ازبکستان

ازبکستان

نام کشور	فارسی: ازبکستان (فارسی افغانستان : اوزبیکستان) (ازبکی: O‘zbekiston، به سیریلیک: Ўзбекистон)
مکان	آسیای کرکزی
نوع حکومت	جمهوری پارلمانی
پایتخت	شهر تاشکند
واحد پول	سوم (UZS)
زبان	ازبکی
دین رسمی	اسلام
آمار درصدی	اسلام (80 درصد)، مسیحیت (5 درصد)سایر ادیان وبی دین(15 درصد)
اقوام
جمعیت
امید طول عمر

ازبکستان (فارسی افغانستان : اوزبیکستان) (ازبکی: O‘zbekiston، به سیریلیک: Ўзбекистон) با نام رسمی جمهوری ازبکستان کشوری محصور در خشکی واقع در آسیای مرکزی است. این کشور از شمال با قزاقستان، از غرب با تاجیکستان و قرقیزستان و از جنوب با افغانستان و ترکمنستان دارای مرز مشترک است. ازبکستان از کشورهای با اکثریت مسلمان در آسیای مرکزی و از جمهوری‌های شوروی سابق است و تاشکند پایتخت آن است. شهرهای سمرقند، خیوه، بخارا و ترمذ در ازبکستان، از مراکز تاریخی و مشهور اسلامی در خراسان بزرگ و مناطق اطراف بود.مسلمانان ۸۰ درصد از جمعیت ازبکستان را تشکیل می‌دهند. ۵ درصد از جمعیت این کشور نیز پیروی مسیحیت ارتدکس روسی می‌باشند. ۱۵ درصد نیز پیرو دیگر ادیان یا بی‌دین هستند. نظام حکومتی این کشور سکولار است. زبان روسی همچنان استفاده زیادی در این کشور دارد و رایج‌ترین زبان آموزشی در مدارس این کشور است. در برخی مناطق جنوبی این کشور که اغلب اقوام تاجیک در آنجا زندگی می کنند نیز زبان فارسی رایج است.

جغرافیای ازبکستان

جمهوری ازبکستان در بخش مرکزی آسیای میانه و بخش مرکزی از سرزمین‌های واقع در بین رودخانه‌های سیردریا و آمودریا و در مشخصات ,33‌‌ ْْ45 ـ ,11‌‌ ْْ37 عرض شمالی و ,10 ْْ73 ـ ,00 ْْ56 طول شرقی و به طور کلی این کشور از شرق به غرب حدود 1425 و از شمال به جنوب حدود 930 کلیومتر می‌باشد. مساحت کلی ازبکستان 7/447 هزار کیلومترمربع است و از شمال‌شرقی به واسطه کوه‌های پسکام سلسله جبال چاتقال، سلسه جبال فرغانه و آلای، به قرقیزستان، از شمال به شمال غربی از طریق فلات استورت، دریاچه آرال، صحرای قل قوم، سلسله جبال کارژافتار و بخش شمال‌شرقی سلسله جبال اوگا-به قزاقستان،‌ از جنوب‌ شرقی از طریق سلسله جبال کورامین، ترکستان، زرافشان، حصر و باباتاق-به تاجیسکتان، از جنوب‌غربی-از طریق آمودریا، کوه‌های کوه‌ تنگ‌تاو جنوب فلات استورت و صحرانی شنی ساحل راست آمودریا-به ترکمنستان و بالاخره از جنوب -از طریق آمودریا- به افغانستان منتهی می‌شود.

جمعیت این کشور حدود ۲۸ میلیون و ۲۶۸ هزار نفر با میانگین سنی ۲۳ سال است. مجموع مرزهای ازبکستان 6221 کیلومتر می‌باشد که 2203 کیلومتر با قزاقستان، 1099 کیلومتر با قرقیزستان، 1161 کیلومتر با تاجیکستان، 1621 کیلومتر با ترکمنستان و 137 کیلومتر با افغانستان مرز مشترک دارد. این کشور از لحاظ مساحتی پنجاه و هشتمین کشور جهان به مساحت 447 هزار و 400 کیلومتر مربع می‌باشد.

تقسیمات کشوری

کشور ازبکستان دارای ۱۲ استان (ولایت)، شهر تاشکند و یک جمهوری خودمختار است که عبارت اند از:

شهر تاشکند

ولایت اندیجان

ولایت بخارا

ولایت فرغانه

ولایت جیزک

ولایت نمنگان

ولایت نوایی

ولایت کشک‌دریا

ولایت سمرقند

ولایت سیردریا

ولایت سرخان‌دریا

ولایت تاشکند

ولایت خوارزم

جمهوری خودمختار قره‌قالپاقستان

مسلمانان ازبکستان

اعراب برای نخستین بار در سال 651 میلادی در محدوده آسیای مرکزی شامل هرات، بلخ و مرو و ... حضور پیدا کردند. در سال 708 میلادی قتیبه بن مسلم از سوی حجاج به عنوان والی خراسان مأمور فتح نهایی ماوراءالنهر شد و در مدت زمانی حدود 20 سال تا نزدیکی مرز چین و کاشغر و از شمال تا حدود تاشکند کنونی لشکر کشید. وی در سال 709 میلادی به بخارا حمله کرد و سرانجام در سال 712 میلادی آنجا را فتح کرد و به دنبال آن خوارزم در سال 713 میلادی، سمرقند در سال 714 میلادی و تاشکند و فرغان در سال 716 میلادی فتح شدند.

