نجاشی

نسخهٔ تاریخ ‏۸ مارس ۲۰۲۲، ساعت ۱۳:۱۶ توسط Hadifazl (بحث | مشارکت‌ها) (جایگزینی متن - 'می نویسد' به 'می‌نویسد')
نجاشی
نام نجاشی
نام کامل احمد بن علی نَجاشی
کنیه ابوالحسین • ابوالعباس
زادروز ماه صفر • ۳۷۲ق
زادگاه كوفه
اساتید شیخ مفیدشیخ صدوقسید مرتضیسید رضی • ابن غضائری
شاگردان شیخ طوسى • شیخ ابوالحسن صهرشتى • سید عمادالدین بن معبد حسنى مروزى‌
تألیفات فهرست اسماء مصنفی الشیعه معروف به رجال نجاشی • الجمعة و ما ورد فیه من الاعمال • الکوفة و ما فیها من الآثار و الفضائل و ... .
درگذشت ۴۵۰ق یا ۴۶۳ق
محل فوت عراقسامرا • مطرآبد یا مطیرآباد

احمد بن علی نَجاشی مرزبان سخت کوشی که در عصر خویش به مبارزه با مخالفان برخاست و پوچی گفتار دشمنانی را که سابقه درخشان شیعه را امری واهی دانسته تشیع را به نداشتن آثار و نوشته های ماندگار و پیشینه های فرهنگی سرزنش می کردند بر همگان آشکار کرد پژوهشگری که با قلم توانای خود به معرفی فرزندان علمی امام باقر (ع) و امام صادق (ع) پرداخت.

در بازشناسی محدثان و دانشمندان شیعی و آثار گرانبهای آنان بی وقفه شب و روز تلاش کرد و سرانجام ثمره این کوشش مدام و خستگی ناپذیر درخت استوار و پرباری به نام رجال نجاشی شد که در طول قرنها یکی از منابع اصلی فقها و دانشوران و راهنمای محققان در رشته شناخت راویان حدیث بوده است .

نجاشی بیشتر عمر خود را در بغداد گذراند. شیخ مفید و شیخ صدوق از اساتید نجاشی بودند. او به سال ۳۷۲ هـ ق در بغداد متولد شد و در سال ۴۵۰ هـ ق، در حدود ۷۸ سالگی درگذشت.

مختصری از نجاشی

چون یکی از نیاکان احمد به نام عبدالله بر اهواز حکومت می کرد و به نجاشی به شهرت داشت بدین سبب او نیز به لقب نجاشی مشهور گشت .

احمد نجاشی به دو کنیه ابوالحسین وابوالعباس نیز معروف شد. شاید فرزندانی به نامهای حسین و عباس داشته و در کوچکی از دنیا رفته باشند.

پدر و خاندان وی همه اهل کوفه بوده اند ولی از آنجا که پدرش پس از ورود شیخ صدوق در سال 355 ق . به بغداد از محضر او استفاده کرده و جدش هم در بغداد منزل داشته و خود نیز دوران کودکی و کسب معارف و علوم را در آنجا گذرانده است صحیح تر آن است که بگوییم او در همان شهر بغداد به دنیا آمده است . چنانکه علامه محقق شوشتری می‌نویسد: نجاشی بغدادی است نظیر شیخ مفید، سید مرتضی و سید رضی و شیخ طوسی در کتاب رجالش فرموده است : منزل جد نجاشی در کنار نهر است و نهر هم از شهر بغداد به شمار می آید. [۱]

کنیه نجاشی

برای احمد نجاشی دو كنیه ابوالحسین و ابوالعباس در منابع شهرت دارد. [۲]

تخصص و شهرت نجاشی

با وجود آنکه نجاشی در حوزه‌های مختلف دینی و فقهی تحصیل کرد اما تخصص وی در فن رجال و جرح و تعدیل راویان است. میزان اعتبار و شهرت او به حدی است که حتی برخی کتاب او را از شیخ طوسی و کشی مستندتر و برتر دانسته‌اند. [۳] به عنوان نمونه علامه حلی در تعارض نظر شیخ طوسی با نجاشی، نظر نجاشی را به دلیل تخصص و داشتن مشایخ بیشتر در فن رجال ترجیح می‌دهد. [۴]

اساتید نجاشی

1 - علی بن احمد بن عباس نجاشی (پدر نجاشی ): نجاشی بعضی از کتابهای شیخ صدوق را نزد پدرش خواند و از دست او اجازه نقل روایت کتابهای شیخ صدوق نایل آمد. [۵]

2 - احمد بن محمد بن عمران معروف به (ابن جندی) ( 305 - 396) [۶]

3 - احمد بن محمد بن موسی معروف به (ابن وصلت اهوازی) (324 - 409) ق

4 - احمد بن عبدالواحد بن احمد بزاز معروف به (ابن عبدون) یا (ابن حاشر) (330 - 423)ق

5 - احمد بن علی بن عباس سیرافی معروف به ابن نوح سیرافی

7 - ابواسحاق ابراهیم بن مخلد (325 - 410)

8 - القاضی ابوعبدالله جعفی

9- ابوالحسین بن محمد بن ابی سعید

10 - حسن بن احمد بن ابراهیم ( 339 - 426)ق

11 - حسن بن احمد بن محمد معروف به (اثم هیثم عجلی)

12 - حسن بن محمد بن یحیی فحام (متوفی 408) ق

13 - ابوعبدالله حسین بن عبیدالله غضائری (متوفی 411) ق . نجاشی از این استادش که شنیدنی های زیاد داشت و آگاه به زندگی راویان حدیث بود، به دریافت اجازه نقل حدیث نایل آمد. [۷]

14 - حسین بن احمد بن موسی .

