اروپا
قاره اروپا یکی از کم مساحت‌ترین قاره‌های جهان می‌باشد که می‌توان اروپا را دنباله قاره پهناور و مرتفع آسیا دانست. برخی از جغرافی‌دانان دو قاره آسیا و اروپا را یک قاره دانسته و آن را اوراسیا گفته‌اند. با این وجود رشته کوه اورال به عنوان یک مرز طبیعی، این دو قاره را از یکدیگر جدا می‌کند.
جغرافیا
اروپا به دلیل قرار گرفتن در منطقه معتدل شمالی به قاره سبز معروف است و دارای سه شبه‌جزیره مهم اسکاندیناوی، بالکان و ایبری می‌باشد. این قاره بین آب‌های دریای خزر و دریای سیاه در جنوب شرقی، مدیترانه در جنوب، اقیانوس اطلس در غرب و دریای آدریاتیک در شمال قرار دارد. [۱]
اروپا دومین قاره کوچک جهان و پس از آسیا و آفریقا سومین قاره پر جمعیت جهان است، جمعیت این قاره تقریبا ۸۵۷ میلیون نفر است که ۱۱ درصد کل جمعیت جهان را تشکیل می‌دهد، با اینکه روسیه به عنوان بزرگ‌ترین کشور اروپا محسوب می‌شود اما این می‌تواند درست نباشد چون بخشی از روسیه در آسیاست، اروپا از ۵۰ کشور مختلف تشکیل شده و مسکو و لندن از پرجمعیت‌ترین شهر‌های آن هستند. [۲]
در قاره اروپا ناهمواری‌ها به دو بخش متفاوت تقسیم می‌شوند به این صورت که در مناطق شمالی اروپا از لحاظ زمین‌شناسی کوه‌ها قدیمی و فرسوده‌اند، دارای قله‌های گنبدی شکل هستند و ارتفاع آنها کم است. همچنین در این مناطق جلگه‌های پهناور و دریاچه‌های زیادی دیده می‌شود.
قاره اروپا دو نژاد سفید پوست و زرد پوست را در خود جای داده است، نژاد سفید دارای دو نوع مختلف به نام‌های گندم گون و خرمایی می‌باشند و بیشتر جمعیت اروپا را سفید پوستان تشکیل می‌دهند. همچنین نژاد زرد دارای تیرهای مختلف می‌باشد و در جلگه‌های شرقی در اطراف اورال شمالی زندگی می‌کنند.
اتحادیه اروپا
بعد از دو جنگ جهانی خانمان برانداز، سران کشورهای اروپا به این نتیجه رسیدند که تنها راه جلوگیری از جنگ این است که با یکدیگر همکاری داشته باشند. این همکاری اوّل در زمینه تجارت و اقتصاد شروع شـد. کشورهای آلمان، فرانسه، ایتالیا، بلژیک، هلند و لوکزامبورگ بسیاری از اختلافاتشان را کنار گذاشته؛ و در زمینه تولیدات صنایع ذغال سنگ و فولاد شروع به همکاری نمودند. سپس این همکاری به سایر امور زندگانی مردم این نواحی توسعه یافت. بازار مشترک اروپا (ETY) و سازمان‌های دیگری برای این همکاریهای اقتصادی تأسیس گشتند. [۳]
در سال 1967 میلادی، برای سازمان‌ها و تشکیلات مختلف، سازمانی مرکزی به نام جامعه اروپا یا جوامع متحد اروپا (EY)بنیان گذاشـته شد. جامعه اروپا شامل شـوراها و کمیسیونهای مشترکی برای همکاری تمام کشورهای عضو بود.
در دهه 1970 میلادی، با پیوستن اعضای جدید، جامعه اروپا رو به توسعه پیدا کرد. در سال 1972 میلادی، برای اولین بار، اتباع کشورهای عضو جامعه اروپا توانستند به روش رأی‌گیری مستقیم، نمایندگان خود را برای پارلمان جامعه اروپا انتخاب نمایند.
در سال 1992 میلادی، کشورهای عضو جامعه اروپا پیمان همکاریهای بیشـتری مابین خودشان منعقد نمودند. نام جامعه اروپا نیز به اتحادیه اروپا (EU) تغییر داده شد. این پیمان در شهر ماستریخت (Maastricht) هلند منعقد گردید؛ به همین مناسبت این پیمان در متن عهدنامه اتحادیه اروپا، به نام پیمان ماستریخت درج شده است.
فنلاند در سال 1995 میلادی به اتحادیه اروپا پیوسـت. پیش از آن؛ یعنی از سـال 1973 میلادی، فنلاند یکی از امضاء کنندگان پیمان تجارت آزاد اروپا (EEC-sopimus) بوده اسـت. پـیمان تجارت آزاد به طرفین این پیمان اجازه می‌داد که بدون پرداخت حقوق گمرکی با یکدیگر مبادلات تجاری داشته باشند.
