قرآن

قرآن کتاب آسمانی و مقدس مسلمانان است و همۀ مسلمانان چه سنی و شیعه آن را قبول دارند. این کتاب مهمترین معجزه پیامبر اسلام شناخته شده است. قرآن کریم مشتمل بر ۳۰ جزء و ۱۱۴ سوره است.

این کتاب آسمانی به دو صورت نزول دفعی و نزول تدریجی بر حضرت محمدبن‌عبدالله (صلی‌الله علیه وآله وسلم) از طریق وحی نازل شده است.

اولین آیات نازل شده

اولین آیات قرآن کریم که بر پیامبر اکرم نازل شد، آیات اول تا ششم از سوره علق بود: اقْرَأْ بِاسْمِ رَبِّکَ الَّذِی خَلَقَ * خَلَقَ الْإِنْسَانَ مِنْ عَلَقٍ * اقْرَأْ وَرَبُّکَ الْأَکْرَمُ * الَّذِی عَلَّمَ بِالْقَلَمِ * عَلَّمَ الْإِنْسَانَ مَا لَمْ یَعْلَمْ * کَلَّا إِنَّ الْإِنْسَانَ لَیَطْغَى ^{[علق–1_6]} ‎؛ بخوان به نام پروردگارت که جهان را آفرید * همان کس که ‏انسان را از خون بسته‏‌ای خلق کرد * بخوان که پروردگارت از همه بزرگوارتر است * همان کسی که به وسیله قلم تعلیم نمود * و به انسان آنچه را نمی‌‏دانست یاد داد * چنین نیست که انسان حق‌شناس باشد مسلما طغیان می‌‏کند.

تحریف قرآن

مسلمانان از شیعه و سنی معتقدند که قرآن به همان شکلی که بر پیامبر اکرم (صلی‌الله علیه وآله وسلم) نازل گردیده، بی‌کم و کاست یا زیادی حفظ گردیده و تحریف نشده است. این اعتقاد متکی به ادلۀ مختلف عقلی و نقلی (از قرآن و روایات) و شواهد تاریخی اهتمام مسلمانان به حفظ قرآن است.

نزول قرآن و دیدگاه اندیشمندان

دیدگاه اکثریت

طبق این دیدگاه که قاطبۀ مسلمانان نیز با آن هماهنگ می‌باشند قرآن کلام الهی است بدین معنا که الفاظ و معانی آن از نزد خدای متعال بر قلب مقدس پیامبر نازل و ایشان نیز آن‌ را بدون هیچ‌گونه دخل و تصرفی بر مردم تلاوت و قرائت نموده است.

دیدگاه اقلیت

صاحبان این دیدگاه که برخی از روشنفکران مذهبی می‌باشند معتقدند قرآن نوعی الهام و مکاشفه درونی پیامبر بوده و ارتباط مستقیم با خدا و عالم غیب ندارد. قائلین به این اندیشه هم دو گروه می‌باشند: الف. برخی معتقدند معانی و محتوای قرآن از ناحیه خداوند بر قلب پیامبر نازل شده اما آن حضرت معانی دریافت شده را با الفاظ و ادبیات خاص عصر نزول برای مردم بیان نموده است. ب. عده‌ای دیگر معتقدند الفاظ و معانی قرآن تراوش فکر و قلب پیامبر بوده و ارتباطی با مبدا غیب ندارد. برای تبیین و بررسی هرچه بیشتر دیدگاه‌های مذکور لازم است مشخصات وحی قرآنی را از نگاه قرآن بیان نموده و آنگاه بنگریم کدامین تحلیل منطبق با آن می‌باشد:

مشخصات وحی قرآنی از زبان قرآن

مستقل بودن قرآن از شخصیت پیامبر

مضامین بسیاری از آیات به‌گونه‌ای است که استقلال کامل قرآن را از حالات روحی و معنوی پیامبر اثبات می‌کند. برخی از این آیات به شرح ذیل می‌باشد:

• آیاتی که در صدد تصحیح رفتار آن حضرت را در برخی از امور می‌باشد که از جمله آنها آیاتی است که در سوره طه، کهف، تحریم و احزاب نازل شده است: وَلَا تَعْجَلْ بِالْقُرْآنِ مِنْ قَبْلِ أَنْ يُقْضَىٰ إِلَيْكَ وَحْيُهُ وَقُلْ رَبِّ زِدْنِي عِلْمًا ^[طه–114] ‎ در این آیه شریفه، وحی الهی از پیامبر می‌خواهد که قبل از اتمام نزول قرآن نسبت به قرائت و حفظ آن تعجیل ننموده و استقامت لازم را در این باب داشته باشد.

