طریقت بدویه
| طریقت بدویه | |
|---|---|
 | |
| رهبران | شیخ احمد بن علی البدوی |
| مبانی و اصول | اعتقادات غالیانه نسبت به شیخ احمد بدوی و استفاده از رنگ قرمز در عمامه و عَلَم |
طریقت بدویه، احمدیه یا سطوحیه یکی از گسترده‌ترین طریقت‌های صوفیه مصر که در قرن ۷ق /۱۳م تاسیس و به شیخ احمد بن علی البدوی منسوب است.
رشد طریقه بدویه در مصر
هر چند از مراحل نخستین شکل‌گیری طریقه بدویه در زمان حیات احمد بدوی (۵۹۶ - ۶۷۵ق /۱۲۰۰-۱۲۷۶م) اطلاع چندانی در دست نیست، اما روشن است که این طریقه در زمان خلفای او رشد و گسترش فزاینده‌ای یافت و آیین‌های مولودی که بر مزار او در طنطای مصر برگزار می‌شد، نظم و ترتیب خاصی به خود گرفت[۱].
همین امر و نیز این‌که خلفای بدوی بیش از همه در مصر فعالیت داشتند موجب آن شد که مرکزیت این طریقه در مصر باقی بماند[۲].
شیخ طریقت بدویه
شیخ احمد بدوی در سال 596 هجری (1199 میلادی) در شهر فاس مغرب به دنیا آمد او با خانواده به مکه مهاجرت کرده و علوم اسلامی را آنجا فراگرفت در سال 634 هجری (1234 میلادی) به مصر هجرت و در آنجا ماندگار شده و در سال 675 هجری (1276 میلادی)در شهر طنطا رحلت کرد. او در نزد صوفیه مصر به عنوان یکی از اقطاب اربعه (احمد البدوی، عبدالقادر گیلانی، احمد الرفاعی و ابراهیم الدسوقی) معروف است.[۳]
و نسب او به حضرت امام هادی علیه‌السلام منتهی می‌شود که چنین است: أحمد بن علی بن إبراهیم بن محمد بن أبی‌بکر بن إسماعیل بن عمر بن علی بن عثمان بن حسین بن محمد بن موسی بن یحیی بن عیسی بن علی بن محمد بن حسن بن جعفر بن علی الهادی بن محمد الجواد بن علی الرضا بن موسی الکاظم بن جعفر الصادق بن محمد‌الباقر بن علی زین‌العابدین بن الحسین بن علی بن أبی‌طالب.[۴]
عبدالعال نخستین جانشین بدوی
نخستین خلیفه احمد بدوی سید احمد عبدالعال بود که ظاهراً از کودکی نزد وی پرورش یافته بود[۵]. عبدالعال بر آرامگاه پیر و مرشد خود زاویه‌ای بنا کرد که در آن به زندگی درویشان و ارشاد مریدان و کمک به زائران رسیدگی می‌شد[۶].
وی پس از آن پیروان این طریقه را در ۴ خانقاه که هر یک دارای سرپرستی بود، جای داد.
طریقه بدوی در خانگاه‌ها
۱. کنّاسیه، که شیخ این خانقاه محمد سطوحی کناسی بود و پیروان وی همه ساله در روز ولادت احمد بدوی مزار وی را جارو می‌زدند. ۲.منایفه، به سرپرستی شیخ رمضان اشعث سطوحی که صاحب کراماتی نیز بود. ۳. سلامیه و مرازقه، که سرپرستی این دو خانقاه را عمر شناوی اشعث به عهده داشت و به همین سبب، برخی این دو خانقاه را یکی شمرده‌اند. ۴. انبابیه، که احتمالاً شیخ یوسف انبابی سطوحی، از یاران نزدیک احمد بدوی شیخ آن بوده است[۷].
باورهای طریقتی
تمسک به کتاب الله و سنت پیامبراکرم، دائم الطهاره بودن، راضی بودن از خداوند، متحمل بودن در مقابل اذیت مردم، محبت دنیا نداشتن، مهربانی به ایتام و صلۀ ارحام و دوستان و آشنایان.
صوفیان بدوی سالروز ولادت شیخ احمد بدوی را هرساله در سه زمان که مشهورترین آن ماه آگوست است جشن می‌گیرند و دراین ایام مریدان از همه جا جمع شده و حلقه‌های ذکر تشکیل می‌شود و شیخ طریقت با مریدان خود در شهر راهپیمائی می‌کند. جشن ولادت شیخ احمد بدوی یکی از بزرگ‌ترین جشن‌های ولادت مصر است.[۸] پیروان طریقه بدویه برای رسیدن به درجات کمال باید متصف به صفات علم، حلم، بخشش، شفقت، صبر و تقوا می‌بودند[۹].