به مرور زمان برخی از سران کشورهای عضو این اتحادیه تصمیم گرفتند که دیگر عضو اتحادیه نباشند. کشورهایی که قبلا عضو اتحادیه اروپا بودند و حالا نیستند عبارت‌اند از: الجزایر، فرانسه، گرینلند، سن بارتلمی و انگلیس. [۴]
دین در اروپا
اغلب اهالی اروپا یکتا‌پرست هستند ولی در قاره اروپا هنوز هم بت‌پرستی دیده می‌شود. اکثر جمعیت اروپا مسیحی می‌باشند که به سه مذهب اصلی تقسیم می‌شوند:
۱- کاتولیک‌ها که در جنوب غربی اروپا، مانند پرتغال، اسپانیا، ایرلند، فرانسه، ایتالیا، اتریش، و پولنی ساکن می‌باشند.
۲- پروتستان‌ها که در اسکاندیناویا، انگلستان، هلند، آلمان شمالی و جلگه‌های سوئیس و هنگری دیده می‌شوند.
۳- ارتدکس‌ها نیز، در روسیه و شبه جزیره بالکان به سر می‌برند.
لاپن‌ها و ساموئید‌ها، بت‌پرست می‌باشند.
اسلام نیز فقط در بالکان و اورال نفوذ دارد ولی یهودی‌ها در اروپا خیلی کم دیده می‌شوند.
تاریخچه
یونانیان نخستین مردم اروپایی بودند که تمدنی پیشرفته را در حدود سال ۵۰۰ ق. م بنا نهادند. دستاوردهای درخشان دانشی و هنری این تمدن را که زیربنای تمدن اروپایی در سده‌های بعد بود، رومیان که در سده دوم ق. م امپراتوری خود را بنا نهادند، جذب و به آیندگان منتقل کردند.
اروپا در دوران امپراتوری روم، شاهد ظهور و گسترش مسیحیت بود. این دین در سده چهارم م در دوران امپراتوری کنستانتین، دین رسمی اروپا شد. با نابودی امپراتوری روم، این سرزمین به سال ۳۹۵م به دو بخش شرقی با مرکزیت قسطنطنیه و غربی با مرکزیت رم قسمت شد. پس از هجوم اقوام صحرانشین ژرمن و هون و گوت و فروپاشی امپراتوری روم غربی در سده پنجم م قرون وسطا در تاریخ اروپا آغاز گشت. [۵]
آغاز تحول بنیادین
از سده شانزدهم م. اروپا چند تحول بنیادین را تجربه کرد. آغاز و گسترش نهضت رنسانس که در اصل جنبشی هنری بود و بازگشت به میراث یونان و روم، اروپا را به مرحله جدیدی از زندگانی فرهنگی و اجتماعی وارد کرد. ظهور پروتستانتیزم نیز افزون بر ایجاد تغییرات فرهنگی و اجتماعی، کشورهای اروپایی را درگیر نبرد‌های مذهبی طولانی نمود. این دوران هنگام شکل‌گیری دولت‌های بزرگ اروپایی و رونق دریانوردی و تصرف بخش‌هایی از قاره آمریکا و آسیای جنوب شرقی به دست این دولت‌ها بود. [۶]
تحول فکری و فلسفی
با آغاز دوران روشنگری در سده هجدهم م. اروپا شاهد تحول بزرگ فکری و فلسفی گشت. سده هجدهم م. همچنین دوران انقلاب‌های دموکراتیک بود. انقلاب کبیر فرانسه به سال ۱۷۸۹م. رخ داد و خود سرآغاز انقلاب‌هایی دیگر در اروپا شد. در همین دوره، انقلاب صنعتی که نخست در انگلیس در اواخر سده هجدهم م. آغاز شد، به دیگر نقاط اروپا گسترش یافت. انقلاب صنعتی، کشورهای اروپایی را به جست وجوی مواد خام ارزان قیمت در نقاط گوناگون جهان واداشت و استعمار اروپایی در کشورهای افریقایی و آسیایی را پی نهاد. [۷]
وقوع جنگ جهانی اول
مهم‌ترین رخداد اروپا در سده بیستم م. رخ دادن دو جنگ جهانی (اول: ۱۹۱۴ـ۱۹۱۸م؛ دوم: ۱۹۳۹ـ۱۹۴۵م.) بود. در پایان این نبرد‌ها، ظهور قدرت نظامی و اقتصادی جدید با نام آمریکا و رخ دادن انقلاب بلشویکی در روسیه، بر سرنوشت اروپا تاثیر نهاد. پس از پایان جنگ جهانی دوم، اروپا به جنگ سرد دچار گشت و کشورهای اروپایی به دو قسمت اروپای شرقی با نظام سوسیالیستی به رهبری شوروی، و کشورهای لیبرال با رهبری آمریکا قسمت شدند. [۸] در دهه ۷۰ سده بیستم م. کشورهای اروپای شرقی روابط خود را با کشورهای اروپای غربی بیشتر کردند و به سوی استقلال از شوروی پیش رفتند. سرانجام با ایجاد انقلاب‌هایی به سال ۱۹۸۹م. در کشورهای بلوک شرق، این کشورها از زیر سلطه شوروی بیرون آمدند.
