سوره نساء
| نام | سوره نساء |
|---|---|
| شماره سوره | ۴ |
| ترتیب نزول | ۹۲ |
| جزء | ۴ و ۵ و ۶ |
| مکی/مدنی | مدنی |
| تعداد آیات | ۱۷۶ |
| تعداد کلمات | ۳۷۶۴ |
| تعداد حروف | ۱۶۳۲۸ |
سوره نساء چهارمین سوره و از سوره‌های مدنی قرآن است که در جزء چهارم تا ششم قرار دارد. این سوره را نساء نامیده‌اند چون بسیاری از احکام فقهی مربوط به زنان در این سوره آمده است. سوره نساء بیشتر درباره احکام زناشویی و ارث سخن می‌گوید و در میان آنها به احکام نماز، جهاد و شهادت می‌پردازد. همچنین در این سوره مطالبی به صورت خلاصه درباره اهل کتاب و سرگذشت پیشینیان آمده و خداوند درباره منافقان هشدار داده است.
نساء
زنان. همچنين است نِسوة و نَسوان، جمع مرأة است از غير لفظش مثل قوم در جمع مرء[۱].
مفهوم کلی سوره
- قانونمند كردن جامعه اسلامى؛
- حمايت از افراد كم توان جامعه؛
- بيدار باش در مقابل دشمنان داخلى و خارجى؛
- تثبيت حكومت اسلامى؛
- تشويق به هجرت[۲].
اسامی سوره
- نساء؛،
- نساء
- کبري[۳].
علت نام‌گذاری
«سوره نساء»؛ به خاطر اينکه در اين سوره بيشترين احکام مربوط به زنان آمده است[۴]. «سوره نساء کبري»؛ در مقابل سوره طلاق که سوره نساء صغری ناميده شده است[۵].
تعداد آيات و کلمات و کلمات
اهداف و آموزه‌ها
اهداف کلی سوره نساء عبارتند از:
- بيان قوانين خانوادگى و اجتماعى اسلام به منظور قانونمند كردن جامعه ى نوپاى مسلمانان؛
- كنترل، نگه دارى و به سازى نخستين واحد اجتماع، يعنى خانواده؛
- حمايت از افراد كم توان جامعه؛ مثل يتيمان، كودكان و زنان؛
- تثبيت حكومت اسلامى و بيان لزوم اطاعت از رهبران الهى؛
- بيدارباش مسلمانان در مقابل دشمنان داخلى و خارجى؛
- تشويق مسلمانان به هجرت از سرزمين كفر، به مركز اسلام[۹].
محتوا و موضوعات
بطور كلى بحث‌هاى مختلفى كه در سوره نساء مى خوانيم عبارتند از:
- دعوت به ايمان و عدالت و قطع رابطه دوستانه با دشمنان سرسخت؛
- قسمتى از سرگذشت پيشينيان براى آشنايى هر چه بيشتر به سرنوشت جامعه‌هاى ناسالم؛
- حمايت از كسانى كه نيازمند به كمك هستند، مانند يتيمان، و دستورهاى لازم براى نگاهدارى و مراقبت از حقوق آنها؛
- قانون ارث بر اساس يك روش طبيعى و عادلانه در برابر شكل بسيار زننده اى كه در آن زمان داشت و به بهانه‌هاى مختلفى افراد ضعيف را محروم مى ساختند؛
- قوانين مربوط به ازدواج و برنامه‌هايى براى حفظ عفت عمومى؛
- قوانين كلى براى حفظ اموال عمومى؛
- كنترل و نگهدارى و بهسازى نخستين واحد اجتماع يعنى محيط خانواده؛
- حقوق و وظائف متقابل افراد جامعه در برابر يكديگر؛
- معرفى دشمنان جامعه اسلامى و بيدارباش به مسلمانان در برابر آنها؛
- حكومت اسلامى و لزوم اطاعت از رهبر چنين حكومتى؛
- تشويق مسلمانان به مبارزه با دشمنان شناخته شده؛
- معرفى دشمنانى كه احيانا فعاليت‌هاى زير زمينى داشتند؛
- اهميت هجرت و لزوم آن به هنگام روبرو شدن با يك جامعه فاسد و غير قابل نفوذ؛
- مجددا بحث‌هايى در باره ارث و لزوم تقسيم ثروت‌هاى متراكم شده در ميان وارثان[۱۰].