آنان پس از عبدالعال - که لباس سرخ می‌پوشید - رنگ سرخ را شعار خود قرار دادند[۱۰].چنانکه شعرانی در طبقات خود آورده است[۱۱].
اعتراض علما به محرمات در آیین بدوی
در هنگام حیات او آیین مولودی احمد بدوی یک بار در سال و به گستردگی برگزار می‌شد و گروه بی شماری از نقاط مختلف مصر و کشورهای اطراف بر مزار او گرد می‌آمدند. این مراسم و برخی اعمال آنگاه نیز به سبب عدم رعایت موازین شریعت و وقوع برخی محرمات مورد اعتراض علما قرار می‌گرفت[۱۲].
ریشه مولودی خاص بدویان
در حال حاضر هر سال ۳ مولودی بزرگ، میانه و کوچک را که همواره با جشن‌ها و آیین‌های خاصی همراه است، برای احمد بدوی در شهر طنطا، محل مزار او بر پا می‌کنند. تاریخ برپایی این مولودی‌ها به زمان احمد بدوی که در روز ولادت [[محمد بن عبدالله (خاتم الانبیا) |پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم)]] مراسم خاصی را برپا می‌داشت و نیز سید عبدالعال باز می‌گردد. پس از درگذشت احمد بدوی جماعت کثیری برای تسلیت گویی نزد عبدالعال رفتند و برای انجام دادن این مراسم- به علت کوچکی شهر طنطا - در اطراف شهر گرد آمدند. در همان هنگام به عبدالعال تأکید کردند که این آیین رسم همیشگی آنها باشد. از آن پس هر ساله مراسمی را در همان تاریخ به عنوان مولودی بزرگ برگذار می‌کنند[۱۳].
منشا مولودی کوچک
منشأ مولودی کوچک نیز به شیخ شرنبلابی - که از مشایخ فرقه احمدیه بود - بازمی‌گردد. ظاهراً یک بار وی با مریدانش، چندی پس از مراسم مولودی بزرگ به زیارت آرامگاه شیخ آمد و مراسم ذکر و عبادت را به مدت چند شب در آنجا برپا داشت. این خود تبدیل به رسم و آیینی شد که هر ساله بر مزار احمد بدوی برگزار می‌گردد[۱۴].
مراسم عمامه پیچی
سومین مولودی که به رجبی و عمامه پیچی نیز شهرت دارد، منسوب به شیخ رجبی است که او نیز از مشایخ این طریقه بوده است. وی برای تجدید پیچیدن عمامه شیخ - که به رسم یادگار بر مزار وی گذاشته شده بود - مراسمی را برپا داشت و این آیین تبدیل به مولودی هر ساله شد[۱۵]. عمامه احمد بدوی هر ساله در این مراسم توسط یکی از مشایخ این طریقه بر سر بسته می‌شد[۱۶].
جنبه‌های دیگر مولودی‌ها
مولودی‌ها علاوه بر جنبه مذهبی، جنبه اقتصادی، اجتماعی و تفریحی نیز داشت و امروزه هم از این‌گونه تفریحات در این مراسم به چشم می‌خورد[۱۷].
انشعابات و گسترۀ طریقت
طریقت بدویه یکی از بزرگ‌ترین طریقت‌های صوفیه مصر است چنانکه بعضی تعداد مریدان این طریقت را دو میلیون نفر گفته‌اند. این طریقت انشعابات متعددی دارد در حال حاضر طریقه بدویه به ۱۶ شاخه یا بیت تقسیم می‌شود که عبارتند از: شناویه، سلامیه، حلبیه، مرازقه، کناسیه، حمودیه، زاهدیه، عشیبیه، تسفیانیه، عربیه، سطوحیه، بنداریه، مسلمیه، منایفه، انبابیه و بیومیه[۱۸] که به تفکیک شیخ هریک از انشعابات در ذیل اشاره شده است:
1. الطریقة التسقیانیة الأحمدیة شیخ این طریقت احمد ابراهیم التسقیانی است.
2. الطریقة المنایفیة الأحمدیة شیخ این طریقت علی الدین عبدالله المنوفی است.
3. الطریقة الأمبابیة الأحمدیة شیخ این طریقت هانی محمد علی سلمان است.
4. الطریقة السطوحیة الأحمدیة شیخ این طریقت علی زین‌العابدین السطوحی است.
5. الطریقة الکناسیة الأحمدیة شیخ این طریقت محمد سلامة نویتو است.
6. الطریقة المرازقة الأحمدیة شیخ این طریقت عصام الدین احمد شمس الدین است.
7. الطریقة الحمودیة الأحمدیة شیخ این طریقت ابراهیم محمد المغربی است.
8. الطریقة الجوهریة الأحمدیة شیخ این طریقت حسین ابوالحسن الجوهری است.
