نجاشی
| نجاشی | |
|---|---|
 | |
| نام کامل | احمد بن علی نَجاشی |
| نام‌های دیگر |
|
| اطلاعات شخصی | |
| روز تولد | ماه صفر |
| محل تولد | كوفه |
| محل درگذشت | |
| دین | اسلام، شیعه |
| استادان | |
| شاگردان |
|
| آثار |
|
احمد بن علی نَجاشی مرزبان سخت‌کوشی که در عصر خویش به مبارزه با مخالفان برخاست و پوچی گفتار دشمنانی را که سابقه درخشان شیعه را امری واهی دانسته تشیع را به نداشتن آثار و نوشته‌های ماندگار و پیشینه‌های فرهنگی سرزنش می‌کردند بر همگان آشکار کرد پژوهش‌گری که با قلم توانای خود به معرفی فرزندان علمی امام باقر (علیه‌السلام) و امام صادق(علیه‌السلام) پرداخت. در بازشناسی محدثان و دانشمندان شیعی و آثار گران‌بهای آنان بی وقفه شب و روز تلاش کرد و سرانجام ثمره این کوشش مدام و خستگی‌ناپذیر درخت استوار و پرباری به نام رجال نجاشی شد که در طول قرن‌ها یکی از منابع اصلی فقها و دانشوران و راهنمای محققان در رشته شناخت راویان حدیث بوده است. نجاشی بیشتر عمر خود را در بغداد گذراند. شیخ مفید و شیخ صدوق از اساتید نجاشی بودند. او به سال ۳۷۲ هـ ق در بغداد متولد شد و در سال ۴۵۰ هـ ق، در حدود ۷۸ سالگی درگذشت.
مختصری از نجاشی
چون یکی از نیاکان احمد به نام عبدالله بر اهواز حکومت می‌کرد و به نجاشی به شهرت داشت بدین سبب او نیز به لقب نجاشی مشهور گشت. احمد نجاشی به دو کنیه ابوالحسین وابوالعباس نیز معروف شد. شاید فرزندانی به نام‌های حسین و عباس داشته و در کوچکی از دنیا رفته باشند.
پدر و خاندان وی همه اهل کوفه بوده‌اند ولی از آنجا که پدرش پس از ورود شیخ صدوق در سال 355 ق. به بغداد از محضر او استفاده کرده و جدش هم در بغداد منزل داشته و خود نیز دوران کودکی و کسب معارف و علوم را در آنجا گذرانده است صحیح تر آن است که بگوییم او در همان شهر بغداد به دنیا آمده است. چنانکه علامه محقق شوشتری می‌نویسد: نجاشی بغدادی است نظیر شیخ مفید، سید مرتضی و سید رضی و شیخ طوسی در کتاب رجالش فرموده است: منزل جد نجاشی در کنار نهر است و نهر هم از شهر بغداد به شمار می‌آید[۱].
کنیه نجاشی
برای احمد نجاشی دو کنیه ابوالحسین و ابوالعباس در منابع شهرت دارد[۲].
تخصص و شهرت نجاشی
با وجود آن‌که نجاشی در حوزه‌های مختلف دینی و فقهی تحصیل کرد اما تخصص وی در فن رجال و جرح و تعدیل راویان است. میزان اعتبار و شهرت او به حدی است که حتی برخی کتاب او را از شیخ طوسی و کشی مستندتر و برتر دانسته‌اند[۳]. به عنوان نمونه علامه حلی در تعارض نظر شیخ طوسی با نجاشی، نظر نجاشی را به دلیل تخصص و داشتن مشایخ بیشتر در فن رجال ترجیح می‌دهد[۴].
اساتید نجاشی
- علی بن احمد بن عباس نجاشی (پدر نجاشی):
- نجاشی بعضی از کتاب‌های شیخ صدوق را نزد پدرش خواند و از دست او اجازه نقل روایت کتاب‌های شیخ صدوق نایل آمد[۵].
- احمد بن محمد بن عمران معروف به (ابن جندی) (305 - 396)[۶].
