سعید بن قلبویه معدل

بشر بن سعید بن قلبویه معدل
نام کامل	بشر بن سعید بن قلبویه معدل
نام‌های دیگر	قولویه قبلویه قیلویه قالویه
اطلاعات شخصی
سال درگذشت	حدود 315 ق، ش‌، م
دین	اسلام، شیعه
استادان	عبدالجبار بن کثیر تمیمی یمانی
شاگردان	ابوطیب احمد بن محمد وراق
فعالیت‌ها	محدث شیعی

بشر بن سعید بن قلبویه معدل، محدثی شیعی است. از او احادیث اندکی در جوامع روایی شیعه باقی مانده که سلسله سند آنها به امام صادق (علیه السلام) می‌‏رسد و درباره مناقب امیرالمؤمنین (علیه السلام) وارد شده است.

معرفی اجمالی

بشر بن سعید بن قلبویه معدل، محدث شیعی. کنیه او در منابع ذکر نشده است. در مورد کلمه «قلبویه» که ظاهراً نام جد اوست، وجوه دیگری نیز نقل شده از جمله: «قولویه»، «قبلویه»، «قیلویه» و «قالویه»، اما مدارکی که در دست ماست بیشتر با نام «قلبویه» از جد او یاد شده است. از معاصران او «ابن درید عمانی» است که با هم شاگردان مشترکی داشته‏‌اند. بنابراین می‌‏توان حدس زد که وی در دهه‌‏های نخست سده چهارم وفات یافته است. شرح‏ حال او از جمله تاریخ ولادت، دوران کودکی و چگونگی تحصیلات او برای ما روشن نیست. احتمالاً احادیثی که شاگرد او ابوطیب احمد بن محمد وراق در «رافقه» از او شنیده است، کاشف از آن است که اقامت‌گاه اصلی او در این شهر بوده است. «رافقه» شهری است که در گذشته به آن «رقه»(به فتح راء و تشدید قاف) می‏‌گفتند و در ساحل فرات نزدیک موصل قرار دارد. اما گمان می‌‏رود که وی بخش عمده‌‏ای از حیات علمی خود را در بغداد به انجام رسانده است. از او احادیث اندکی در جوامع روایی شیعه باقی مانده که سلسله سند آنها به امام صادق (علیه السلام) می‌‏رسد و درباره مناقب امیرالمؤمنین (علیه السلام) وارد شده است. صاحب‌نظران درباره ارزش روایات او سخنی نگفته‌‏اند، اما آن‌طور که از لقب «معدل» (به فتح دال و تشدید آن) بر می‌‏آید، ظاهراً دارای شخصیتی استوار و به عدالت و راست‌گویی شناخته‏ شده بود. وی احادیث مذکور را از استادش عبدالجبار بن کثیر تمیمی یمانی نقل می‏‌کند و احتمالاً آنها را در بغداد از او شنیده است. از روایت‌گران احادیث او جز ابوطیب وراق کسی دیگر را نمی‌‏شناسیم. هم‌چنین از او اثر تألیفی معرفی نشده است.

استادان

عبدالجبار بن کثیر تمیمی یمانی از استادان نام‌دار وی می‌باشد.

شاگردان

تنها شاگرد او ابوطیب احمد بن محمد وراق را در منابع رجالی نام‌برده اند.

منابع

1. علل الشرایع، ج1ص173، باب 139 حدیث1؛
2. الامالی، شیخ صدوق، ص299 حدیث339؛
3. الاربعون حدیثاً، شهید اول، ص69 حدیث31؛
4. مراصد الاطلاع، ج2ص595، ذیل رافقه؛
5. الانساب، سمعانی، ج3ص84، ذیل رقی؛
6. طبقات اعلام الشیعه، ج1ص66.