در سورۀ قیامت این چنین آمده: لَا تُحَرِّكْ بِهِ لِسَانَكَ لِتَعْجَلَ بِهِ ^{[قیامت–16]} ‎ نیز همین مضمون به‌گونه‌ای دیگر ذکر شده و از آن حضرت در خواست شده که به هنگام نزول قرآن از عجله در قرائت و تکلم بدان خودداری نموده و منتظر باشد تا بعد از اتمام نزول به قرائت و تبلیغ آن بپردازد. مَا أَنْزَلْنَا عَلَيْكَ الْقُرْآنَ لِتَشْقَىٰ ^[طه–2] ‎ از آیات فوق و برخی دیگر، بدست می‌آید که پیامبر از وضعیت اسفناک مردم عصر خویش به‌شدت رنج می‌برد و آرزو می‌کرد تمامی آنان به حقایق دین ایمان بیاورند؛ اما وحی قرآنی آن حضرت را مورد تفقد و تسلی قرار داده و از او می‌خواهد که روحیات کفر‌آلود و مشرکانه مردم نباید موجب رنجش و زحمت او گردد. در رهنمودی دیگر خطاب به آن حضرت می‌فرماید هدایت و ضلالت دست خداست و هیچ‌کس حتی پیامبر نیز قادر نیست بدون اذن الهی کسی را هدایت کند.

• آیاتی که پیامبر را از هر نوع تصرف در قرآن مبرا داشته و حتی در این زمینه به او هشدار می‌دهد نظیر: وَإِذَا تُتْلَى عَلَیْهِمْ آَیَاتُنَا بَیِّنَاتٍ قَالَ الَّذِینَ لَا یَرْجُونَ لِقَاءَنَا ائْتِ بِقُرْآَنٍ غَیْرِ هَذَا أَوْ بَدِّلْهُ قُلْ مَا یَکُونُ لِی أَنْ أُبَدِّلَهُ مِنْ تِلْقَاءِ نَفْسِی إِنْ أَتَّبِعُ إِلَّا مَا یُوحَى إِلَیَّ إِنِّی أَخَافُ إِنْ عَصَیْتُ رَبِّی عَذَابَ یَوْمٍ عَظِیمٍ ^{[یونس–15]} ‎.

مفاد آیه شریفه این است که مشرکان از پیامبر خواستند قرآنی غیر از قرآن موجود برای آنان حاضر نماید. پیامبر در برابر چنین خواسته‌ای فرمود: من در زمینه نزول قرآن تبعیت محض از وحی الهی داشته و از نزد خویش اختیاری ندارم؛ بنابر‌این وحی قرآنی تابع حالات افکار و روحیات پیامبر نبوده و هر نوع تصرف در آیات از ناحیه حضرتش ناممکن می‌باشد.

تحدی قرآن در عجز بشر

در آیات متعددی از بشر خواسته شده است که اگر در الهی بودن قرآن و بشری نبودن آن تردید دارند می‌بایست بتوانند سوره‌ای نظیر سوره‌های قرآنی بیاورند: وَإِنْ کُنْتُمْ فِی رَیْبٍ مِمَّا نَزَّلْنَا عَلَى عَبْدِنَا فَأْتُوا بِسُورَةٍ مِنْ مِثْلِهِ وَادْعُوا شُهَدَاءَکُمْ مِنْ دُونِ اللَّهِ إِنْ کُنْتُمْ صَادِقِینَ * فَإِنْ لَمْ تَفْعَلُوا وَلَنْ تَفْعَلُوا فَاتَّقُوا النَّارَ الَّتِي وَقُودُهَا النَّاسُ وَالْحِجَارَةُ أُعِدَّتْ لِلْكَافِرِينَ ^{[بقره–23]} ‎ واژه‌های لم تفعلوا، لن تفعلوا، فاتوا بسوره در آیه مذکور رونشنگر آن است که در بین انسان‌ها کسی قادر نیست سوره‌ای نظیر سوره‌ای از قرآن بیاورد؛ بنابراین هرگاه قرآن را محصول تجربۀ دینی و مکاشفه درونی پیامبر بدانیم طبعا می‌بایست چنین تجربه‌ای برای سایر انسان‌ها نیز ممکن باشد و تحدی قرآن چنین قابلیتی را از تمام انسان‌ها سلب می‌کند.