- احمد بن محمد بن موسی معروف به (ابن وصلت اهوازی) (324 - 409) ق؛
- احمد بن عبدالواحد بن احمد بزاز معروف به (ابن عبدون) یا (ابن حاشر) (330 - 423) ق؛
- احمد بن علی بن عباس سیرافی معروف به ابن نوح سیرافی؛
- ابواسحاق ابراهیم بن مخلد (325 - 410)؛
- القاضی ابوعبدالله جعفی؛
- ابوالحسین بن محمد بن ابی سعید؛
- حسن بن احمد بن ابراهیم (339 - 426) ق؛
- حسن بن احمد بن محمد معروف به (اثم هیثم عجلی)؛
- حسن بن محمد بن یحیی فحام (متوفی 408) ق؛
- ابوعبدالله حسین بن عبیدالله غضائری (متوفی 411) ق. نجاشی از این استادش که شنیدنی‌های زیاد داشت و آگاه به زندگی راویان حدیث بود، به دریافت اجازه نقل حدیث نایل آمد[۷]؛
- حسین بن احمد بن موسی؛
- حسین بن جعفر بن محمد مخزومی معروف به (ابن خمری)؛
- سلامة بن ذکاء ابوالخیر موصلی؛
- عباس بن عمر بن عباس معروف به (ابن ابی مروان)[۸]؛
- عبدالواحد بن مهری (318 - 410) ق. نجاشی کتاب ((مسند عمار بن یاسر)) را نزد این استاد خوانده است[۹]؛
- عبدالسلام بن حسین ادیب (329 - 405 ق کتاب (مهدی(عجل الله تعالی فرجه)) را نزد این استادش خوانده است؛
- عبدالله بن محمد بن عبدالله معروف به (ابومحمد حذاء دعلجی)؛
- عثمان بن حاتم منتاب تغلبی؛
- عثمان بن احمد واسطی؛
- علی بن احمد بن محمد قمی معروف به (ابن ابی جید) (متوفی 408)؛
- ابوالقاسم علی بن شبل بن اسد)؛
- ابوالحسن محمد بن احمد قمی؛
- محمدبن جعفر ادیب معروف به (ابوالحسن تمیمی) (303 - 402) ق؛
- محمد بن عثمان بن حسن معروف به (نصیبی معدل). نجاشی کتاب (مارووا من الحدیث) ابوشجاع ارجانی و نوشته ای از عبدالله بن علی که تمام آن نوشته را از امام رضا(علیه‌السلام) روایت کرده است، نزد این استاد خوانده است؛
- محمد بن علی بن شاذان قزوینی؛
- محمد بن علی بن یعقوب معروف به (ابولفرح قنائی کاتب)[۱۰].
شاگردان مشهور نجاشی
آثار و تالیفات نجاشی
- فهرست اسماء مصنفی الشیعه معروف به رجال نجاشی. تألیف کتاب «فهرست اسماء مصنفین» یا همان «رجال نجاشی» مشهورترین اثر نجاشی است؛
- الجمعة و ما ورد فیها من الاعمال؛
- الکوفة و ما فیها من الآثار و الفضائل؛
- انساب بنی نضر بن قعین و ایامهم و اشعارهم؛
- مختصر الانوار و مواضع النجوم التی سمت‌ها العرب[۱۳]؛
- تفسیر النجاشی[۱۴]؛
- اخبار بنی سنسن؛ نجاشی ذیل نام ابوغالب زراری از این کتاب نام می‌برد[۱۵].
درگذشت
احمد بن علی نجاشی در جمادی‌الاول سال ۴۵۰ هـ. ق پس از سرکوبی شیعیان بغداد به مطر (روستایی در سامراء در نزدیکی رود فرات) نقل مکان کرد و در همان‌جا نیز در سن ۷۸ سالگی در گذشت[۱۶].
پانویس
- ↑ قاموس الرجال، علامه شوشتری، جامعه مدرسین قم، ج۱، ص۵۲۳
- ↑ کتاب "بازشناسی منابع اصلی رجال شیعه " تالیف محمد کاظم رحمان ستایش و محمدرضا جدیدی
- ↑ میر شریفی، سید علی، رجال نجاشی مهم‌ترین کتاب رجالی شیعه، ص ۱۶۴
- ↑ شمشیری، رحیمه و مهدی جلالی، مزایای فهرست نجاشی بر فهرست و رجال شیخ طوسی و بررسی اختلافات آنها با یکدیگر، مطالعات اسلامی، علوم قرآن و حدیث، 1388، ص۱۰۵
- ↑ طبقات اعلام الشیعه، علامه آقا بزرگ تهرانی، چاپ دوم، اسماعیلیان، ج 2، ص 19
- ↑ خلاصة الاقول، علامه حلی، چاپ تهران ،ج 1، ص 224 خلاصه، ص 11
- ↑ رجال النجاشی، ج 1، ص 226، ج 2، ص 417. رجال طوسی، ص 417، خلاصه، ص 12
- ↑ رجال طوسی، ص 332 و 351 و 425. خلاصه، ص 26
- ↑ رجال النجاشی ،ج 1، ص 343. رجال طوسی، ص 417، خلاصه، ص 12
- ↑ اعیان الشیعه، ج 3، ص 33. مشیخه النجاشی، محمود دریاب نجفی، چاپ اول 1413 ق، قم ص 98.
- ↑ روضات الجنات، خوانساری، محمدباقر، اسماعیلیان، قم، ج ۱، ص ۶۳
- ↑ طبقات اعلام الشیعه، ج ۲، ص ۱۸۰
- ↑ نجاشی، رجال نجاشی، ۱۴۱۶ق، ص۱۰۱
- ↑ آقابزرگ، الذریعة، ج۴، ص۳۱۷
- ↑ نجاشی، رجال نجاشی، ۱۴۱۶ق، ص۸۴
- ↑ سید علی میر شریفی، ص ۱۷۰