9. الطریقة الفرغلیة الأحمدیة شیخ این طریقت احمد صبری الفرغلی است.
10. الطریقة الشناویة الأحمدیة شیخ این طریقت حسن محمد الشناوی است.
11. الطریقة الزاهدیة الأحمدیة شیخ این طریقت حسن السید حسن یوسف است.
12. الطریقة الشعیبیة الأحمدیة شیخ این طریقت محمد محمد الشعیبی است.
13. الطریقة البیومیة الأحمدیة شیخ این طریقت احمد حامد فضل است.
14. الطریقة الجعفریة الأحمدیة شیخ این طریقت عبدالغنی صالح الجعفری است.
15. الطریقة الجریری الأحمدیة شیخ این طریقت عبدالله خویطر جریر است.
و سه طریقت الحلبیة و السلامیة و الکتانیة بدون شیخ هستند.
شخصیت‌های برجسته
سیدی عبدالعال از اولین مریدان شیخ احمد بدوی که باعث گسترش طریقت بدویه در مصر شد. شیخ عصام الدین احمد شمس الدین و شیخ حسن محمد الشناوی شیخ مشایخ طرق صوفیه سابق مصر.
پانویس
- ↑ عدوی احمد زکی، مقدمه و حاشیه بر النجوم ابن تغری بردی، ج۷، ص۲۵۳
- ↑ عاشور سعید عبدالفتاح، السید احمد البدوی، ج۱، ص۲۴۰-۲۴۴، شیخ و طریقه، قاهره، ۱۹۶۷م
- ↑ https://elmoheba.yoo7.com/t602-topic
- ↑ https://alsufi.net/%D8%A7%D9%84%D8%B7%D8%B1%D9%82-%D8%A7%D9%84%D8%B5%D9%88%D9%81%D9%8A%D8%A9/%D8%A7%D9%84%D8%A8%D8%AF%D9%88%D9%8A%D8%A9/item/2035-%D8%A7%D9%84%D8%B7%D8%B1%D9%8A%D9%82%D8%A9-%D8%A7%D9%84%D8%A3%D8%AD%D9%85%D8%AF%D9%8A%D8%A9-%D9%84%D8%B3%D9%8A%D8%AF%D9%89-%D8%A3%D8%AD%D9%85%D8%AF-%D8%A7%D9%84%D8%A8%D8%AF%D9%88%D9%89-%E2%80%93-%D8%B9%D9%86%D8%AF-%D8%A7%D9%84%D8%AF%D9%83%D8%AA%D9%88%D8%B1-%D8%B9%D8%A7%D9%85%D8%B1-%D8%A7%D9%84%D9%86%D8%AC%D8%A7%D8%B1
- ↑ شعرانی عبدالوهاب، الطبقات الکبری، ج۱، ص۱۸۴- ۱۸۵، قاهره، ۱۳۷۴ق
- ↑ شعرانی عبدالوهاب، الطبقات الکبری، ج۱، ص۱۸۵، قاهره، ۱۳۷۴ق
- ↑ شعرانی عبدالوهاب، الطبقات الکبری، ج۱، ص۱۸۵، قاهره، ۱۳۷۴ق
- ↑ https://www.albawabhnews.com/2347297
- ↑ عاشور سعید عبدالفتاح، السید احمد البدوی، ج۱، ص۲۰۴، شیخ و طریقه، قاهره، ۱۹۶۷م
- ↑ شبلنجی مؤمن، نورالابصار، ج۱، ص۲۶۳، بیروت، دارالفکر
- ↑ شعرانی عبدالوهاب، الطبقات الکبری، ج۱، ص۱۸۶-۱۸۷، قاهره، ۱۳۷۴ق
- ↑ نبهانی یوسف، جامع کرامات الاولیاء، ج۱، ص۳۱۱-۳۱۲، قاهره، ۱۳۲۹ق
- ↑ عاشور سعید عبدالفتاح، السید احمد البدوی، ج۱، ص۲۵۸-۲۶۰، شیخ و طریقه، قاهره، ۱۹۶۷م
- ↑ عاشور سعید عبدالفتاح، السید احمد البدوی، ج۱، ص۲۶۰، شیخ و طریقه، قاهره، ۱۹۶۷م
- ↑ عاشور سعید عبدالفتاح، السید احمد البدوی، ج۱، ص۲۶۰، شیخ و طریقه، قاهره، ۱۹۶۷م
- ↑ شبلنجی مؤمن، نورالابصار، ج۱، ص۲۶۳، بیروت، دارالفکر
- ↑ عاشور سعید عبدالفتاح، السید احمد البدوی، ج۱، ص۲۵۶-۲۶۱، شیخ و طریقه، قاهره، ۱۹۶۷م
- ↑ طویل توفیق، التصوف فی مصر، ج۱، ص۷۷، قاهره، ۱۹۸۸م