جعفر سبحانی
| جعفر سبحانی | |
|---|---|
 | |
| نامهای دیگر | آیت‌الله‌العظمی جعفر سبحانی تبریزی |
| اطلاعات شخصی | |
| سال تولد | 1380 ش، ۲۰۰۲ م، ۱۴۲۳ ق |
| محل تولد | تبریز، ایران |
| دین | اسلام، شیعه |
| استادان |
|
| فعالیت‌ها | مرجع تقلید شیعیان |
آیت‌الله‌العظمی جعفر سبحانی تبریزی عالم وحدت‌گرا، متکلم، مرجع تقلید، اصولی، مفسر، فیلسوف و از استادان حوزه علمیه قم است. سبحانی از مدیران دارالتبلیغ اسلامی و نویسندگان مجله مکتب اسلام در سال‌های پیش از انقلاب اسلامی ایران و نماینده مردم آذربایجان شرقی در مجلس خبرگان قانون اساسی بود. وی مؤسس مرکز تخصصی کلام اسلامی در حوزه علمیه قم است و آثار متعددی دربارهٔ علوم اسلامی نوشته‌است.
زندگی‌نامه و تحصیلات
جعفر سبحانی در ۲۰ فروردین ۱۳۰۸ش در تبریز متولد شد. پدرش آیت‌اللّه محمدحسین سبحانی خیابانی است. جعفر سبحانی پس از تحصیلات ابتدایی، کتاب‌های گلستان، بوستان، تاریخ معجم، نصاب الصبیان و ابواب الجنان را خواند. در ۱۴ سالگی وارد مدرسه علمیه طالبیه تبریز شد. علوم ادبی را پیش حسن نحوی و علی‌اکبر نحوی، و بخشی از مُطول، منطق منظومه و شرح لمعه را در درس محمدعلی مدرس خیابانی شرکت کرد.
با ظهور فرقه دمکرات به رهبری پیشه‌وری در سال ۱۳۲۵ش و تشکیل حکومت خودمختار در منطقه آذربایجان، به قم مهاجرت کرد و باقیمانده فرائد الاصول را در درس محمد مجاهدی تبریزی [۱] و میرزا احمد کافی [۲] و کفایة الاُصول را در درس آیت‌اللّه گلپایگانی شرکت کرد.
سبحانی در کنار تحصیل دروس فقه و اصول به یادگیری فلسفه، کلام و تفسیر مشغول شد. در تبریز شرح قواعد العقائد را پیش سید محمد بادکوبه‌ای آموخته بود و در حوزه علمیه قم در درس‌های منطق و شرح منظومه و اسفار اربعه سید محمد حسین طباطبایی شرکت کرد و همزمان، در جلسه شب‌های پنجشنبه و جمعه علامه طباطبائی حاضر می‌شد. او بعد از انتشار کتاب اصول فلسفه و روش رئالیسم به خواست علامه، کتاب اصول فلسفه را به عربی ترجمه کرد که نخستین جلد آن با مقدمه علامه طباطبایی به چاپ رسید.
فعالیت‌های علمی ـ فرهنگی
ایشان در زمینه آموزش و فرهنگ، فعالیت‌های بیشتری داشته است. تدریس، تألیف کتاب‌های درسی، تأسیس موسسه تخصصی کلام از جمله آنها است.
تدریس
سبحانی، از سال ۱۳۲۱ش درس‌های مقدماتی حوزه را تدریس را شروع کرد و بعدها ۷ سال کتاب مطول، چند دوره معالم و لمعتین، ۷ دوره فرائدالاصول شیخ انصاری، چند دوره مکاسب و کفایه و پنج مرتبه شرح منظومه را تدریس کرد. وی از سال ۱۳۵۴ش مشغول به تدریس خارج فقه و اصول است.
وی پنج دوره خارج اصول و هر دوره در ۶ سال، تدریس کرده و هم اکنون ششمین دوره آن را تدریس می‌کند. تقریرات یک دوره کامل آن در ۴ جلد به نام «المحصول فی علم الأُصول» و «ارشاد العقول الی علم الاصول» منتشر شده است. او در سال‌های تدریس خارج فقه، این بخش‌ها را تدریس کرده است: کتب زکات، حدود، دیات، قضاء، مضاربه (دو بار)، مکاسب محرمه، خیارات، ارث، طلاق، نکاح و خمس. او همچنین کتاب اسفار اربعه را تدریس کرده است. آیت‌الله سبحانی همچنین به آموزش عقاید، رجال، درایه، تاریخ اسلام و تشیع، ملل و نحل، تفسیر و ادبیات پرداخته و برای هریک از آنها کتاب‌هایی منتشر کرده است.
