محمد العربی الدرقاوی
ابوالمعالی محمّد العربی الدرقاوی الزروالی (1737–1823م) نسب او به جدش ابوعبدالله محمد بن یوسف ملقب به ابودرقه می‌رسد. درقه نام سپری است که ابوعبدالله در جنگ‌ها از آن استفاده می‌کرد و از این جهت او را ابودرقه می‌گفتند.
تولد و تربیت
او در سال 1159 هـ موافق 1745 م در قبیله بربر بنی زروال بدنیا آمد. او در خانه‌ای متولد شد که آموزش و حفظ قرآن دقیقی را به او آموختند. او بی تکلف به حفظ قرآن با هفت روایت پرداخت و همیشه مشغول قرائت قرآن و عبادت بود.
ملاقات با استاد
وی از شاگردان شیخ ابوالحسن علی العمرانی الجمال الفاسی که سلسله نسب استادان او به ابن عطاءالله السکندری می‌رسد و صاحب الحکم العطائیة از ابوالعباس المرسی و از ابی‌الحسن الشاذلی.
او شیخ علی الجمال را در سال 1182ق مطابق با سال 1768م ملاقات کرد. پس از دو سال در محضر او با اذن استاد به فاس رفت تا خانواده‌اش را به قبیله خانوادگی خود منتقل نماید[۱].
سلسله طریقت
محمد بن عبدالله ﷺ وعلی بن ابی‌طالب (ت 40هـ) والحسن البصری (ت 110هـ) الشیخ الحبیب العجمی (ت 125هـ) الشیخ داوود الطائی (ت 150هـ) الشیخ معروف الکرخی (ت 201هـ) الشیخ سری السقطی بن المغلس (ت 251هـ) الشیخ ابو القاسم الجنید (ت 297هـ) الشیخ ابو محمد الجریری (ت 312هـ) الشیخ ابوطالب المکی (ت 386هـ) الشیخ ابوالمعالی عبدالملک (ت 478هـ) الشیخ ابوحامد الغزالی (ت 505هـ) الشیخ محمد بن المعارفی (ت 543هـ) الشیخ ابوالحسن علی بن حرازم (ت 559هـ) الشیخ ابویعزى (ت 572هـ) الشیخ ابومدین شعیب (ت 594هـ) الشیخ احمد السنی (624هـ)الشیخ ابویزید عبدالرحمن الزیات، الشیخ عبدالسلام بن مشیش (ت 622هـ)الشیخ ابوالحسن الشاذلی(ت 656هـ) الشیخ ابوالعباس المرسی (ت 686هـ) الشیخ احمد ابن عطاءالله السکندری (ت 709هـ) الشیخ الحسن القرافی، الشیخ احمد بن عقبه الحضرمی (ت 854هـ) الشیخ احمد زروق (ت 899هـ) ابراهیم الفحام، علی الصنهاجی الدوار (ت 940هـ/941هـ) عبدالرحمن المجذوب (ت 976هـ/1568) یوسف الفاسی الفهری (ت 1013هـ) عبدالرحمن الفاسی الفهری (ت 972هـ/1564) محمد بن عبدالله معن الاندلسی (ت 1062هـ) قاسم لخصاص، احمد بن عبدالله معن الاندلسی (ت1120هـ ) محمدالعربی بن احمد بن عبدالله معن الاندلسی ( ت 1166هـ/1753م) علی العمرانی الجمل (ت1193هـ/1779م).
احوالات
شیخ ابوالعباس احمد بن عجیبه انجری حسنی از شاگردانش می‌گوید: مولانا عربی بیست و پنج سال در این وضعیت زندگی می‌کرد. او غذایی برای هر وعده نگه نمی‌داشت. او حتی فتیله چراغ را در یک شب و یک روز استفاده می‌کرد. او متوکل به خدا و متکی به حضرت حق بود و فتوحاتی از جانب خدا به او رسید. او به قدر لازم برای زن و فرزندانش طعام و مالی جمع کرد.
شاگردان
او را مجدد طریقت شاذلی مى‌دانستند و آوازه‌اش به مشرق و مغرب کشیده شد، پس برای استفاده از او علمای بزرگ و صالحان و طلاب عازم حوزه درسی او شدند تا از او و راهنمایی و نصیحت‌هایش بهره‌مند شوند تا آنجا که یکی از حفاظ محدث در این رابطه چنین گفته است: پیروان استادم عربی درقاوی در زمان حیاتش به صد هزار نفر می‌رسیدند که از این تعداد چهل هزار نفر از شیوخ عارف بودند و از مشهورترین آنها عبارتند از: محمد بن احمد البوزیدی صاحب کتاب الآداب المرضیه لسالک طریق الصوفیه، شاگردش احمد بن عجیبه الادریسی صاحب کتاب ایقاظ الهمم فی شرح الحکم، ابو عزه المهاجی، محمد بن عبدالقــادر الپاشا، محمدالحــراق التطوانی، احمد البدوی زویتن، عبدالقــادر الکوهن الفاسی، عبدالواحد الدباغ الفاسی، احمد بن عبد المؤمن الغماری و... .
وفات
وی در شب سه شنبه 22 صفر 1239 هجری قمری منطبق با سال 1825 میلادی در سن حدود 80 سالگی درگذشت. همسرش مریم دختر شیخ ابن خده الحسناوی او را غسل داد و عبدالرحمن نوه شیخ ابی‌البقاء عبدالوارث الیصلوتی العثمانی بر او نماز خواند و همه بر اساس وصیت خود او بود. او را در زاویه خود در بنی زروال به خاک سپردند که تا شهر فاس دو روز پیاده راه است[۲].