درخواست معجزه

از آیات متعدد قرآن کریم و نیز تاریخ حیات انبیای الهی استفاده می‌شود که مخالفین انبیای الهی از آنان می‌خواستند جهت اثبات صدق در ادعای خویش مبنی بر ارتباط با عالم غیب معجزه یا امر خارق‌العاده‌ای را به آنان نشان دهند نظیر معجزاتی که از ابراهیم (علیه‌السلام)، صالح (علیه‌السلام)، هود (علیه‌السلام) و ... در خواست نمودند. در اینجا می‌گوییم اگر نبوت همان کشف باطنی و محصول ریاضت‌های معنوی انبیای الهی بوده و وحی از درون آنان تراوش نموده است در خواست معجزه از آنان امری بی‌معنا خواهد بود.

جسارت به قرآن

این کتاب آسمانی چندین بار مورد اهانت و جسارت قرار گرفته که خشم مسلمانان را به دنبال داشته است. از منظر جمهوری اسلامی ایران، دولت دانمارک در جلوگیری از اهانت به قرآن کریم و مقدسات اسلامی و نیز پیگرد و مجازات اهانت‌کنندگان مسئول بوده و در این زمینه افکار عمومی جهان اسلام منتظر اقدام عملی دولت دانمارک است. بار دیگر در سوئد به قرآن جسارت شد.

عامل بی‌احترامی و هتاکی

ظهر روز پنجشنبه (۲۰ جولای)، برای دومین بار طی چند هفته اخیر، عاملان قرآن‌سوزی در سوئد، با چراغ سبز پلیس این کشور و پس از دریافت مجوز برای تجمع ضد اسلامی در استکهلم، به قرآن کریم اهانت کردند. «سلوان مومیکا» شهروند عراقی ـ سوئدی در این تجمع، بار دیگر با حمایت پلیس سوئد به قرآن کریم هتاکی کرد و پرچم عراق را آتش زد.

واکنش به هتاکی مجدد به قرآن

استفان دوجاریک سخنگوی سازمان ملل در جمع خبرنگاران در رابطه با هتک حرمت مجدد قرآن کریم در سوئد اظهار کرد: کاملا روشن است که بی‌احترامی به کتب مقدس و اماکن عبادت غیر قابل قبول است؛ اما متاسفانه به شکلی تاریخی از چنین اقدام‌هایی برای تحریک استفاده می‌شود. وی افزود: احترام مردم به مذهب یکدیگر امری مهم است.

افتادن نقاب از چهره غرب

محمد صادق آل کاظم، سفیر کشور ایران در عراق با انتشار توییتی نوشت: بار دیگر نقاب از چهره غرب که در پشت دروغی تحت عنوان آزادی بیان پنهان شده بود، فرو افتاد. وی افزود: غرب از دروغ آزادی بیان به‌طور یک جانبه برای توهین به اعتقادات نزدیک به دو میلیارد مسلمان روی کره زمین استفاده می‌کند؛ این بار در سوئد به قرآن کریم اهانت شد تا تمدن جعلی که بر زوال مبتنی است، به پایان خود نزدیک شود.

اخراج سفیر سوئد از کشورهای اسلامی

سید حسن نصرالله، دبیرکل حزب الله لبنان در واکنش به هتک مجدد حرمت قرآن کریم گفت: ملت‌های مسلمان باید از دولت‌های خود بخواهند که سفرای سوئد در این کشور‌ها را اخراج کرده و خودشان نیز پس از نمازجمعه، تحصن کنند. وی ضمن درخواست از دولت لبنان مبنی بر خارج کردن سفیر خود از سوئد، اظهار کرد: دولت لبنان باید سفیر سوئد را در اعتراض به هتک حرمت به مقدسات مسلمانان اخراج کند. دبیرکل حزب الله لبنان با اشاره به این که هر مسلمانی باید به مسئولیت خود در قبال امت اسلامی عمل کند، گفت: به نظر می‌رسد که موساد در پس این فتنه قرار دارد. پس از پایان گرفتن دورۀ سفیر سوئد در ایران، فعلا این کشور در ایران سفیر ندارد.

