سوره انفال

نام	سوره انفال
شماره سوره	۸
ترتیب نزول	۸۸
جزء	۹ و ۱۰
مکی/مدنی	مدنی
تعداد آیات	۷۵
تعداد کلمات	۱۲۴۴
تعداد حروف	۵۳۸۸

سوره انفال هشتمین سوره قرآن مجید می‌‌باشد که از آیه اوّل این سوره گرفته شده است. بعضی موضوعات مطرح شده در این سوره عبارتند از: انفال و غنائم، صفات مؤمنان واقعی، داستان جنگ بدر، واقعه تاریخی شب هجرت رسول خدا(صلی الله علیه) از مکّه به مدینه، حکم اسیران جنگی، احکام جهاد، حکم خمس، خرافات مشرکان و راه شناخت منافقان و مبارزه با آنان. این سوره ۷۵ آیه دارد و در مدینه نازل شده است.

انفال

انفال جمع نفل است به معنی غنیمت و هبه و زیادت.

علت نام‌گذاری

«سوره انفال»؛ این سوره به دلیل کلمه «انفال» که در آغاز آن آمده، هم‌چنین به دلیل بیان کردن احکام انفال و ثروت‌های عمومی، به «انفال» نام‌گذاری شده است.

«سوره بدر»؛ این سوره «بدر» نیز نامیده شده، چون درباره جنگ بدر نازل شده است. نقلی هم از ابن‌عباس در این مورد در بیشتر کتب تفسیر و علوم قرآنی آمده است.

«سوره جهاد»؛ زیرا پس از نزول این سوره پیامبر تلاوت آن را در جنگ‌ها برای تقویت روحیه رزمندگان سنّت قرار داد. این رویّه در زمان خلفاء نیز ادامه داشته است.

«سوره انفال»؛ این سوره به دلیل کلمه «انفال» که در آغاز آن آمده، همچنین به دلیل بیان کردن احکام انفال و ثروت‌های عمومی، به «انفال» نام‌گذاری شده است. «سوره بدر»؛ این سوره «بدر» نیز نامیده شده، چون درباره جنگ بدر نازل شده است. نقلی هم از ابن‌عباس در این مورد در بیشتر کتب تفسیر و علوم قرآنی آمده است.

«سوره جهاد»؛ زیرا پس از نزول این سوره پیامبر تلاوت آن را در جنگ‌ها برای تقویت روحیه رزمندگان سنّت قرار داد. این رویّه در زمان خلفا نیز ادامه داشته است.

اهداف و آموزه‌ها

سوره انفال که در مدینه و در زمان اولین جنگ مسلمانان، یعنی بدر، نازل شده است، دارای چند هدف است:

بیان مسائل و قوانین مربوط به جنگ؛ بیان مسائل و قوانین اقتصادی اسلام در مورد اموال عمومی که پشتوانه بیت المال به شمار می‌ آید؛ بازسازی اخلاقی مسلمانان؛ سامان دادن و نظام بخشیدن به جامعه نوین مسلمانان در مدینه.

محتوا و موضوعات

در هفتادوپنج آیه‌ای که در سوره انفال وجود دارد مباحث بسیار مهمی مطرح شده است:

نخست اشاره به بخش مهمی از مسائل مالی اسلام از جمله انفال و غنائم که پشتوانه مهمی برای بیت المال محسوب می‌گردد شده است. سپس مباحث دیگری مانند: صفات و امتیازات مؤمنان واقعی و داستان جنگ بدر، یعنی نخستین برخورد مسلحانه مسلمانان با دشمنان، و حوادث عجیب و عبرت انگیزی که در این جنگ واقع شد.

و همچنین قسمت قابل ملاحظه‌ای از احکام جهاد و وظائف مسلمانان در برابر حملات پی‌گیر دشمن، جریان پیامبر(صلی الله علیه) و داستان آن شب تاریخی هجرت(لیلةالمبیت‌)، وضع مشرکان و خرافات آنها قبل از اسلام، چگونگی ضعف و ناتوانی مسلمانان در آغاز کار و سپس تقویت آنها در پرتو اسلام، حکم خمس و چگونگی تقسیم آن، لزوم آمادگی رزمی و سیاسی و اجتماعی برای جهاد در هر زمان و مکان، برتری نیروهای معنوی مسلمانان بر دشمن علی‌رغم کمبود ظاهری نفرات آنها، حکم اسیران جنگی و طرز رفتار با آنها، هجرت کنندگان و آنها که هجرت نکرده‌اند، مبارزه و درگیری با منافقان و راه شناخت آنها و بالآخره یک سلسله مسائل اخلاقی و اجتماعی سازنده دیگر.

فضائل، خواص و ثواب قرائت

بهره‌مندی از شفاعت پیامبر(صلی الله علیه) و دوری از نفاق؛

ابی‌بن‌کعب، از پیامبر نقل کرده است که: هر کس سوره انفال و برائت را قرائت کند، روز قیامت، من شفیع و گواه او خواهم بود. او از نفاق بریء است و به عدد هر منافقی در دنیا ده حسنه به او داده می‌شود و ده گناه از او برداشته می‌شود و ده درجه بر درجاتش افزوده می‌شود و عرش و حاملان آن در ایام زندگی برایش طلب رحمت می‌کنند.

دوری از نفاق و بهره‌مندی از سفره‌های بهشتی؛

عیاشی از امام صادق(علیه السلام) روایت کرده است که: هر کس سوره انفال و برائت را در هر ماه بخواند، هرگز نفاق به قلبش وارد نمی‌شود و حقاً از شیعه امیرالمؤمنین است و روز قیامت از خوان‌های بهشت، می‌خورد تا مردم از حساب تمام شوند.

قطع بینی‌ها و اشتمال بر آیه خمس؛

محمدبن‌مسلم از امام باقر(علیه السلام) نقل کرده است که: در سوره انفال قطع بینی‌هاست (زیرا مشتمل بر آیه خمس است).

محل و زمان نزول

سوره انفال، بقول ابن عباس و قتاده، بجز هفت آیه آن که در مکه نازل شده است، مدنی است. آیات مدنی آن از آیه «وَ إِذْ یَمْکُرُ بِکَ الَّذِینَ کَفَرُوا ...» شروع می‌شود. و حسن و عکرمه گویند: تمام سوره در جنگ بدر نازل شده است.

زمان نزول سوره انفال نوزده ماه پس از هجرت و بعد از جنگ بدر بوده است.

ویژگی

سوره انفال یکی از هفت سوره طولانی قرآن (سبع طوال) می‌باشد. اقوال در سبع طوال هم مختلف است به گفته بعضی سوره‌های بقره، آل عمران، نساء، مائدة، انعام، اعراف و أنفال به همراه توبه را سبع طوال می‌گویند ولی برخی دیگر هفتمی را یونس می‌دانند و معتقدند که انفال و توبه جزو آنها نیست (این قول سعید بن جبیر می‌باشد)

روایت از رسول خدا(صلی الله علیه) نقل شده که فرمود: خداوند هفت سوره طوال را به جای تورات و سوره‌های مئین را به جای انجیل و سوره‌های مثانی را به جای زبور به من داد و پروردگارم مرا با دادن سوره‌های مفصّل فزونی بخشید.

در سوره انفال از قوانین و احکام عملی اسلام بیش تر از عقاید و مبانی نظری اسلامی سخن به میان آمده است.

منابع

برگرفته از سایت معرفی سوره انفال - پایگاه جامع قرآنhttps://quran.inoor.ir