رجب

نام	رجب
نام‌های دیگر	رجَب • رَجَب المُرَجَّب • رجب الأصم • رجب المُضَر • رجب الحرام • مُنصَل الأَسِّنه • مُنصِل الألّ • رجب الاصب
اعمال	اعتکاف
دعاها	دعای یا من ارجوه
احکام شرعی	سفارش بسیار بر انجام حج عمره و روزه
از ماه‌های	حرام می‌باشد
مناسبت‌ها و وقایع	بعثت پیامبر(صل الله عليه وسلم) • ولادت امام علی(علیه السلام) • امام محمد باقر(علیه السلام) • امام جواد(علیه السلام)• شهادت امام کاظم(علیه السلام) •امام‌هادی(علیه السلام)

رجب هفتمین ماه از ماه‌های قمری و یکی از ماه‌های حرام است. ماهی است که رحمت بی‌اندازه الهی بیش از پیش بر بندگان نازل شده است. اهمیت ماه رجب به اندازه‌ای است که خداوند شب آرزو‌ها را در این ماه قرار داده است. مؤمنان و کسانیکه اعمال این ماه را انجام می‌دهند رجبیون خوانده می‌شوند. در قیامت فرشته‌ای ندا می‌دهد: «أین الرجبیون» کجایند افرادی که ماه رجب را محترم شمرده و اعمالی از آن را انجام داده‌اند. بر اساس برخی روایات روز یکم ماه رجب روز ولادت امام محمد باقر(علیه السلام) در سال ۵۷ هجری، روز سوم روز شهادت امام علی النقی (علیه السلام) در سال ۲۵۴ هجری، روز دهم ولادت امام محمد تقی (علیه السلام)، روز سیزدهم روز ولادت امیرمؤمنان علی بن ابی‌طالب (علیه السلام) در داخل کعبه؛ ۱۲ سال قبل از بعثت رسول خدا(صل الله عليه وسلم)، روز پانزدهم روز وفات حضرت زینب کبری (سلام الله علیها) در سال ۶۳ هجری، روز هجدهم روز وفات جناب ابراهیم فرزند رسول خدا (صل الله عليه وسلم)، روز بیست و پنجم روز شهادت امام موسی بن جعفر (علیه السلام) در سال ۱۸۳ هجری، روز بیست و ششم مطابق روایتی روز وفات حضرت ابوطالب (علیه السلام) و روز بیست و هفتم روز بعثت پیامبر گرامی اسلام(صل الله عليه وسلم) است.

نسبت ماه رجب با خدا

با مطالعه منابع دینی می‌بینیم که خداوند متعال دو چیز را به خود نسبت می‌دهد و برای خود می‌داند:

«ماه رجب» و «روزه»

درباره ارزش ماه رجب پیامبر خاتم (صل الله عليه وسلم) می‌فرماید: رجب ماه گرامی خدا است که در آن، باران رحمتش را بر سر و روی بندگانش می‌ریزد.

درباره ارزش روزه نیز می‌فرماید: خداوند می‌فرماید: روزه از آنِ من است و من، خود پاداش آن را می‌دهم. وقتی خدای مهربان ماه زیبای رجب را ماه خود می‌نامد و نیز روزه را برای خود می‌داند، طبیعی است که بین این دو پدیده الهی، ارتباطی عمیق باشد. آری چنین است که روزه در ماه مبارک رجب فضیلتی باورنکردنی دارد!

وجه نام‌گذاری ماه رجب

رجب به معنای بزرگ داشتن و عظیم شمردن است. ماه رجب به معنای ماهی است که بزرگ و محترم شمرده می‌شود. به نقل منابع لغوی، عرب از دوران پیش از اسلام این ماه را بزرگ می‌داشته و از جنگ در آن پرهیز می‌کرده است. مُرَجَّب هم به معنای بزرگ داشته شده است.

ماه رجب با اوصاف و نام‌های دیگری نیز خوانده شده است. به این ماه رجب الفرد گویند؛ به این جهت که از سه ماه حرام دیگر که در پی هم واقع شده‌اند، یعنی ذی القعده، ذی الحجه و محرم جدا افتاده است. به این ماه رجب المُضَر نیز گویند، به این جهت که قبیله مُضَر (از اجداد پیامبر) برای این ماه احترام ویژه‌ای قائل بودند. رجب الاصم، رجب المُرَجَّب، رجب الحرام، مُنصَل الأَسِّنه و مُنصِل الألّ از دیگر نام‌های این ماه است.

در نام‌گذاری این ماه به «رجب الاصب» و «رجب الاصم» از پیامبر اکرم (صل الله عليه وسلم) نقل است که فرمود: «یُسَمَّی شَهرُ الرَّجبِ الاَصَبَّ ِلاَنَّ الرّحمةَ تُصَبُّ عَلَی اُمَّتی فیهِ صَبّاً وَ یُقالُ الاصَمُّ لِاَنَّهُ نُهِیَ فیهِ عَن قِتالِ المُشرکینَ وَ هُوَ مِنَ الشُّهورِ الحُرُم.» «ماه رجب را اصبّ نامیده‌اند چون در این ماه رحمت الهی بر امت من فرو می‌ریزد و ماه اصم می‌گویند چون در این ماه از جنگ با مشرکان نهی شده است وچون صدایی برای فرا خواندن به جنگ دراین ماه شنیده نمی‌شود گویا این ماه ازاین نظر ناشنواست.»