فضائل، خواص و ثواب قرائت
صدقه به مومنين، ثواب آزاد کردن بنده، دوری از شرک، چشم پوشی از خطا؛
ابى‌بن‌كعب از پيامبر(ص) نقل كرده است كه: «هر كس سوره نساء را قرائت كند، گويى به هر مؤمنى كه پس از وى بيايد، ميراثى صدقه داده و اجر او به اندازه كسى است كه بنده اى را بخرد و آزاد كند و از شرك، برىء مي‌شود و در مشيت الهى، از كسانى است كه از خطاى آنها چشم پوشى مي‌شود».
ايمنی از فشار قبر؛
عياشى به اسناد خود از اميرالمؤمنين(ع) نقل كرده است كه: «هر كس سوره نساء را در روزهاى جمعه بخواند، از فشار قبر، ايمن خواهد بود»[۱۱].
محل و زمان نزول
سوره نساء مدنى است. برخى گفته‌اند: تمام آيات آن مدنى هستند به جز دو آيه: «إِنَّ اللَّهَ يَأْمُرُكُمْ أَنْ تُؤَدُّوا الْأَماناتِ إِلى أَهْلِها ...» (آيه 58) و «يَسْتَفْتُونَكَ قُلِ اللَّهُ يُفْتِيكُمْ فِی الْكَلالَةِ ..» (آيه 176) كه در مكه، نازل شده اند[۱۲]. تاريخ نزول سوره نساء در ما بين صلح حديبيه و جنگ تبوك (شش الی نه هجري) مي باشد[۱۳].
فضای نزول
سوره نساء در مدينه نازل شده، يعنى هنگامى كه پيامبر(ص) دست در كار تاسيس حكومت اسلامى و ايجاد يك جامعه سالم انسانى بود، به همين دليل بسيارى از قوانينى كه در سالم سازى جامعه مؤثر است در اين سوره نازل شده است.
از طرفى چون افرادى كه تار و پود اين جامعه نو پا را تشكيل مى دادند، افراد بت پرست ديروز با آن همه آلودگى‌هاى دوران جاهليت بوده اند، لذا بايد قبل از هر چيز رسوبات گذشته را از مغز و روح آنها بيرون ساخت و به جاى آن قوانين و برنامه‌هايى كه براى نوسازى يك جامعه فرسوده لازم است قرار داد[۱۴].
ويژگى
سوره نساء يکی از هفت سوره طولانی قرآن (سبع طوال) می‌باشد. اقوال در سبع طوال هم مختلف است به گفته بعضی سوره‌های بقره، آل عمران، نساء، مائدة، انعام، اعراف و أنفال به همراه توبه را سبع طوال می‌گويند ولی برخی ديگر هفتمی را يونس می‌دانند و معتقدند که انفال و توبه جزو آنها نيست (اين قول سعيد بن جبير می‌باشد)[۱۵].
روايت از رسول خدا(ص) نقل شده كه فرمود: خداوند هفت سوره طوال را به جاى تورات و سوره‌هاى مئين را به جاى انجيل و سوره‌هاى مثانى را به جاى زبور به من داد، و پروردگارم مرا با دادن سوره‌هاى مفصّل فزونى بخشيد[۱۶].
سوره نساء از نظر تعداد كلمات و حروف، طولانى ترين سوره‌هاى قرآن بعد از سوره" البقره" است و داراى 176 آيه ميباشد و نظر به اينكه بحث‌هاى فراوانى در مورد احكام و حقوق زنان در آن طرح شده به سوره" نساء" ناميده شده است[۱۷].
منبع
برگرفته از سایت معرفی سوره نسا - پایگاه جامع قرآنhttps://quran.inoor.ir
پانویس
- ↑ قاموس قرآن، ج 7، ص: 59
- ↑ تفسير قرآن مهر، ج 4، ص 19.
- ↑ موسوعة القرآن العظيم، ج1، ص 530.
- ↑ همان.
- ↑ همان، ص 531.
- ↑ الكشف و البيان، ج 3، ص 241.
- ↑ همان.
- ↑ همان.
- ↑ تفسير قرآن مهر، ج4، ص 22.
- ↑ تفسير نمونه، ج 3، ص 242.
- ↑ ترجمۀ مجمع‌البيان، ج 5، ص 4
- ↑ ترجمه تفسير مجمع البيان، ج 5، ص: 4.
- ↑ حجة التفاسير و بلاغ الإکسير، مقدمه اول، ص 19.
- ↑ تفسير نمونه، جلد3، ص 242
- ↑ المحرر الوجيز فى تفسير الكتاب العزيز، ج 3، ص 373، مفاتيح الأسرار و مصابيح الأبرار، ج 1، ص 30، جامع البيان فى تفسير القرآن، ج 1، ص 34.
- ↑ جامع البيان فى تفسير القرآن، ج 1، ص 34
- ↑ تفسير نمونه، ج 3، ص: 241.