پیش‌نویس:التمهید فی علوم القرآن
| التمهید فی علوم القرآن | |
|---|---|
| نام | التمهید فی علوم القرآن |
| پدیدآوران | محمد هادی معرفت |
| زبان | عربی |
| زبان اصلی | عربی |
| ترجمه | فارسی |
| تعداد صفحه | 10 |
التمهید فی علوم القرآن
مؤلف
آيت الله محمد هادى معرفت در سال (1309 ش) در خانواده روحانى در شهر كربلا متولد شد. پدرش شيخ على از خطباى مشهور كربلا بود. ایشان در پنج سالگى به مكتب رفت و پس از فراگیری خواندن و نوشت، مقدمات را نزد استاد حاج شيخ على اكبر نائينى و پدرش. ادبيات و منطق را از محضر اساتیدی همچون سيد سعيد تنكابنى، آيت الله سيد محمد شيرازى و شيخ محمد حسين مازندرانى و دروس فقه و اصول را نزد شيخ محمد كلباسى، شيخ محمد خطيب و سيد حسن حاج آغا ميرقزوينى تلمّذ نمود و در كنار تحصيل، به تدريس و تحقيق مباحث ادبى و علمى نیز اشتغال داشت. پس از مدتى با همكارى گروهى از فضلاى حوزه همچون سيد محمد شيرازى، سيد عبدالرضا شهرستانى و شيخ محمد باقر محمودى، ماهنامههايى تحت عنوان « اجوبة المسائل الدينية» منتشر کردند كه در آن به پرسش‌های دينى مردم پاسخ داده می‌شد. در سال (1340 ش) پس از فوت پدرش، براى تكميل تحصيلات خود با هدف شركت در جلسات درسى و استفاده از محضر فرهيختگان علم، فقاهت، فلسفه و حکمت متعالیه آن دوران همچون سيد محسن حكيم، آيت الله سيد ابو القاسم خوئى و امام خمينى (ره)، به نجف اشرف مهاجرت نمود. در همین سال‌ها با انگيزه پرداختن به مسائل قرآنى در كنار فقه و اصول، تحقيقات خود را به موضوع علوم قرآنى سوق داده و پس از مدتى توانست كتاب ارزشمند التمهيد را در شش جلد و نيز كتاب التفسير و المفسرون را در دو جلد تاليف نمايد. در سال (1351 ش) كه حكومت بعث عراق دستور مهاجرت ايرانيان را صادر نمود، به اتفاق خانواده رهسپار ايران شد و در حوزه علميه قم به فعاليتهاى علمى خود همچون تدريس و تأليف ادامه داد كه محصول آن تأليف كتاب ارزشمند « صيانة القرآن من التحريف»، ترجمه كتاب « التفسير و المفسرون»، تدريس در مراكز حوزوى و دانشگاهى و تأليف كتابى به نام « التفسير الجامع الاثرى» بود. ایشان در سال (1386 ش) در شهر مقدس قم به ملكوت اعلى پيوست.
ساختار کتاب
این مجموعه علوم قرآنی، ابتداء در شش جلد منتشر شد و سپس با نظر مؤلف با افزدون سه کتاب دیگر به آن، شبهات و ردود، صیانة القرآن من التحریف و التفسیر و المفسرون در دو جلد، مجلدات آن به 10 جلد رسید كه فهرست موضوعات مجلدات آن به شرح ذيل است:
جلد اول: مقدمه: در بيان اهميت موضوع علوم قرآن و معرفى كتابهايى كه از قرن اول تاكنون تاليف شده است، فصل اول: وحى و قرآن كه در آن پيرامون وحى از نظر لغوى، اصطلاحى و اقسام وحى بحث می‌نمايد، فصل دوم: نزول قرآن شامل مباحث مربوط به ترتيب سورهها، شناخت سورههاى مكى و مدنى و...، فصل سوم: شناخت اسباب نزول، فصل چهارم: تاريخ قرآن.
جلد دوم: فصل اول: قرائت و قاريان قرآن و عوامل ايجاد اختلاف در قرائت، فصل دوم: بحث پيرامون مساله متواتر بودن قرائتها، ادله قائلين به تواتر و...، فصل سوم: شرح حديث «سبعة احرف»، فصل چهارم: قرائتها بين صحيح و شاذ و ملاك قبول قرائتها و...، فصل پنجم: طبقات قاريان و معرفى قاريان مشهور سه قرن اول هجرت، فصل ششم: ناسخ و منسوخ در قرآن شامل تعريف نسخ، اقسام آن و...، فصل هفتم: ذكر آياتى كه منسوخ بودن آنها به دليل قطعى ثبت شده است.
جلد سوم: فصل اول: محكم و متشابه در قرآن، قرآن و متشابه، دليل وجود متشابه و...، فصل چهارم: معرفى اجمالى آراء و نظر گروههاى مختلف اسلامى پيرامون متشابهات قرآن، فصل پنجم: معرفى نمونههايى از متشابهات قرآن.
جلد چهارم: فصل اول: اعجاز در قرآن فصل دوم: دلايل اعجاز فصل سوم: آراء و نظرات پيرامون اعجاز قرآن فصل چهارم: قول به صرفه فصل پنجم: مناقشه در قول به صرفه فصل ششم: بيان شواهدى از بزرگان عرب ( مخالفين اسلام) كه اعتراف به معجزه بودن قرآن داشتند
جلد پنجم: اين مجلد شامل يك باب است كه در آن پيرامون اعجاز بيانى و در پايان آن به عنوان خاتمه پيرامون فصاحت قرآن در كفه ترازو بحث می‌نمايد. باب اول شامل 10 فصل است كه فهرست آن به شرح ذيل است: فصل اول: تعبيرات دقيق قرآنى فصل دوم: روش و اسلوب قرآن فصل سوم: روان بودن عبارات فصل چهارم: هماهنگى در نظم و آهنگ فصل پنجم: هماهنگى در حروف فصل ششم: هماهنگى بين مطالب فصل هفتم: تشبيهات قرآن فصل هشتم: استعارات قرآنى فصل نهم: كنايات قرآنى فصل دهم: ظرافتهاى موجود در كلام خدا
جلد ششم: اين مجلد شامل دو باب است كه در باب اول پيرامون اعجاز علمى قرآن و در باب دوم پيرامون اعجاز تشريعى قرآن بحث می‌نمايد.
جلد هفتم، کتاب شبهات و رودود، که پنج باب است. باب اول: آيا براى قرآن مصادرى است، باب دوم: قرآن و فرهنگهاى زمان او، باب سوم: آنچه كه موهم اختلاف و تناقض در قرآن است، باب چهارم: آيا در قرآن چيزى كه مخالف علم است وجود دارد، باب پنجم: قصههاى قرآنى.
جلد هشتم، کتاب صیانه القرآن من التحریف، که هشت قصل است. فصل أوّل:
جلد نهم و دهم، کتاب التفسیر و المفسرون، که