سید جعفر مرتضی
سید جعفر مرتضی عالم و مورخ معاصر لبنانی است که شیوه تاریخ نگاری خاصی در مباحث تاریخ اسلام دارد.
| نام | سید جعفر مرتضی |
|---|---|
| نام‌های دیگر | علامه سید جعفر مرتضی |
| نام پدر | سید مصطفی |
| متولد | 1364ه. ق |
| محل تولد | جبل عامل/ لبنان |
| اساتید | میرمحمدی، شبیری، علامه فانی، حائری و آملی |
| برخی آثار | إبن عباس و أموال البصرة
إبن عربی(سنی متعصب) أبوذر(لا اشتراکیة ... لا مزدکیة ...) أحیوا أمرنا الآداب الطبیة فی الإسلام إدارة الحرمین الشریفین فی القرآن الکریم الإسلام و مبدأ المقابلة بالمثل أفلا تذکرون(حواریات فی الدین و العقیدة) |
ولادت و خاندان
حضرت علامه جعفر بن مصطفی بن مرتضی العاملی، در سال 1364 ق، در روستای«عیتا الجبل» از منطقه جبل عامل به دنیا آمد. خاندان وی، شاخه‌ای از ساداتند و نسبشان به«حسین ذی الدمعه»، فرزند زید شهید می‌رسد. این خاندان، عالمان زیادی داشته که یکی از آنان«سید حیدر» بوده است که در جبل عامل، صاحب مدرسه علمیه بوده و صاحب«اعیان الشیعه»، در آن درس می‌خوانده است. «سید حیدر»، دو برادر داشته است به نام‌های«سید جواد» و«سید مرتضی» که دومی جد استاد سید جعفر است.
پدر حضرت علامه؛ یعنی«سید مصطفی»، گرچه معمم نبوده، ولی از اهل علم بوده و به تعبیر اهالی آن منطقه، «عصامی» بوده است و اتفاقا شغلش هم معلمی بوده است و در واقع، اولین استاد حضرت علامه می‌باشد. «سید مصطفی»، تألیفات هم داشته است که یکی از آنها«شرح دعای افتتاح» می‌باشد و توسط فرزندش احیاء شده است.
تحصیلات
سید جعفر، پس از گذراندن تحصیلات ابتدایی نزد پدر بزرگوارش و استفاده‌های فراوان از کتابخانه عظیم وی و مطالعه آثاری در زمینه ادبیات، در سال 1382 ق، برای تحصیل علوم دینی راهی نجف اشرف شد و مدتی در«مدرسه البروجردی الصغیر» مشغول بود، سپس وارد«جامعة النجف الدینیة» شد که تحت اشراف آیت‌الله کلانتر بود.
ایشان مدت شش سال در نجف مشغول تحصیل بود؛ یعنی از سال 1382 الی 1388 که در این خلال، در سال 1384 ازدواج می‌کنند و در همان سال، رساله«الالغاز» ابن هشام نحوی را تحقیق و چاپ می‌کنند که این نشانگر تبحر ایشان در ادبیات عرب است در آن سال‌ها و همچنین بیانگر این‌است که ایشان از جوانی تألیف را آغاز نموده‌اند.
ایشان پس از شش سال سکونت در نجف، در سال 1388؛ یعنی سال 1347 ش، به قم آمدند و می‌شود گفت پس از«سید عبدالله سید شرف الدین»، ایشان نخستین طلبه لبنانی است که ساکن شهر مقدس قم شدند. حضرت علامه، به واسطه«سید عبدالله سید شرف الدین»، در«مدرسه خان» با حلقه مباحثه علمی حضرات آیات، سید مهدی روحانی، آذری قمی و احمدی میانجی و آیت‌الله میرمحمدی آشنا شدند و در درس حضرات آیات میرمحمدی، شبیری، علامه فانی، حائری و آملی شرکت کردند.
