کاربر:Hoosinrasooli/صفحه تمرین
| اسحاق بن روح بصری | |
|---|---|
 | |
| نام کامل | اسحاق بن روح بصری |
| نام‌های دیگر | اسحاق بن ریاح بصری |
| اطلاعات شخصی | |
| محل تولد | عراق، بصره |
| دین | اسلام، شیعه |
| شاگردان |
|
| فعالیت‌ها | محدث شیعی |
اسحاق بن روح بصری، محدث شیعی در نیمه نخست سده چهارم هجری. وی با برخی از شاگردان کلینی معاصر بود. از لقب «بصری» برمیآید که وی اهل بصره بوده و احتمالاً تحصیلات خود را در آن‌جا آغاز نموده است. مدتی در قم اقامت داشته و در قم شاگردانی تربیت کرده است.
مغرفی اجمالی
اسحاق بن روح بصری، محدث شیعی در نیمه نخست سده چهارم هجری. کنیه او در منابع ذکر نشده است. در روایتی که شیخ صدوق از او در باره ولادت امام عصر(عجل الله تعالی فرجه) آورده است، نام او را «اسحاق بن ریاح بصری» ذکر کرده و در مواردی دیگر نام پدرش «رباح» ثبت شده است. وی با برخی از شاگردان «کلینی» معاصر بود و از طرفی شاگردان خود او غالباً تا اواسط سده چهارم حیات داشتهاند، از این رو وفات او را میتوان حدود 340 هجری در نظر گرفت. از تاریخ تولد او اطلاعی در دست نیست ولی ظاهراً محل آن بصره بوده است. از زندگی و چگونگی تحصیلات او اطلاع چندانی نداریم. از لقب «بصری» برمیآید که وی اهل بصره بوده و احتمالاً تحصیلات خود را در آن‌جا آغاز نموده است.
سوابق علمی او نشان میدهند که وی علاوه بر کوفه، بخش عمدهای از حیات علمی خود را در بغداد سپری کرده و در آن‌جا از نایب دوم امام عصر(عجل الله تعالی فرجه) محمد بن عثمان بن سعید عمری روایاتی شنیده است. گمان میرود که وی هم‌چنین مدتی در قم اقامت داشته و در آن‌جا شاگردانی تربیت کرده است. از شاگردان قمی او «محمد بن علی ماجیلویه»، «محمد بن موسی بن متوکل» و «احمد بن محمد بن یحیی عطار» هستند. این احتمال نیز وجود دارد که شاگردان قمی او در بغداد از او حدیث شنیده باشند، زیرا اگر وی اواخر عمر در قم اقامت داشت هیچگاه «شیخ صدوق» با واسطه از او نقل حدیث نمیکرد. از او اثر تألیفی به ثبت نرسیده است.
شاگردان
محمد بن علی ماجیلویه، محمد بن موسی بن متوکل و احمد بن محمد بن یحیی عطار شاگردان قمی وی هستند.
منابع
- کمال الدین و تمام النعمه، باب میلاد قائم(عج)، حدیث6؛
- معجم احادیث المهدی، ج4ص243 حدیث1286؛
- طبقات اعلام الشیعه، ج1ص61.
اسحاق بن عباس بن اسحاق بن موسي بن جعفر، (000 – بعد 322ق)
ابوالقاسم. محدث شيعي. در روايتي از او با كنيه «ابوعبدالله» ياد شده كه ظاهراً بين كنيه او و فرزندش خلط شده است. از تاريخ ولادت و وفات او آگاهي درستي نداريم. به گفته نجاشي «ابوالمفضل شيباني»(م387ق) با اينكه از شاگردان فرزندش «احمد بن اسحاق بن عباس» است، ولي در 322هجري در ناحيه «ديبل»(بر وزن ميسر، از سواحل هند نزديك سند) بهطور مستقيم نزد او احاديثي شنيده است. بنابراين وي تا اين تاريخ حيات داشته است. در برخي از نسخهها به جاي ديبل، «دبيل»(بر وزن دبير، از نواحي آذربايجان، يا روستايي در رمله نزديك فلسطين) ضبط شده است. وي اصالتاً عرب و از نوادگان امام هفتم شيعيان است. پدرش «عباس بن اسحاق موسوي» از اصحاب امام رضا(ع) و گزارشگر كتاب «مسائل علي بن جعفر(ع)» است. پدرش اين كتاب را توسط استادش «اسماعيل بن محمد بن اسحاق بن موسي»(از شاگردان علي بن جعفر) روايت ميكند. جد او «اسحاق بن موسي(ع)» ملقب به «امير» يا «امين» است كه در 240هجري در مدينه وفات يافت. وي ظاهراً در كوفه پرورش يافت و از جمله طالبياني است كه از ناحيه «آذربايجان» به كوفه منتقل شد و احتمالاً وي همان كسي است كه ابن طباطبا در كتاب «منتقله الطالبيه» از او با عنوان «ابوالقاسم مهلوس اسحاق بن عباس» ياد كرده و وي را از جمله انتقاليافتگان طالبيه به كوفه به شمار آورده است. در عمده الطالب نيز ضمن اينكه از او با عنوان «اسحاق مهلوس» ياد كرده، گفته است كه وي داراي اعقابي بوده كه در بغداد اقامت داشتند و به آنها بنيمهلوس ميگفتند. اكنون در منابع حديثي، روايات اندكي از او برجاي مانده كه غالباً مضامين اخلاقي دارند. از اين روايات به دست ميآيد كه استادان او يكي پدرش «عباس بن اسحاق بن موسي» و ديگري «اسماعيل بن محمد بن اسحاق» است كه با او رابطه خويشاوندي داشته است. از شاگردان او «ابوالمفضل محمد بن عبدالله شيباني»(م387ق) و «ابوعبدالله محمد بن احمد قضاعي»(م.ب352ق) هستند. از او اثر تأليفي برجاي نمانده است.
منابع: (الخصال، ص68 حديث102؛ رجال نجاشي، ص29شماره 60؛ الامالي، طوسي، ص578 حديث1195، وص618 حديث1274؛ مسائل علي بن جعفر، ص346 حديث852؛ وسايل الشيعه(آل البيت(ع)، ج1ص48 حديث92؛ بحار الانوار، ج69ص39 حديث34؛ تهذيب المقال، ج1ص423، زير شماره 60؛ عمده الطالب، ص231؛ منتقله الطالبيه، صص138 و272؛ الانساب، سمعاني، ج2ص457 ذيل دبيلي، وص523، ذيل ديبلي)