بکتاشیه
بَکتاشیه، طریقتی است که پیروانش خود را منسوب به حاجی بکتاش ولی زاهد خراسانی میدانند وی در نیشابور به دنیا آمد و نزد على احمد یسوى درس خواند و در سال 738 هجرى در گذشت.
تاریخچه و عقاید
طریقه «بكتاشیه» در قرن شانزدهم میلادى در اناتولى یعنى آسیاى صغیر رواج فراوان یافت و عقاید ایشان شبیه «قزلباشیه» و «شبك» و «على الهیان» كرد است. با این كه بیشتر «بكتاشیه» خود را از اهل سنت و جماعت مى دانند ولى اعمال و رفتار ایشان بر خلاف آن طایفه است و بیشتر به «غلاة» شیعه شباهت دارد و به امامت ائمه اثنى عشر اعتقاد دارند و و چهارده معصوم (ع) را به بزرگى مى ستایند.در عین حال عقاید مسیحیان نیز در ایشان تأثیر كرده است و معتقد به تثلیث اللّه و محمد (ص) و على (ع) هستند و مانند مسیحیان عشاى ربّانى به جاى مى آورند. [۱]
آداب و رسوم
پیروان این فرقه بر سر سفره خود شراب و نان و پنیر مى گذارند و در پیش شیخ خود كه او را «بابا» مى خوانند به گناهان خویش اعتراف و از او طلب آمرزش مى كنند. نوشیدن شراب در نزد ایشان حرام نیست و زنان شان حجاب ندارند و به اسرار اعداد و حروف اعتقاد دارند و فضل اللّه حروفى را كه پیشواى «حروفیان» بود محترم مى شمارند و كتاب «جاویدان نامه» او را از كتب مقدس مى شمارند و این كتاب را به فارسى «عشق نامه» و به تركى «فرشته اوقلى» مى نامند.جامه «بكتاشیه» عبایى سفید و كلاهى سیاه چند گوش مثلث شكل است كه گاهى عدد اضلاع آن به احترام ائمه اثنى عشر به دوازده ترك مى رسد و شیخ ایشان داراى عمامه اى سبز است. «بكتاشیه» بر گردن خود گردن بندى از سنگ دارند كه آن را تسلیم تاش یعنى سنگ تسلیم می خوانند و تبرزینى دو دم و عصایى دراز دارند. جوانانی از ایشان که همسر ندارند، گوشواره هایى به گوش مى آویزند تا از کسانی که همسر دارند تشخیص داده شوند.حاج بكتاش را پیر اوّل می خوانند و پیروان او فرزند حاج بكتاش را «اوغلرى» یعنى پسران حاج بكتاش می نامند.ایشان عبادات شریعت اسلام را كه نماز و روزه و حج و زكات باشد به جاى نمى آورند.[۲]