معمریه (معتزله)

معمریه‏ از فرق «معتزله» و از پیروان معمر بن عباد سلمى بودند.

شرح حال موسس

وى در روزگار هارون الرشید مى‌زیست و در سال 215 هجرى قمری درگذشت. در کتاب «المنیه و الامل» نام او معمر بن عباد سلمى ابوعمر (ابو معمر) و نام وى در طبقه ششم «معتزله» آمده است.

عقاید کلی

معمر بن عباد معتقد بود که خداوند عرض‌ها را چون رنگ، بوى، مزه، شنوایى، بینایى، مرگ و نیز سایر صفات مربوط به جسم را نیافریده است. او فقط جسم را آفریده و جسم، عرض‌ها را پدید آورد و موارد نامبرده چیزى جز عرض نیست که طبیعتا از فعل آن به شمار مى‌رود. او مى‌گفت که نیستى هر فناپذیری فعل طبیعى اوست و خداوند در عرض‌ها دخالت نکرده و نسبت به آن تقدیری ندارد. قرآن نیز در نزد او جسمى است که کلام خدا وارد آن شده اما فعل خداى تعالى و صفت او نیست.اما عرض‌هایى که در جسم ها هستند، نه قابل شمارش اند و نه نهایت دارند.از دیدگاه معمربن عباد سلمی، نهایتی برای حوادث نیست و حتی ممکن است خداوند از شمارش حوادث آگاه نباشد. می گفت که آدمى را فعلى جز اراده نیست و دیگر عرض ها به طور طبیعى فعل هاى اجسام اند. بیان معمر در این که عرض ها نهایت ندارند، همان روش اصحاب ظهور و کمون است و آنان که قایل به پنهان و آشکار شدن عرض ها بودند حدوث عرض ها را انکار کرده و می‌گفتند که آن‌ها همگى در جسم موجودند و اگر در جسم یکى از عرض‌ها آشکار شود، ضد آن پنهان مى شود. از نظر وی انسان جز این تن محسوس نیست و او زنده و دانا و توانا و مختار است و او در تن مدبّر و در بهشت نعمت بخشنده و در آتش کیفر دهنده است.

درباره خدا

معمر بن عباد معتقد بود که خداوند موجودى ازلى است و سزاوار نیست که بگوییم قدیم و دیرینه است. خداوند محال است که نسبت به نفس خویش عالم و آگاه شود و خود ر ا بشناسد، زیرا شرط معلوم در نزد وى آن است که غیر از عالم باشد و اگر خدا داناى به خود باشد لازم می آید که عالم و معلوم یکى شود و البته این سخن باطل است .