماز؛
- اصل پنجم: زکات؛
- اصل ششم: روزه و شرایط آن؛
- اصل هفتم: حج؛
- اصل هشتم: قرآن خواندن؛
- اصل نهم: ذکر حق‌تعالی؛
- اصل دهم: ترتیب و اذکار.
معاملات
در این رکن آداب و شرایط زندگی دنیوی مورد بحث قرار گرفته است و اصول و شرایطی که از نظر وی و با توجه به احادیث و سنن اسلامی برای زندگی سالم ضروری است، بیان شده‌است. این رکن کتاب نیز مشتمل بر ۱۰ اصل است:
- اصل اول: آداب طعام خوردن؛
- اصل دوم: آداب نکاح؛
- اصل سوم: در آداب کسب و تجارت؛
- اصل چهارم: شناختن حلال و حرام و شبهات؛
- اصل پنجم:آداب صحبت؛
- اصل ششم: آداب عزلت گرفتن از خلق؛
- اصل هفتم: آداب سفر؛
- اصل هشتم: آداب سماع و وجد؛
- اصل نهم: امر به معروف و نهی از منکر؛
- اصل دهم: فرمانروایی و رعیت داشتن.
مُهلکات
در این رکن ایشان به بررسی خطرات و دام‌هایی می‌پردازد که انسان را از راه راست بازمی‌دارد و از سعادت دنیوی و اخروی دور می‌سازد. این بخش کتاب، مانند ارکان دیگر به ۱۰ اصل تقسیم شده و نویسنده به یکی از این آفات پرداخته و راه شناخت صحیح آن و همچنین روش علاج و از بین بردن آن از خوی انسان را برشمرده است. این اصول عبارت‌اند از:
- اصل اول: ریاضت نفس؛
- اصل دوم: علاج شهوت شکم و فرج؛
- اصل سوم: علاج شر سخن و آفت‌های زبان؛
- اصل چهارم: علاج بیماری خشم و کینه و حسد؛
- اصل پنجم: علاج دوستی دنیا؛
- اصل ششم: علاج دوستی مال و آفت بخل؛
- اصل هفتم: علاج دوستی جاه و حشمت؛
- اصل هشتم: علاج ریا و نفاق اندر عبادت؛
- اصل نهم: علاج کبر و عُجب؛
- اصل دهم: علاج غرور و فریفتگی.
مُنجیات
در این بخش کتاب، خصوصیات و کیفیت‌های روحی که سبب نجات انسان از بلایا و حسن عاقبت وی می‌شود مورد بحث قرار گرفته‌است. این رکن نیز ۱۰ اصل دارد:
- اصل اول: در توبه؛
- اصل دوم: در صبر و شکر؛
- اصل سوم: در خوف و رجا؛
- اصل چهارم: در فقر و زهد؛
- اصل پنجم: در صدق و اخلاص؛
- اصل ششم: در محاسبه و مراقبه؛
- اصل هفتم: در تفکر و ندامت؛
- اصل هشتم: در توکل و توحید؛
- اصل نهم: در محبت و شوق؛
- اصل دهم: در مرگ و احوال آخرت.
چاپ
«کیمیای سعادت» چندین بار بوسیلۀ احمد آرام و حسین خدِیوجَم با زحمات و کار جداگانه در تهران به چاپ رسیده است. حسین خدیوجم، که ترجمه پارسی احیاء علوم الدین را نیز تألیف و به چاپ رسانده، متن کامل کیمیای سعادت را در سال ۱۳۶۱ در دو مجلد به چاپ رساند و تا حال بیش از ده بار به نشر رسیده است. در سال ۱۳۹۰ این کتاب مجدد، زیر نظر بهاءالدین خرمشاهی تصحیح و ویرایش شد و توسط نشر نگاه در یک مجلد به چاپ رسید.
ترجمه
این کتاب چندین بار به زبان‌های انگلیسی، عربی، ترکی، ایتالیایی، هندی و اردو، بنگالی و مالی (زبان کشورهای مالزیایی و سنگاپور) ترجمه گردیده‌است.
پانویس
- ↑ غزالی طوسی، ابوحامد امام محمد، کیمیای سعادت، به کوشش حسین خدیوجم، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی، چاپ دهم ۱۳۸۲.