سوره نساء
| نام | سوره نساء |
|---|---|
| شماره سوره | ۴ |
| ترتیب نزول | ۹۲ |
| جزء | ۴ و ۵ و ۶ |
| مکی/مدنی | مدنی |
| تعداد آیات | ۱۷۶ |
| تعداد کلمات | ۳۷۶۴ |
| تعداد حروف | ۱۶۳۲۸ |
سوره نساء چهارمین سوره و از سوره‌های مدنی قرآن است که در جزء چهارم تا ششم قرار دارد. این سوره را نساء نامیده‌اند چون بسیاری از احکام فقهی مربوط به زنان در این سوره آمده است. سوره نساء بیشتر درباره احکام زناشویی و ارث سخن می‌گوید و در میان آنها به احکام نماز، جهاد و شهادت می‌پردازد. همچنین در این سوره مطالبی به صورت خلاصه درباره اهل کتاب و سرگذشت پیشینیان آمده و خداوند درباره منافقان هشدار داده است.
نساء
زنان. همچنین است نِسوة و نَسوان، جمع مرأة است از غیر لفظش مثل قوم در جمع مرء[۱].
مفهوم کلی سوره
- قانونمند كردن جامعه اسلامى؛
- حمایت از افراد كم توان جامعه؛
- بیدار باش در مقابل دشمنان داخلى و خارجى؛
- تثبیت حكومت اسلامى؛
- تشویق به هجرت[۲].
اسامی سوره
- نساء؛
- نساء،
- کبری[۳].
علت نام‌گذاری
«سوره نساء»؛ به خاطر اینکه در این سوره بیشترین احکام مربوط به زنان آمده است[۴]. «سوره نساء کبری»؛ در مقابل سوره طلاق که سوره نساء صغری نامیده شده است[۵].
تعداد آیات و کلمات و کلمات
اهداف و آموزه‌ها
اهداف کلی سوره نساء عبارتند از:
- بیان قوانین خانوادگى و اجتماعى اسلام به منظور قانونمند كردن جامعه ى نوپاى مسلمانان؛
- كنترل، نگه دارى و به سازى نخستین واحد اجتماع، یعنى خانواده؛
- حمایت از افراد كم توان جامعه؛ مثل یتیمان، كودكان و زنان؛
- تثبیت حكومت اسلامى و بیان لزوم اطاعت از رهبران الهى؛
- بیدارباش مسلمانان در مقابل دشمنان داخلى و خارجى؛
- تشویق مسلمانان به هجرت از سرزمین كفر، به مركز اسلام[۹].
محتوا و موضوعات
بطور كلى بحث‌هاى مختلفى كه در سوره نساء مى‌خوانیم عبارتند از:
- دعوت به ایمان و عدالت و قطع رابطه دوستانه با دشمنان سرسخت؛
- قسمتى از سرگذشت پیشینیان براى آشنایى هر چه بیشتر به سرنوشت جامعه‌هاى ناسالم؛
- حمایت از كسانى كه نیازمند به كمك هستند، مانند یتیمان، و دستورهاى لازم براى نگاهدارى و مراقبت از حقوق آنها؛
- قانون ارث بر اساس یك روش طبیعى و عادلانه در برابر شكل بسیار زننده اى كه در آن زمان داشت و به بهانه‌هاى مختلفى افراد ضعیف را محروم مى ساختند؛
- قوانین مربوط به ازدواج و برنامه‌هایى براى حفظ عفت عمومى؛
- قوانین كلى براى حفظ اموال عمومى؛
- كنترل و نگهدارى و بهسازى نخستین واحد اجتماع یعنى محیط خانواده؛
- حقوق و وظائف متقابل افراد جامعه در برابر یكدیگر؛
- معرفى دشمنان جامعه اسلامى و بیدارباش به مسلمانان در برابر آنها؛
- حكومت اسلامى و لزوم اطاعت از رهبر چنین حكومتى؛
- تشویق مسلمانان به مبارزه با دشمنان شناخته شده؛
- معرفى دشمنانى كه احیانا فعالیت‌هاى زیر زمینى داشتند؛
- اهمیت هجرت و لزوم آن به هنگام روبرو شدن با یك جامعه فاسد و غیر قابل نفوذ؛
- مجددا بحث‌هایى درباره ارث و لزوم تقسیم ثروت‌هاى متراكم شده در میان وارثان[۱۰].