ارزش بی‌نظیر روزه در ماه رجب

حضرت پیامبر (صل الله عليه وسلم) درباره روزه ماه رجب می‌فرماید: هر کس یک روز از این ماه را روزه بگیرد، خشنودی عظیم خدا را به دست آورده، خشم الهی از او دور می‌شود، و درهای جهنّم به روی او بسته خواهد شد! نیز می‌فرماید: اگر به روزه دار ماه رجب به اندازه گستره زمین طلا داده شود، برتر از روزه اش نخواهد بود. پاداش این روزه با هیچ اجر دنیوی کامل نمی‌شود.

ایامی که در ماه رجب گرفتن روزه فضیلت بیشتری دارد

هر که ک روز از آخر این ماه را روزه بدارد، خدا او را از سختی سکرات مرگ و از هراس پس از مرگ و از عذاب قبر ایمن می‌کند؛ و هر که دو روز آخر این ماه را روزه بدارد، به آسانی از صراط می‌گذرد؛ و هر که سه روز آخر این ماه را روزه بدارد، از وحشت بزرگ روز قیامت و از سختی‌های آن روز ایمن می‌شود و برات آزادی از آتش دوزخ را به او عطا می‌کنند.

روزه در هر روزی از ماه رجب ارزش و ثواب بسیار دارد. بسیاری از پیشگامان زهد و تقوا، همه این ماه را روزه می‌گیرند. رسول خدا (صل الله عليه وسلم) در یکی از سخنرانی‌های معنوی خود، روزه گرفتن در ماه رجب را می‌ستاید و ثواب کسی را که در این ماه ک روز روزه بگیرد بیان می‌فرماید؛ سپس ثواب کسی را که دو روز روزه بگیرد توضیح می‌فرماید؛ سپس ثواب کسی را که سه روز و چهار روز و پنج روز و... تا اجر و ثواب کسی که همه ماه رجب را روزه بگیرد بیان می‌فرماید و امت خود را به روزه داشتنِ همه ماه رجب تشویق می‌فرماید. با این حال، برای کسانی که توانایی ندارند همه ماه رجب را روزه بدارند، روزهای خاصی تعیین شده تا دست کم از ثواب این روزها محروم نباشند:

روز اول

در روایات آمده که هر که روز اول رجب را روزه بدارد، آتش دوزخ به فاصله یک سال راه، از او دور می‌شود. و آمده که حضرت نوح (علیه السلام) در این روز سوار کشتی شد و به همراهانش امر فرمود آن روز را روزه بدارند.

روزهای ۱۳ و ۱۴ و ۱۵؛ به ویژه روز ۱۴

روزه گرفتن در روز سیزدهم و چهاردهم و پانزدهم ماه رجب که ایام البیض نام دارد ثواب فراوانی دارد. به ویژه روز چهاردهم که درباره آن پیامبر اعظم (صل الله عليه وسلم) می‌فرماید: هر کس که روز چهاردهم ماه رجب را روزه بگیرد، خداوند پاداشی به او عنایت می‌کند که نه چشمی دیده و نه گوشی شنیده و نه بر قلبی خطور کرده است!

روز۲۷

این روز که عید مبعث است، یکی از چهار روزی است که در طول سال برای روزه گرفتن امتیاز ویژه دارد، و ثوابی برابر با روزه هفتاد سال دارد.

سه روز آخر؛ به ویژه روز آخر

حضرت پیامبر (صل الله عليه وسلم) درباره روزه ماه رجب می‌فرماید: هر کس یک روز از این ماه را روزه بگیرد، خشنودی عظیم خدا را به دست آورده، خشم الهی از او دور می‌شود، و درهای جهنم به روی او بسته خواهد شد!

سالم می‌گوید: چند روزی از ماه رجب مانده بود که به خدمت امام صادق (علیه السلام) رسیدم. چون نظر مبارک آن حضرت بر من افتاد، فرمود: آیا در این ماه روزه گرفته ای؟ گفتم: نه به خدا، ای پسر رسول خدا! فرمود: آن قدر ثواب از دست داده ای که اندازه آن را کسی جز خدا نمی داند! به قین، این ماهی است که خدا آن را بر ماه‌های دیگر فضیلت داده و احترام آن را عظیم نموده و گرامی‌داشتن روزه داران این ماه را بر خود واجب کرده. گفتم: یابن رسول اللّه، اگر در باقی مانده این ماه روزه بدارم آیا به بخشی از ثواب روزه داران آن نایل می‌شوم؟ فرمود: ای سالم، هر که ک روز از آخر این ماه را روزه بدارد، خدا او را از سختی سکرات مرگ و از هراس پس از مرگ و از عذاب قبر ایمن می‌کند؛ و هر که دو روز آخر این ماه را روزه بدارد، به آسانی از صراط می‌گذرد؛ و هر که سه روز آخر این ماه را روزه بدارد، از وحشت بزرگ روز قیامت و از سختی‌های آن روز ایمن می‌شود و برات آزادی از آتش دوزخ را به او عطا می‌کنند.

امام رضا (علیه السلام) می‌فرماید: هر کس روز آخر ماه رجب را روزه بگیرد، خداوند گناهانش را می‌آمرزد.

سه روز متوالی که پنج‌شنبه و جمعه و شنبه

در روایات آمده است که هر کس سه روز از این ماه را که پنج‌شنبه و جمعه و شنبه باشد، روزه بگیرد، فضیلت بسیار به دست می‌آورد.