تاریخچه اسلام در اروپا
در اواخر سده هفتم م. اروپا با امپراتوری اسلامی در شرق و جنوب مرزهای خود روبه رو شد. شمال آفریقا شتابان به دست مسلمانان افتاد و لشکرکشی‌های پیاپی در دریای مدیترانه تا محاصره قسطنطنیه به سال ۷۱۷م. پیش رفت. البته به سبب مشکلات داخلی، امویان به نابودی امپراتوری روم شرقی توفیق نیافتند. مسلمانان در غرب اروپا با گذشتن از شمال آفریقا و پیمودن تنگه جبل الطارق وارد اندلس شدند و با تصرف اندلس به پیشروی در جنوب فرانسه پرداختند تا آنگاه که در نبرد پواتیه شکست خوردند و متوقف شدند. [۹]
در سده یازدهم م. سلجوقیان آناتولی را تصرف کردند و در نبرد ملازگرد (۱۰۷۱م.) امپراتوری روم شرقی را شکست دادند و سرزمین آناتولی را از امپراتوری روم شرقی جدا کردند. دوران دولت عثمانی، پایان پیشروی مسلمانان در اروپا بود. دولت عثمانی با حمله به اروپا و تصرف قسطنطنیه به سال ۱۴۷۸م. مناطقی از جنوب اروپا از جمله صربستان، یونان جنوبی و بوسنی را زیر سلطه خود درآورد. [۱۰]
استعمار سرزمین‌های اسلامی
حضور گروه‌های پراکنده مسلمانان در اروپا از جمله در اروپای شرقی و همچنین در جاهایی از فرانسه و اسپانیا، به سده‌ها پیش بازمی‌گردد. اما تنها از سده ۱۹م. بود که مهاجرت گسترده مسلمانان به اروپا آغاز شد و در سده بیستم م. به اوج رسید.
استعمار کشورهای اروپایی در سرزمین‌های اسلامی، هم هنگام با رشد اقتصادی اروپا، از عوامل اصلی مهاجرت مسلمانان به کشورهای اروپایی بود. در اواخر سده نوزدهم و اوایل سده بیستم م. کارخانه‌های اروپا به نیروی کار ارزان نیاز داشتند که بیشتر از میان مهاجران کشورهای استعمار شده تامین می‌گشت. بدین ترتیب، در آغاز سده بیستم م. بسیاری از مسلمانان هند به انگلیس و مسلمانان شمال آفریقا به فرانسه مهاجرت کردند. مهاجرت برای یافتن کار از کشورهای مسلمان در آغاز سده بیستم م. نیز ادامه یافت و عوامل سیاسی و اجتماعی نیز به رشد آن افزود.
برای مثال، بسیاری از مسلمانان آلمان را پناهندگانی از شوروی و یوگسلاوی سابق تشکیل می‌دهند. مردم کشورهای استعمار شده بیشتر به نیروهای نظامی ارتش کشورهای اروپایی می‌پیوستند و حتی در جنگ‌های جهانی، ارتش کشورهای استعماری شامل گروه‌هایی از نیروهای بومی کشورهای استعمار شده بود که پس از نبرد به وطن خود بازنگشتند. امروزه در اروپای غربی حدود 15/000/000 مسلمان وجود دارد. این رقم در اروپای شرقی بدون احتساب روسیه که 21/000/000 مسلمان در آن سکونت دارند، به حدود 14/000/000 تن می‌رسد. [۱۱]
پانویس
- ↑ برگرفته شده از مقاله درباره اروپا
- ↑ برگرفته شده از مقاله واقعیت‌هایی درباره اروپا
- ↑ برگرفته شده از مقاله تاریخچه اتحادیه اروپا
- ↑ برگرفته شده از مقاله اروپا
- ↑ تاریخ جهان لاروس، مارسل دونان، ج۱، ص۲۸۳-۳۱۱.
- ↑ تاریخ جهانی، ش. دولاند لن، ج۲، ص۱.
- ↑ تاریخ اروپا، هنری و. لیتل فیلد، ص۱۶۰-۱۶۱.
- ↑ تاریخ جهان لاروس، مارسل دونان، ج۲، ص۴۹۹.
- ↑ اسلام در غرب، نورالدین آل علی، ص۴۵، ۶۸.
- ↑ اطلس تاریخی جهان اسلام، کالین مک ایودی، ص۳۴۴.
- ↑ العرب و هولندا، حمید هاشمی، ص۲۵-۲۶.