مقابله با اسلام هراسی، بیگانه هراسی، نژادپرستی

وزارت خارجه ترکیه با انتشار بیانیه‌ای ضمن محکوم کردن هتک حرمت قرآن کریم در سوئد با شدیدترین الفاظ، اظهار کرد: پس از حمله نفرت‌انگیز به قرآن در مقابل مسجدی در استکهلم در ۲۸ ژوئن (۷ تیر)، شورای حقوق بشر سازمان ملل در قطعنامه‌ای که در ۱۲ جولای (۲۱ تیر) تصویب کرد؛ بر اساس آن قطعنامه حمله به قرآن را باید نفرت پراکنی دینی دانست.

پیام رهبر ایران

رهبر معظم انقلاب در پی جسارت به قرآن مجید پیامی به شرح ذیل صادر کرد:

«بسم الله الرّحمن الرّحیم»

جسارت به ساحت مقدس قرآن مجید در سوئد، حادثه‌ای تلخ و توطئه‌آمیز و خطرآفرین است. اشد مجازات برای عامل این جنایت مورد اتفاق همه علمای اسلام است، دولت سوئد نیز باید بداند که با پشتیبانی از جنایتکار، در برابر دنیای اسلام آرایش جنگی گرفته و نفرت و دشمنی عموم ملت‌های مسلمان و بسیاری از دولت‌های آنان را به سوی خود جلب کرده است. وظیفه آن دولت آن است که عامل جنایت را به دستگاه‌های قضایی کشورهای اسلامی تحویل دهد. توطئه‌گران پشت صحنه نیز بدانند که حرمت و شوکت قرآن کریم روز به روز افزونتر و انوار هدایت آن درخشان‌تر خواهد شد، امثال این توطئه و عاملان آن، حقیرتر از آنند که بتوانند جلوگیر این درخشش روزافزون باشند. والله غالبٌ علی اَمرِه

سیدعلی خامنه‌ای

۳۱ تیرماه ۱۴۰۲

بیانیۀ مجمع تقریب

در پی هتک حرمت به قرآن مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی بیانیه‌ای به شرح زیر صادر کرد: بسم الله الرحمن الرحیم کِتابٌ أَنْزَلْناهُ إِلَیْکَ لِتُخْرِجَ النَّاسَ مِنَ الظُّلُماتِ إِلَی النُّورِ بِإِذْنِ رَبِّهِمْ إِلی‏ صِراطِ الْعَزیزِ الْحَمیدِ ^{[ابراهیم–1]} ‎. گستاخی مجدد دشمنان دین خدا به ساحت کتاب مقدس مسلمانان جهان (قرآن کریم) نشان از استمرار دشمنی سازمان یافته با اسلام و بی‌توجهی به عقاید و مقدسات صدها میلیون مسلمان دراین کره خاکی است. این حرکت که اقدامی، غیرانسانی، غیراخلاقی و مغایر با قوانین بین‌المللی می‌باشد، توسط افرادی مجهول‌الهویه و باحمایت برنامه‌ریزان وسیاست‌بازان غربی و صهیونیستی باهدف دین زدایی وایجاد تردید دراعتقادات و باورهای خداپرستان درهمۀ ادیان الهی انجام می شود. مزدوران هتاک و اربابان پشت پردۀ آنها قرن‌هاست که آموزه‌های وحیانی را سدی محکم در برابر زیاده‌خواهی‌ها و تجاوزات خودمی بینند و هر از گاهی با ایجاد نمایشی مشمئزکننده و بی‌ثمر آتشی را ب رکاغذهای متبرک بر کلام خدا می‌افروزند. غافل ازاینکه کلام خدا تمام قلب واندیشه امت اسلامی را دربرگرفته واین‌گونه نمایش‌های تبلیغاتی ذره‌ای از ارادت موحدان به آیات الهی کم نخواهد کرد و بر خلاف خواسته بدخواهان حرکت رو به سعادت مؤمنان را سرعت خواهد بخشید. الَّذی أَرْسَلَ رَسُولَهُ بِالْهُدی‏ وَ دینِ الْحَقِّ لِیُظْهِرَهُ عَلَی الدِّینِ کُلِّهِ وَ لَوْ کَرِهَ الْمُشْرِکُونَ ^{[توبه–33]} ‎. اعضای مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی بار دیگر اقدام هنجارشکنانه‌ جسارت به کتاب مقدس امت اسلام را که با حمایت پلیس کشورهای سوئد و دانمارک انجام شد، قاطعانه محکوم نموده و واکنش جدی، مؤثر و بازدارنده را از مجامع قانونی بین‌المللی تقاضا می‌کننند.