شاگردان
در طیّ سالیان طولانی تدریس جعفر سبحانی -حدود ٧٠ سال- هزارها نفر از دروس ایشان بهره برده‌اند؛ از جمله افراد ذیل قابل یادکردن هستند:
رضا استادی
مهدی شب‌زنده‌دار
یوسف صانعی
علی ربانی گلپایگانی
عبدالحسین خسروپناه
مهدی هادوی تهرانی
فعالیت‌های اجتماعی
- شرکت در تأسیس مجله مکتب اسلام
شرکت در تدوین قانون اساسی
بنیان‌گذار تفسیر موضوعی قرآن
تأسیس مؤسسه تعلیماتی و تحقیقاتی امام صادق
ایجاد رشته تخصصی کلام اسلامی در حوزه علمیه قم
وی در جریان سیل سال ۱۳۹۸ در لرستان و خوزستان، مبلغ حاصل از فروش ملک شخصی خویش را برای امداد سیل زدگان اختصاص داد.
تألیفات
پس از انقلاب اسلامی، شورای مدیریت حوزه علمیه قم، تدوین متون آموزشی در برخی از رشته‌های علوم اسلامی را مطرح کرد. شیخ جعفر سبحانی در چهار رشته از علوم اسلامی رجال، عقاید، فرق و مذاهب برای حوزه علمیه کتاب نوشت. در رشته عقاید، کتاب «المحاضرات فی الالهیات» (تلخیص کتاب ۴ جلدی «الالهیات علی هدی الکتاب و السنّة و العقل» توسط علی ربانی گلپایگانی)، و درباره مذاهب اسلامی کتاب «بحوث فی‌الملل والنحل» را در ۸ جلد تالیف کرد، که خلاصه این دو کتاب، با دو کتاب دیگر او «کلیات فی‌علم الرجال» و «اصول الحدیث و أحکامه» جزو کتاب‌های درسی رسمی طلاب حوزه علمیه قرار گرفته است.
مؤسسه آموزش عالی امام صادق
مرکز تخصصی علم کلام حوزه علمیه قم به منظور آموزش رشته تخصصی علم کلام از سال ۱۳۷۰ش در حوزه علمیه و زیر نظر سبحانی تأسیس شد که در حال حاضر اصلی‌ترین مرکز تخصصی کلام در حوزه علمیه است و در مقاطع سطح دو (کارشناسی)، سطح سه (ارشد) و سطح چهار (دکتری) برقرار است. همچنین مجله کلام اسلامی نیز توسط این مرکز منتشر می‌شود.
مکاتبات
بعد از مصاحبه عبدالکریم سروش با میشل هوبینک با عنوان «کلام محمد»، درباره قرآن در آذر ۱۳۸۶، جعفر سبحانی نامهای انتقادی به سروش ارسال کرد. دو نامه از سروش خطاب به جعفر سبحانی، با عنوان «بشر و بشیر» و «طوطی و زنبور» و متقابلاً دو نامه از سبحانی خطاب به او، با عناوین «دکتر سروش به آغوش اسلام بازگردد» و «دومین نامه جعفر سبحانی به عبدالکریم سروش» منتشر شد. سال ۱۳۹۱ش این گفتگوها در کتاب «مسئله وحی» منتشر شد.
فعالیت‌های اجتماعی-سیاسی
در جریان واقعه ۱۵ خرداد ۱۳۴۲ش و دستگیری امام خمینی، جعفر سبحانی از کسانی بود که نامه اعتراضی فضلای حوزه قم به هیأت دولت وقت را امضا کرد. [۱۱] همچین از امضاکنندگان نامهای به حسنعلی منصور، نخست‌وزیر وقت در اسفند ۱۳۴۲ش بود که طی آن به ادامه زندانی‌شدن امام خمینی و جمعی از علما اعتراض شد. [۱۲] وی در جریان انتقال امام خمینی از ترکیه به نجف اشرف نیز متن تلگرام فضلا در حمایت از امام را امضا کرد. [۱۳] آیت‌الله سبحانی بعد از درگذشت سید مصطفی خمینی، به امام خمینی تسلیت گفت.
تأسیس مجله مکتب اسلام
جعفر سبحانی در کنار ناصر مکارم شیرازی، مصطفی زمانی و داوود الهامی، سید هادی خسروشاهی، علی حجتی کرمانی، رضا گلسرخی کاشانی و حاج آقا مجتبی عراقی از گردانندگان اصلی دارالتبلیغ اسلامی بودند. این مرکز در سال ۱۳۴۴ش با هدف تربیت مبلغ دینی و مقابله با تبلیغات ضد دین و ضدشیعی، توسط سید کاظم شریعتمداری در قم تأسیس شد. جعفر سبحانی ضمن کمک به اداره این مرکز، تدریس و سخنرانی می‌کرد.
دیدار با جمعی از مهمانان کنفرانس بین‌المللی وحدت اسلامی
جمعی از علمای شرکت‌کننده در سی امین کنفرانس وحدت اسلامی با حضور در شهر مقدس قم با حضرت آیت‌الله سبحانی دیدار کردند.
سبحانی: وحدت ضرورت امروز جهان اسلام است و در این زمینه نقش علما بسیار حیاتی و حساس است.
دیدار با مهمانان کنفرانس بین‌المللی وحدت اسلامی