پژوهش
یکی از نویسندگان لبنانی، مطالبی را در توهین به ساحت مقدس امام رضا(ع)، منتشر کرد و علامه سید جعفر، در پاسخ به وی مقالاتی را در مجله عربی«الهادی» که توسط دارالتبلیغ آن زمان منتشر می‌شد، تحریر نمود. این مقالات، بعدا به‌صورت کتابی مستقل به نام«الحیاة السیاسیة للإمام الرضا(ع)» منتشر گردید.
پس از این، حضرت علامه به تحقیق پیرامون موضوع سرقت اموال بصره از سوی ابن عباس پرداختند و کتاب«ابن عباس و أموال البصرة» را در سال 1397 منتشر نمودند. استاد مرتضی به پژوهش‌ها و تألیفاتی روی آورد که کمتر به آن توجه شده یا به شیوه علمی و مستند انجام نشده بود. تحقیق وی در موضوع حدیث«افک» سبب شد به موضوع سیره نبوی وارد شود و به‌تدریج کتاب«الصحیح» را تدوین نماید. در واقع استاد، حیات علمی خود را با این کتاب‌ها آغاز نمودند و بحمدالله تاکنون، مجدانه مشغول تحقیق و تألیف هستند و تا به امروز موفق شده‌اند 73 عنوان کتاب در 168 جلد به جامعه علمی تقدیم کنند که در بخش تألیفات بدان اشاره خواهیم کرد.
تدریس
یک سال قبل از پیروزی انقلاب اسلامی، از استاد دعوت شد تا در یکی از مدارس علمیه قم درس تاریخ اسلام بگویند. ایشان، بحث سیره نبوی را آغاز می‌کنند و در واقع، این کلاس و همچنین تحقیق پیرامون موضوع حدیث«افک»، خمیرمایه تألیف موسوعه عظیم«الصحیح من سیرة النبی الأعظم» می‌شوند.
از طرف دیگر، ایشان از آن تاریخ تاکنون، حلقات درس را ادامه داده‌اند، چه در قم و چه در لبنان و خواه جلسه تاریخی باشد یا تفسیری و یا موضوع دیگر که هیچ‌کدام، اهمیتش کمتر از تدریس دروس مصطح حوزه‌ای نیست.
بازگشت به لبنان
حضرت علامه، در سال 1414 به لبنان بازگشتند، اما خروج از قم باعث رکود علمی ایشان نشد، بلکه ایشان در لبنان تحقیقات علمی و حلقات درس خود را ادامه دادند و آنچه در آثار ایشان نمود دارد و مبنای ایشان در این تألیفات به‌حساب می‌آید، دفاع از مبانی شیعه و حساسیت فراوان در این موضوع و دفاع از اهل بیت عصمت و طهارت است؛ به‌گونه‌ای که به نظر می‌رسد دیدگاه‌های کلامی ایشان بر ثبت وقایع تاریخی تأثیر گذاشته و با این مبنا، رویدادهای تاریخ اسلام و سیره اهل بیت را تدوین می‌نماید.
تألیفات:
1. إبن عباس و أموال البصرة
2. إبن عربی(سنی متعصب)
3. أبوذر(لا اشتراکیة ... لا مزدکیة ...)