پاسخ احمد الطیب به نامۀ مدیر حوزه‌های علمیه

احمد الطیب شیخ الأزهر مصر در پاسخ به نامۀ مدیر حوزه‌های علمیه جمهوری اسلامی ایران ابراز امیدواری کرد که اهانت به قرآن کریم، انگیزه‌ای برای رفع اختلافات و وحدت کلمه مسلمانان شود. ایشان در بیانیه‌ای اعلام کرد که با کمال خرسندی و استقبال، نامۀ آیت‌الله علیرضا اعرافی مدیر حوزه‌های علمیۀ جمهوری اسلامی ایران را دریافت کرده است. او بیان داشت که این حادثۀ غیرانسانی و غیرمتمدنانه انگیزه‌ای برای رفع اختلافات و وحدت کلمه مسلمانان در شرق و غرب جهت ایستادگی در برابر چالش‌هایی باشد که امنیت و مقدسات آنها را تهدید می‌کند. وی همچنین بر عزم و ارادۀ خود برای برگزاری گفت‌وگوهای اسلامی بین علمای دین اسلام در سراسر جهان صرف‌نظر از اختلاف مذهب و فرقه‌ آنها با هدف ایجاد وحدت و آشنایی و دوری از عوامل فتنه و اختلافات، تأکید کرد. او افزود که همچنان به رسالت خود برای حمایت از دین اسلام و مقابله با هرگونه اهانتی به آن عمل می‌کند و در کمین کسانی است که قصد اهانت به مسلمانان و مقدسات آنها را دارد. احمد الطیب همچنین همۀ ملت‌های عربی و اسلامی را به تداوم تحریم کالاهای سوئدی و دانمارکی با هدف حمایت از قرآن کریم، فراخواند.

قطعنامۀ شورای وزیران امور خارجۀ سازمان همکاری اسلامی

شورای وزیران امور خارجه سازمان همکاری اسلامی در جلسۀ اضطراری در خصوص حوادث مکرر هتک حرمت به قرآن کریم قطعنامه‌ای صادر کرد. در این قطعنامه تجاوزات شنیع اخیر علیه قرآن کریم در سوئد به شدت محکوم و از تکرار این گونه اقدامات و همچنین صدور پی در پی مجوز برای انجام این اقدام توسط مقامات و عدم اتخاذ تدابیر لازم برای جلوگیری از چنین اعمالی در سوئد و دانمارک ابراز تاسف شد. در این نشست عدم اتخاذ تدابیر مقامات سوئد و دانمارک برای جلوگیری از تکرار چنین اقداماتی مغایر با قطعنامه شماره 2686 شورای امنیت سازمان ملل متحد در مورد مدارا، صلح و امنیت بین‌المللی اعلام شد. همچنین تصمیم گرفته شد هیئتی به رهبری دبیرکل سازمان همکاری اسلامی برای دعوت از کمیسیون اتحادیۀ اروپا به منظور ابراز محکومیت شدید کشورهای عضو سازمان همکاری اسلامی به جنایات هتک حرمت به قرآن کریم اعزام شود و از آنها بخواهد اقدامات لازم برای جلوگیری از تکرار این‌گونه اعمال مجرمانه به بهانه آزادی بیان انجام شود. هرگونه تلاش برای هتک حرمت قرآن کریم و سایر کتب مقدس، ارزش‌ها و نمادهای اسلام و سایر ادیان تحت پوشش آزادی بیان محکوم شد که مغایر با مواد 19 و 20 میثاق بین‌المللی حقوق مدنی و سیاسی است و از جامعه بین‌المللی می‌خواهد که در برابر این تلاش‌های تحریک‌آمیز بایستد. در این نشست جنایات مکرر هتک حرمت به قرآن کریم که خشم حدود دو میلیارد مسلمان در سراسر جهان را برانگیخت، محکوم شد و وزیران خواستار توقف فوری و جرم‌انگاری این‌گونه اقدامات تحریک‌آمیز افراطی شده و بر لزوم احترام به متون و نمادهای دینی و ترویج فرهنگ صلح تاکیدکردند.

جستارهای وابسته

• مسلمان
• شیعه
• سنی

منابع

• ر. ک: خبرگزاری میزان.
• ر. ک: پایگاه حفظ و نشر آثار حضرت آیت‌الله خامنه‌ای.
• خبرگزاری تقریب.