سید محمد ماضی ابوالعزائم

سید محمد ماضی ابوالعزائم مؤسس طریقۀ عزمیه از سلسه فروع تصوف است. نویسنده مشهور جهان عرب مصطفی محمود براین باور است: «ایشان عالمی عارف و گنجی ناشناخته و قطبی است که فحول باید از او کمک بگیرند». او می‌گوید: «که بیش از 200 کتاب و دست‌نوشته از مواجید شعری و الهامات عرفانی ابو العزائم باقی مانده است که سرارسر رموز عرفانی است».

سید محمد ماضی ابوالعزائم
اطلاعات شخصی
سال تولد	1869 م، ۱۲۴۷ ش‌، ۱۲۸۵ ق
محل تولد	رشید
سال درگذشت	1937 م، ۱۳۱۵ ش‌، ۱۳۵۵ ق
دین	اسلام، اهل‌سنت
فعالیت‌ها	مؤسس طریقت عزمیه

زندگی‌نامه

او در شب دوشنبه 27 رجب سال 1286 ق برابر با 1869 م، در شهر رشید متولد شد. نسب او از طرف پدر و مادر به حضرت زهرا (سلام الله علیها) می‌رسد. دانشگاه گُردُن (دانشگاه خرطوم فعلی) در سال 1905 م، از ایشان برای تدریس در رشتۀ ادبیات دعوت کرد.

نسب

محمد ماضی ابوالعزائم بن عبدالله (محجوب) بن احمد بن مصطفی بن ابراهیم بن ماضی _منسوب به عین ماضی در مغرب اقصی_ بن درویش بن محمد بن علی بن محمد بن ابراهیم بن رمضان بن احمد بن عبدالحمید بن محمد بن علی بن حسن بن زید بن حسن بن علی‌الطویل بن محمد بن ابراهیم بن محمد بن عبدالله عوکلانی بن موسی‌الکاظم (علیه‌السلام).

صوفیه

عرفان در نگاه او

مصطفی محمود در کتاب «السر الاعظم» که برای خواص اهل ذوق و کشف نگاشته است؛ ابوالعزائم را در کنار بزرگانی همچون ابن‌عربی، غزالی، نفری، جیلی و ابن فارض قرار می‌دهد که برای سوالات عرفانی باید سراغشان رفت. ابوالعزائم می‌گوید: «العبارة لا تکشف الحقیقة ولو انها تکشفها ما بقی علی وجه الارض کافر». آنچه با الفاظ می‌توان منتقل کرد علوم است و نه معارف. این نکته باعث می‌شود که عارف برای فهماندن مقاصدش از زبان استعاری و ویژه‌ای استفاده کند.

صوفی از نظر ایشان

واژۀ «صوفی» از نظر ایشان مشتق از «صفا» است. او این اشتقاق را بهتر می‌پسندد و صوفی را کسی می‌داند که با توفیق خداوند نفسش را در مسیر خدا به تلاش وادارد تا جایی که قلب و وقت و حالش صفا پیدا کند. موضوع تصوف باطن یا همان قلب است؛ از این جهت که اتفاقات باطنی و جوارحی بر آن عارض می‌شود و مسائل این علم عبارتند از احکام متعلق به خواطر، هواجس، نیات، قصود، عزائم و سایر احوال نفس. تصوف و فقه بایکدیگر درهم‌آمیختگی دارند و شروع تصوف با احکام ظاهری است و گامی فراتر نهاده و به احکام باطن نیز می‌پردازد از این رو تصوف شروعی فقهی و نهایتی صوفیانه دارد.

تأسیس طریقۀ عزمیه

طریقت عزمیه یکی از طرق نوظهور در مصر و از فروع طریقت شاذلیه، که سید محمدماضی آن را تأسیس کرد.

آثار

ایشان در زمینۀ تفسیر، تصوف، عقاید، فقه، وحدت اسلامی، سیرۀ نبوی، ادعیه، شعر و داستان، آثاری دارد.

آثار تفسیری

1. اسرار القرآن، در 7 مجلد منتشر شده.
2. الجمعیات آمادۀ چاپ.

آثار تصوفی

1. جوامع الکلم؛
2. مذکرة المرشدین و المسترشدین؛
3. معارج المقربین؛
4. شراب الارواح من فضل الفتاح؛
5. الطریق الی الله.

آثار اعتقادی

1. عقیدة النجاة؛
2. الاسلام دین الله وفطرته التی فطر الناس علیها.

آثار فقهی

1. اصول الوصول لمعیة الرسول؛
2. هدایة السالک الی علم المناسک؛ صیام اهل المدینة المنوره
3. الجهاد.

آثار تقریبی

1. الاسلام نسب یوصل الی رسول الله؛
2. الاسلام وطن والمسلمون جمعیا اهله؛
3. وسائل نیل المجد الاسلامی؛
4. الشفاء منمرض التفرقه.

آثار ادبی

1. دیوان ضیاء القلوب من فضل علام الغیوب در 5 مجلد؛
2. المواجید العزمیه فی مواجهة الروضة الحسینیه؛
3. محکمة الصلح الکبری؛
4. دروس فی القصص.

درگذشت

سرانجام وی در سال 1937 م، در سن 68 سالگی درگذشت.

جستارهای وابسته

• عزمیه

منابع

• ر. ک: کتاب جریان‌های معاصر تصوف در مصر طریقت عزمیه؛ نوشتۀ حمید ساجدیان.

جریا‌ن‌های معاصر تصوف در مصر