فضائل، خواص و ثواب قرائت
صدقه به مومنین، ثواب آزاد کردن بنده، دوری از شرک، چشم پوشی از خطا؛
ابى‌بن‌كعب از پیامبر(صلی الله علیه) نقل كرده است كه: «هر كس سوره نساء را قرائت كند، گویى به هر مؤمنى كه پس از وى بیاید، میراثى صدقه داده و اجر او به اندازه كسى است كه بنده اى را بخرد و آزاد كند و از شرك، برىء می‌شود و در مشیت الهى، از كسانى است كه از خطاى آنها چشم پوشى می‌شود».
ایمنی از فشار قبر؛
عیاشى به اسناد خود از امیرالمؤمنین(علیه السلام) نقل كرده است كه: «هر كس سوره نساء را در روزهاى جمعه بخواند، از فشار قبر، ایمن خواهد بود»[۱۱].
محل و زمان نزول
سوره نساء مدنى است. برخى گفته‌اند: تمام آیات آن مدنى هستند به جز دو آیه: «إِنَّ اللَّهَ یَأْمُرُكُمْ أَنْ تُؤَدُّوا الْأَماناتِ إِلى أَهْلِها ...» (آیه 58) و «یَسْتَفْتُونَكَ قُلِ اللَّهُ یُفْتِیكُمْ فِی الْكَلالَةِ ..» (آیه 176) كه در مكه، نازل شده اند[۱۲]. تاریخ نزول سوره نساء در ما بین صلح حدیبیه و جنگ تبوك (شش الی نه هجری) می باشد[۱۳].
فضای نزول
سوره نساء در مدینه نازل شده، یعنى هنگامى كه پیامبر(صلی الله علیه) دست در كار تاسیس حكومت اسلامى و ایجاد یك جامعه سالم انسانى بود، به همین دلیل بسیارى از قوانینى كه در سالم سازى جامعه مؤثر است در این سوره نازل شده است.
از طرفى چون افرادى كه تار و پود این جامعه نو پا را تشكیل مى دادند، افراد بت پرست دیروز با آن همه آلودگى‌هاى دوران جاهلیت بوده اند، لذا باید قبل از هر چیز رسوبات گذشته را از مغز و روح آنها بیرون ساخت و به جاى آن قوانین و برنامه‌هایى كه براى نوسازى یك جامعه فرسوده لازم است قرار داد[۱۴].
ویژگى
سوره نساء یکی از هفت سوره طولانی قرآن (سبع طوال) میباشد. اقوال در سبع طوال هم مختلف است به گفته بعضی سوره‌های بقره، آل عمران، نساء، مائدة، انعام، اعراف و أنفال به همراه توبه را سبع طوال می‌گویند ولی برخی دیگر هفتمی را یونس می‌دانند و معتقدند که انفال و توبه جزو آنها نیست (این قول سعید بن جبیر میباشد)[۱۵].
روایت از رسول خدا(صلی الله علیه) نقل شده كه فرمود: خداوند هفت سوره طوال را به جاى تورات و سوره‌هاى مئین را به جاى انجیل و سوره‌هاى مثانى را به جاى زبور به من داد، و پروردگارم مرا با دادن سوره‌هاى مفصّل فزونى بخشید[۱۶].
سوره نساء از نظر تعداد كلمات و حروف، طولانى ترین سوره‌هاى قرآن بعد از سوره" البقره" است و داراى 176 آیه میباشد و نظر به اینكه بحث‌هاى فراوانى در مورد احكام و حقوق زنان در آن طرح شده به سوره" نساء" نامیده شده است[۱۷].
پانویس
- ↑ قاموس قرآن، ج 7، ص: 59
- ↑ تفسیر قرآن مهر، ج 4، ص 19.
- ↑ موسوعة القرآن العظیم، ج1، ص 530.
- ↑ همان.
- ↑ همان، ص 531.
- ↑ الكشف و البیان، ج 3، ص 241.
- ↑ همان.
- ↑ همان.
- ↑ تفسیر قرآن مهر، ج4، ص 22.
- ↑ تفسیر نمونه، ج 3، ص 242.
- ↑ ترجمۀ مجمع‌البیان، ج 5، ص 4
- ↑ ترجمه تفسیر مجمع البیان، ج 5، ص: 4.
- ↑ حجة التفاسیر و بلاغ الإکسیر، مقدمه اول، ص 19.
- ↑ تفسیر نمونه، جلد3، ص 242
- ↑ المحرر الوجیز فى تفسیر الكتاب العزیز، ج 3، ص 373، مفاتیح الأسرار و مصابیح الأبرار، ج 1، ص 30، جامع البیان فى تفسیر القرآن، ج 1، ص 34.
- ↑ جامع البیان فى تفسیر القرآن، ج 1، ص 34
- ↑ تفسیر نمونه، ج 3، ص: 241.
منابع
برگرفته از سایت معرفی سوره نسا - پایگاه جامع قرآنhttps://quran.inoor.ir