علبائیه (علیاویه)
علبائیه یا علیاویه از «غلاة» شیعه و از یاران علباء‌بن‌دراع‌اسدی یا علیاء‌بن‌دراع‌دوسی بودند.
شرح حال
از مطالبی که در منابع مختلف بیان شده است به دست می‌آید که حقیقت این شخصیت آشفته معلوم نیست. در اعلام اسلامی، شخصی به نام علباء‌بن‌حریر‌سدوسی آمده که از دلیران و فصحای عرب در جاهلیت بود و سپس اسلام را پذیرفت و در فتوحات اسلام در عهد عمر حضور یافت و در کوفه ساکن و پیشوای مردم آن دیار شد. او نخستین کسی بود که مردم را به ولایت امام علی (ع) دعوت کرد و در جنگ جمل نیز حاضر بود. وی در سال 36 هجری قمری درگذشت.
وجه تسمیه
نقل شده است که چون بشّار شعیری منکر محمّد (ص) و سلمان شد، به صورت مرغی به نام «علباء» مسخ گشت، از این جهت طرفداران او «علبائیه» خوانده شدند. همچنین علبائیه به جهت نکوهش کردن حضرت محمد (ص)، «ذمّیه» نیز نامیده شدند. [۱] [۲] [۳] [۴] [۵] [۶] [۷]
تاریخچه
کشّی در رجال خود مینویسد که علیاء‌اسدی حاکم بحرین بوده و بعد از به دست آوردن هفتصد هزار دینار همراه با غلام و چارپایان، آن را نزد امام جعفر صادق (ع) آورده تقدیم حضرت کرد. امام فرمود: ما آن را از تو قبول کردیم و بار دیگر به تو بخشیدیم. شهرستانی مینویسد: علباء‌بن‌دراع، حضرت علی (ع) را بر پیامبر(ص) برتری میداد و سپس مردم را به سوی خود دعوت کرد و قائل به الوهیت علی (ع) و محمد (ص) شد. از ابن حزم نقل شده است که: علبائیه در «اباحت» و «تناسخ» و «تعطیل» با مخمّسه و محمّدیه هم تفاوتی نداشتند. آن‌ها نبوت پیامبر اسلام (ص) و رسالت سلمان پارسی را از جانب او چنان که «محمدیه» میگفتند قبول نداشتند، بلکه محمّد بن عبداللّه (ص) را بنده علی (ع) میپنداشتند. کشّی از قول امام جعفر صادق (ع) روایت میکند که علباء هنگام مرگ نزد آن حضرت رفت. ابوبصیر در آن مجلس از حضرت می‌پرسد که آیا تو بهشت را برای او تضمین کرده‌ای؟
پانویس
- ↑ مشکور محمد جواد، فرهنگ فرق اسلامی، مشهد، نشر آستان قدس رضوی، سال 1372 شمسی، چاپ دوم، ص 336 با ویرایش محدود.
- ↑ ابن حزم اندلسی، الفصل فى الملل و الاهواء و النحل، 5 جلدی، مصر، سال 1347 قمری، ج 4، ص 142.
- ↑ جولد تسیهر (گلدزیهر)، العقیدة و الشریعة فى الاسلام، مصر، ص 184.
- ↑ زرکلی خیر الدین، الاعلام، 13 جلدی، سال 1378 هجری قمری، ج 5، ص 47.
- ↑ شهرستانی محمد بن عبدالکریم، الملل و النحل، ترجمه افضل الدین صدر ترکه اصفهانى، به تصحیح سید محمد رضا جلالى نائینى، تهران، سال 1321 شمسی، ص 156.
- ↑ اشعری قمی سعد بن عبدالله، المقالات و الفرق، تحقیق، محمد جواد مشکور، تهران، سال 1963 میلادی، ص 190.
- ↑ کشی، محمد بن عمر بن عبدالعزیز، رجال کشى، ص 199- 200.