حدیثیه

حديثيه‏ پيرو دو شخص به نام احمد بن خابط و فضل حدثی نام هستند که هر دو از شاگردان نظام معتزلی بودند.

تاریخچه

فضل حدثى منسوب به حدثيه است كه شهرى در كنار فرات بود. نام او در بعضى از كتاب ها حدئى آمده است، ولى صحيح آن همان «حدثى» است.و احمد بن خابط معتزلی از بزرگان معتزله در قرن سوم هجری قمری است. نام پدر وی را برخی منابع حائط ضبط کرده اند.

اعتقادات

حدثیه معتقد بودند که مخلوقات دارای دو پروردگارند، یکی قدیم و دیگری مخلوق و او عيسى (ع) بن مريم مى‏ باشد. همچنين معتقد بودند که مسيح (ع) پسر خداوند است و خداوند او را به فرزندى پذيرفت که از راه ولادت به دنیا نیامد. مسيح (ع) كسى است كه در روز قيامت به حساب خلق خواهد رسيد، چنان كه در قرآن كريم آمده: «وَ جاءَ رَبُّكَ وَ الْمَلَكُ صَفًّا صَفًّا» سوره فجر، آیه22. يعنى در آن روز پروردگار تو در حالى كه فرشتگان صف در صف ايستاده‏اند می آید و «او مسيح است كه در سايه‏ هايى از ابر خواهد آمد.» سوره بقره، آيه 210. او همان كسی است كه رسول خدا ص در يكى از كلمات و سخنان خود فرموده است: خلق (اللّه) آدم على صورته، يعنى: خداوند آدم را كه همان عيسى مسيح باشد، مانند چهره و صورت خود بيافريد. چنان كه در حديث ديگر فرموده است: «ترون ربكم كما ترون القمر ليلة البدر».يعنى پروردگار خود را خواهيد ديد، همان طور كه ماه را در شب چهارده مى‏ بينيد.او را از آن جهت مسيح گفتند كه زره جسد انسانى بر تن كرده بود. حال آن كه پيش از آن عقل «محض» بود و همان عقلى است كه در حديث رسول خدا آمده كه خداوند به او گفت: أقبِل، يعنى جلو بيا. پس پيش آمد. أدبِر، یعنی پشت کن و برو.سپس فرمود: به وساطت تست كه من عطا مى‏كنم و به وساطت تست که من می گیرم.همچنین معتقد بودند که دیگر حیوانات نيز پيامبرانی دارند. چنان كه در قرآن كريم آمده است: «... إِنْ مِنْ أُمَّةٍ إِلَّا خَلا فِيها نَذِيرٌ» سوره فاطر، آیه 24.

اعتقاد به تناسخ

حدیثیه قايل به تناسخ بودند و می گفتند كه خداوند در آغاز، مخلوق را به يك ضربه در بهشت آفرید و سپس آنان را به دلیل معصیت آدم از بهشت بیرون کرد.

سر انجام خابط

خابط به دلیل آن که آرائش مشهور می شود، از ناحیه معتزله طرد شده و به دستور واثق خلیفه عباسی (م: 232هـ. ق)، ابن ابی دؤاد که خود از بزرگان معتزله بوده مأمور بررسی پرونده او می شود. اما در حین بررسی، احمد بن خابط فوت می کند. مرگ وی را در سال 232 هجری قمری ضبط کرده اند. ص