با روی کار آمدن عباسیان به تدریج خاندان‌های ایرانی چون طاهریان و صفاریان در شرق ایران دولت‌های خود را تثبیت کردند و دامنه فتوحاتشان را تا ماوراءالنهر رساندند. با قدرت گرفتن سامانیان از قرن سوم هجری و استقرار حکومت در ماوراءالنهر، از سمرقند و بخارا تا فرغان شکوه تمدن اسلامی نمایان شد. این دوره با عظمت سیاسی و علمی حکومت اسلامی همراه بود. بدین ترتیب دین اسلام به مرور زمان در آسیای مرکزی نفوذ کرد و گسترده شد.

دین اسلام در جامعه ازبک، اکنون از شهرت و معروفیت فراوانی برخوردار است و یکی از ادیان بزرگ جهانی به شمار می‌آید. در قلمرو آسیای میانه، بیشتر مسلمانان که ازبک‌ها و تاجیک‌ها و قزاق‌ها و ترکمن‌ها و نیز قرقیزها و اویغورها می‌باشند، پیروان حنفی مذهب‌اند. پس از کسب استقلال ازبکستان، توجه مردم به دین به ویژه اسلام، به شکل مثبتی تغییر یافت. جوهر این تغییرات شاید آزادی دینی باشد که در ابتدا در این کشور نمود پیدا کرد. بنابراین بنا به دستور رئیس جمهور ازبکستان، برای استفادة بیشتر از ارزش‌های اسلامی و توسعه توانمندی‌های آن، در تاریخ هفتم مارس 1992، شئون دینیه هیأت وزیران جمهوری ازبکستان تأسیس گردید. همچنین در این سال، به تاریخ 27 مارس از سوی رئیس جمهور دستور دیگری راجع به اعلام تعطیلی عیدفطر اعلام شد و نیز روز عید قربان نیز تعطیل رسمی گردید. سپس ارزش‌های فرهنگی دین اسلام و سنت‌های ارزشمند معنوی، اکنون هم نقش بزرگی در معرفی سیمای ازبکستان جدید دارد.

شیعیان ازبکستان

تعداد شیعیان این کشور به درستی معلوم نیست، ولی آمار آنها را تا یک میلیون و پانصد هزار نفر ذکر می‌کنند، بیشتر شیعیان این کشور در بخارا و سمرقند زندگی می‌کنند و اکثراً به زبان فارسی- تاجیکی صحبت می‌کنند، گروه دیگری نیز شیعیان آذری هستند که در زمان استالین از آذربایجان شوروی به این منطقه تبعید شده و بیشتر آنها در راه‌آهن بکار گماشته شده‌اند.

مفهوم شیعه و سنی در کشورهای آسیای مرکزی از جمله ازبکستان با دیگرکشورهای مسلمان تفاوت فاحشی دارد به این معنی که اصولاً مفاهیم مذهبی ودینی کم رنگ تر ومذاهب به یکدیگر نزدیک‌ترند .

بسیاری از اهل سنت در این کشور به اهل بیت(ع) علاقمند و عاشق امام علی (ع) و امام حسین(ع) هستند و حضرت زهرا(س) را بی بی فاطمه خطاب می‌کنند، از قرن سوم هجری در منطقه ترکستان که شامل ازبکستان نیز می‌شود برای امام حسین(ع) سوگواری می‌کنند.

معمولاً ازبک‌های اهل سنت بادیدن سوگواری ها و نوحه سرایی و محافل حزن متأثر شده و با عزاداران همراهی می‌کنند، در سمرقند و بخارا حسینه هایی نیز ساخته شده و در آن به سوگواری می‌پردازند.

بیشتر شیعیان در بخــــارا و سمرقند زندگی می کنند.اکثراً به زبان فارسی تاجیکی صحبت می کنند. گروه دیگری نیز شیعیان آذری هستند که در زمان استالین از آذربایجان شوروی به این منطقه تبعید شده و بیشتر آنها در راه آهن به کار گماشته شده اند. امروز هم بسیاری از فرزندان آنها در کنار راه آهن تاشکند و در محله تزی کوفکا و نیز در روستای چرنی کوفکا سکونت دارند.