عبدالله بن سبا

نویسنده این صفحه در حال ویرایش عمیق است.

یکی از نویسندگان مداخل ویکی وحدت مشغول ویرایش در این صفحه می باشد. این علامت در اینجا درج گردیده تا نمایانگر لزوم باقی گذاشتن صفحه در حال خود است. لطفا تا زمانی که این علامت را نویسنده کنونی بر نداشته است، از ویرایش این صفحه خودداری نمائید.
آخرین مرتبه این صفحه در تاریخ زیر تغییر یافته است: ۰۹:۳۵، ۵ فوریه ۲۰۲۲؛

نام	عبدالله بن سبا
نام کامل	عبدالله بن وهب بن سبا
نام های دیگر	ابن سوده•ابن حرب•ابن وهب
محل تولد	یمن•صنعا
اسلام آوردن	حکومت عثمان
دلیل شهرت	اتهام برخی به وی به‌عنوان مؤسس تشیع یا غالی‌بودن
خصوصیت	مکار•حیله گر• کذّاب
فرقه	سبئيه

عبدالله بن سبأ به نام‌های دیگر ابن سوده، ابن حرب، ابن وهب که نام فرقه سبائیه از نام وی گرفته شده‌است.اهل سنت او را از یهودیان به ظاهر مسلمان‌شده می‌دانند که نقش اصلی را در در تکوین مذهب شیعه داشت. اما گروهی از شیعیان او را از افراطیون (غالیان) می‌دانند که نقشی در ایجاد و گسترش شیعه واقعی نداشته‌است. برخی از شیعیان نیز شخصیت عبدالله بن سبا را افسانه و ساخته و پرداخته سیف می‌دانند.

عبدالله بن وهب بن سبا معروف به ابن سوداء بود زیرا مادرش سیاه‌پوست بود که رفته رفته اتباع او به نام (سبإیه) أو أهل مدینه بود و در زمان عثمان إسلام آورد و مهم‌ترین نقش را در شورش علیه عثمان ابن عفان و ترور او داشت و پس از آن در شورش و فتنه علیه علی بن ابی طالب و خدا خواندن او نقش‌آفرینی کرد.

طبری از طریق اسنادهای مورد قبول مورخین روایت می‌کند:عبدالله بن سبا یهودی و اهل مدینه و مادرش سیاه‌پوست بود در زمان عثمان اسلام آورد.

زندگی نامه عبدالله بن سبأ

بین صاحب نظران تاریخ، پیرامون اصل وجود یا عدم وجود شخصی به نام «عبدالله بن سبأ»، اختلاف دیدگاه های زیادی مشاهده می شود. با توجه به این مطلب، پس از تتبع و جست وجوی قابل توجه از منابع تاریخی شیعه و اهل سنت، تنها چیزی که در مورد زندگی نامه، محل تولد و پدر و مادر او یافت شد، مطالبی است که طبری در کتاب تاریخ خود بیان می کند که باید در جای خود مورد بحث و بررسی قرار گیرد.

طبری می گوید: «يزيد فقعسى می گويد: عبد الله بن سبأ فردی يهودى از مردم صنعا (یمن)، و مادرش كنيزى سياه بود. وى به روزگار عثمان مسلمان شده بود. آن گاه در ولايات مسلمانان سفر كرده و قصد گمراه كردن آنها را داشت. او از حجاز آغاز كرد، آن گاه به بصره رفت، سپس به كوفه و پس از آن به شام رهسپار شد، اما نزد کسی از مردم شام نتوانست منظور خويش را به انجام برساند. در نتیجه وى را از شام بيرون كردند. بعد از آن به سوى مصر رفت و در آن جا اقامت گزید …».

نکته قابل ذکر این است که با نگاهی به منابع و کتب تاریخی و رجالی مختلف از نویسندگان شیعه و اهل سنت دریافت می شود که هیچگونه گزارشی در مورد خانواده، همسر و فرزندان احتمالی او، همچنین تحصیل و تجارب، فرازهای زندگی و مرگ او در این کتاب ها، ثبت نشده است.

نسب و خاندان عبدالله بن سبأ

درباره نسب و خاندان عبدالله بن سبأ تنها مطلب موجود نیز همان چیزی است که طبری در کتاب تاریخ خود بیان کرده است. وی درباره مادر او چنین گزارش می دهد که مادر عبدالله بن سبأ، كنيزى سياه بود، ولی درباره پدر، اجداد و خاندان او مطلبی مشاهده نمی شود.

ویژگی ‌های شخصیتی عبدالله بن سبأ

منظور از ویژگی ‌های شخصیتی هر فرد، خصوصیات نسبتاً پایدار او است که معرف اصلی او نیز به شمار می آید. هر فردی دارای ویژگی ها و اخلاق خاص خود است و شخصیت عبدالله بن سبأ نیز از این قاعده استثناء پذیر نیست، ولی اطلاعات تاریخی درباره شخصیت و ویژگی های اخلاقی عبدالله بن سبأ -بنا بر نظر کسانی که قائل به وجود او هستند-، بسیار ضعیف و کم است.

اخلاق و صفات عبدالله بن سبأ

در مورد ویژگی ها و خصوصیات اخلاقی عبدالله بن سبأ باید گفت: طبری در کتاب خود، او را فردی فریب کار که دیگران؛ اعم از خواص و عوام را فریب داده و به خود جذب نموده، معرفی می کند. همچنین او را شخصی شورشی که بر علیه خلیفه وقت (عثمان)، قیام نموده و موجب قتل او شده، می داند. برخی دیگر وی را انسانی کذّاب، ملعون، غالی و افتراء زننده که در مورد امیرالمؤمنین (ع) غلوّ نموده و او را تا حدّ خدایی بالا برده است، دانسته و می گویند: علی (ع) او را به دلیل همین غلوّ در آتش افکنده و سوزانید. البته این مطلب در برخی از روایات شیعه نیز وارد شده است.