4. أحیوا أمرنا
5. الآداب الطبیة فی الإسلام
6. إدارة الحرمین الشریفین فی القرآن الکریم
7. الإسلام و مبدأ المقابلة بالمثل
8. أفلا تذکرون(حواریات فی الدین و العقیدة)
9. أکذوبتان حول الشریف الرضی(التقی الزاهد)
10. الإمام علی و النبی یوشع(ع)
11. أهل البیت(ع) فی آیة التطهیر؛ 12. براءة آدم(ع) حقیقة قرآنیة؛ 13. بنات النبی(ص) أم ربائبة؛ 14. البنات ربائب ... قل: هاتوا برهانکم؛ 15. بیان الأئمة و خطبة البیان فی المیزان؛ 16. تخطیط المدن فی الإسلام؛ 17. تفسیر سورة الفاتحة؛ 18. تفسیر سورة الکوثر؛ 19. تفسیر سورة الماعون؛ 20. تفسیر سورة الناس؛ 21. تفسیر سورة هل أتی(2 جلدی)؛ 22. توضیح الواضحات من أشکل المشکلات؛ 23. الجزیرة الخضراء و مثلث برمودا؛ 24. الحاخام المهزوم(هکذا یحاور الیهود)؛ 25. حدیث الإفک؛ 26. حقائق هامة حول القرآن الکریم؛ 27. حقوق الحیوان فی الإسلام؛ 28. الحیاة السیاسیة للإمام الجواد(ع)؛ 29. الحیاة السیاسیة للإمام الحسن(ع)؛ 30. الحیاة السیاسیة للإمام الرضا(ع)؛ 31. خسائر الحرب و تعویضاتها(نموذج من حیاة الإمام علی(ع))؛ 32. خلفیات کتاب مأساة الزهراء(ع)(2 جلدی)؛ 33. خلفیات کتاب مأساة الزهراء(ع)(6 جلدی)؛ 34. دراسات و بحوث فی التاریخ و الإسلام(4 جلدی)؛ 35. دراسة فی علامات الظهور؛ 36. ربائب الرسول(ص)(شبهات و ردود)؛ 37. رد الشمس لعلی(ع)؛ 38. الزواج الموقت فی الإسلام(المتعة)؛ 39. زواج المتعة(تحقیق و دراسة، 3 جلدی)؛ 40. سلمان الفارسی فی مواجهة التحدی؛ 41. سنابل المجد(قصیدة مزجاة إلی روح الإمام الخمینی و إلی الشهداء الأبرار)؛ 42. السوق فی ظل الدولة السلامیة؛ 43. سیاسة الحرب فی دعاء أهل الثغور(أسس و منطلقات)؛ 44. شبهات یهودی؛ 45. الشهادة الثالثة فی الأذان و الإقامة؛ 46. الصحیح من سیرة الإمام علی(ع)(30 جلدی)؛ 47. الصحیح من سیرة النبی الأعظم(ص)(35 جلدی)؛ 48. صراع الحریة فی عصر الشیخ المفید؛ 49. طریق الحق(حوار مع عالم جلیل من علماء أهل السنة و الجماعة)؛ 50. ظاهرة القانونیة من أین؟ و إلی أین؟؛ 51. ظلامة أبی‌طالب(ع)؛ 52. ظلامة أم کلثوم(ع)؛ 53. عاشوراء بین الصلح الحسنی و الکید السفیانی؛ 54. علی(ع) و الخوارج(2 جلدی)؛ 55. الغدیر و المعاندون(عواصف علی ضفاف الغدیر)؛ 56. القول الصائب فی إثبات الربائب؛ 57. کربلاء فوق الشبهات؛ 58. لست بفوق أن أخطئ من کلام علی(ع)؛ 59. لماذا کتاب مأساة الزهراء(ع)؛ 60. مأساة الزهراء(ع)(2 جلدی)؛ 61. مختصر مفید(أسئلة و أجوبة فی الدین و العقیدة، 14 جلدی)؛ 62. مراسم عاشوراء(شبهات و ردود، 2 جلدی)؛ 63. المسجد الأقصی أین؟؛ 64. المصطفی من سیرة المصطفی(ص)(2 جلدی)؛ 65. مقالات و دراسات؛ 66. منطلقات البحث العلمی فی السیرة النبویة؛ 67. المواسم و المراسم؛ 68. موقع ولایة الفقیة من نظریة الحکم فی الإسلام؛ 69. موقف علی(ع) فی الحدیبیة؛ 70. میزان الحق(شبهات و ردود، 4 جلدی)؛ 71. نقش الخواتیم لدی الأئمة(ع)؛ 72. الولایة الإلهیة؛ 73. ولایة الفقیة فی صحیحة عمر بن حنظلة.
وفات
سرانجام علامه سید جعفر مرتضی عاملی در ۴ آبان ۱۳۹۸ش مطابق با ۲۷ صفر ۱۴۴۱ق در بیروت درگذشت و در زادگاهش واقع در منطقه جبل عامل دفن شد. [۱]