فضائح الباطنیة وفضائل المستظهریة (کتاب)
کتاب فضائح الباطنیة وفضائل المستظهریة که امام محمد غزالی طوسی(متوفی 505 ق) در پاسخ به الباطنیه تألیف کرده است. این کتاب چند نام دیگر دارد از جمله: المستظهری فی الرد على الباطنیة و دلیل نوشتن این کتاب، خلیفه عباسی مستظهر بالله بوده است.
.jpg)
معرفی اجمالی
غزالی این کتاب را در حدود سال 488 هجری تألیف کرده و در آن به کتب جدلی ضد اسماعیلیه متقدم تکیه کرده است. گفته شد که خلیفه مستظهر بالله او را مأمور تألیف این کتاب کرده است.
نسخه‌های خطی
نسخۀ خطی آن در موزه بریتانیا در قسمت شرقی موجود است که در ربیع الثانی سال 665 هجری قمری نسخه برداری شده است. نسخه دیگری نیز در کتابخانه القراویین فاس در ضمن از کتاب‌ها در سال 981 موجود است که آلفرد بل در فهرست خود (شماره 1578) ذکر کرده است.
چاپ
اولین چاپ این کتاب توسط خاورشناس کولدتسهیر در سال 1334ق/1916م با مقدمه و تحلیل محتوای متن به زبان آلمانی و بر اساس نسخه خطی موزه بریتانیا منتشر شد. اما این جزوه ناقص و معادل حدود یک سوم کتاب کامل بود، پس عبدالرحمن بداوی آمد و تمام متن را بر اساس نسخه خطی موزه بریتانیا و نسخه خطی فاسی منتشر کرد و چاپ شد. در سال 1383 هجری قمری / 1964 م در دارالتطبعه و نشر ملی در قاهره.
رد کتاب
الداعی المطلق علی بن محمد بن الولید العنف القرشی (متوفی 612 ق) در کتابی به نام «دامغ الباطل وحتف المناضل» به رد کتاب غزالی پرداخته است. البداوی این ردیه را در مقدمه کتاب ذکر کرده است، اما نسخه‌ای از آن را نیافت و کتاب پس از آن توسط مصطفی غالب چاپ شد (بیروت: مؤسسه عزالدین، 1982م).
ترجمه کتاب
آسین پلاتیوس شرق‌شناس بخش‌هایی از کتاب را به اسپانیایی ترجمه کرد. بر اساس نشریه البدوی توسط مک کارتی به انگلیسی ترجمه شد و ترجمه آن در سال 1980 میلادی منتشر شد.
منابع
- فهرست و مقدمهٔ کتاب فضائح الباطنیة وفضائل المستظهریة.