15 - حسین بن جعفر بن محمد مخزومی معروف به (ابن خمری)

16 - سلامة بن ذکاء ابوالخیر موصلی

17 - عباس بن عمر بن عباس معروف به (ابن ابی مروان) [۸]

18 - عبدالواحد بن مهری (318 - 410)ق . نجاشی کتاب (( مسند عمار بن یاسر )) را نزد این استاد خوانده است . [۹]

19 - عبدالسلام بن حسین ادیب (329 - 405 ق کتاب (مهدی (عج ) را نزد این استادش خوانده است . (20)

20 - عبدالله بن محمد بن عبدالله معروف به (ابومحمد حذاء دعلجی)

21 - عثمان بن حاتم منتاب تغلبی

22 - عثمان بن احمد واسطی

23 - علی بن احمد بن محمد قمی معروف به (ابن ابی جید) (متوفی 408)

24 - ابوالقاسم علی بن شبل بن اسد)

25 - ابوالحسن محمد بن احمد قمی

26 - محمدبن جعفر ادیب معروف به (ابوالحسن تمیمی) (303 - 402)ق

27 - محمد بن عثمان بن حسن معروف به (نصیبی معدل) . نجاشی کتاب (مارووا من الحدیث) ابوشجاع ارجانی و نوشته ای از عبدالله بن علی که تمام آن نوشته را از امام رضا (ع) روایت کرده است ، نزد این استاد خوانده است .

28 - محمد بن علی بن شاذان قزوینی

29 - محمد بن علی بن یعقوب معروف به (ابولفرح قنائی کاتب) [۱۰]

شاگردان‌ مشهور نجاشی

  1. شیخ الطائفة، شیخ طوسى
  2. شیخ ابوالحسن صهرشتى
  3. سید عمادالدین بن معبد حسنى مروزى‌[۱۱] [۱۲]

آثار و تالیفات نجاشی

1. فهرست اسماء مصنفی الشیعه معروف به رجال نجاشی. تألیف کتاب «فهرست اسماء مصنفین» یا همان «رجال نجاشی» مشهورترین اثر نجاشی است.

2. الجمعة و ما ورد فیها من الاعمال

3. الکوفة و ما فیها من الآثار و الفضائل

4. انساب بنی نضر بن قعین و ایامهم و اشعارهم

5. مختصر الانوار و مواضع النجوم التی سمتها العرب [۱۳]

6. تفسیر النجاشی [۱۴]

7. اخبار بنی سنسن؛ نجاشی ذیل نام ابوغالب زراری از این کتاب نام می‌برد. [۱۵]

درگذشت

احمد بن علی نجاشی در جمادی‌الاول سال ۴۵۰ هـ. ق پس از سرکوبی شیعیان بغداد به مطر (روستایی در سامراء در نزدیکی رود فرات) نقل مکان کرد و در همان‌جا نیز در سن ۷۸ سالگی در گذشت. [۱۶]

پانویس

  1. قاموس الرجال، علامه شوشتری، جامعه مدرسین قم، ج۱، ص۵۲۳
  2. کتاب "بازشناسی منابع اصلی رجال شیعه " تالیف محمد کاظم رحمان ستایش و محمدرضا جدیدی
  3. میر شریفی، سید علی، رجال نجاشی مهم‌ترین کتاب رجالی شیعه،ص ۱۶۴
  4. شمشیری، رحیمه و مهدی جلالی، مزایای فهرست نجاشی بر فهرست و رجال شیخ طوسی و بررسی اختلافات آن‌ها با یکدیگر، مطالعات اسلامی، علوم قرآن و حدیث، 1388، ص۱۰۵
  5. طبقات اعلام الشیعه ، علامه آقا بزرگ تهرانی ، چاپ دوم ، اسماعیلیان ، ج 2، ص 19
  6. خلاصة الاقول ، علامه حلی ، چاپ تهران ،ج 1، ص 224 خلاصه ، ص 11
  7. رجال النجاشی ، ج 1، ص 226، ج 2، ص 417. رجال طوسی ، ص 417، خلاصه ، ص 12
  8. رجال طوسی ، ص 332 و 351 و 425. خلاصه ، ص 26
  9. رجال النجاشی ،ج 1، ص 343 . رجال طوسی ، ص 417، خلاصه ، ص 12
  10. اعیان الشیعه ، ج 3، ص 33. مشیخه النجاشی ، محمود دریاب نجفی ، چاپ اول 1413 ق ، قم ص 98.
  11. روضات الجنات، خوانساری، محمدباقر، اسماعیلیان، قم، ج ۱، ص ۶۳
  12. طبقات اعلام الشیعه، ج ۲، ص ۱۸۰
  13. نجاشی، رجال نجاشی، ۱۴۱۶ق، ص۱۰۱
  14. آقابزرگ، الذریعة، ج۴، ص۳۱۷
  15. نجاشی، رجال نجاشی، ۱۴۱۶ق، ص۸۴
  16. سید علی میر شریفی، ص ۱۷۰