کاربر:Hoosinrasooli/صفحه تمرین
| اسحاق بن روح بصری | |
|---|---|
 | |
| نام کامل | اسحاق بن روح بصری |
| نام‌های دیگر | اسحاق بن ریاح بصری |
| اطلاعات شخصی | |
| محل تولد | عراق، بصره |
| دین | اسلام، شیعه |
| شاگردان |
|
| فعالیت‌ها | محدث شیعی |
اسحاق بن روح بصری، محدث شیعی در نیمه نخست سده چهارم هجری. وی با برخی از شاگردان کلینی معاصر بود. از لقب «بصری» برمیآید که وی اهل بصره بوده و احتمالاً تحصیلات خود را در آن‌جا آغاز نموده است. مدتی در قم اقامت داشته و در قم شاگردانی تربیت کرده است.
مغرفی اجمالی
اسحاق بن روح بصری، محدث شیعی در نیمه نخست سده چهارم هجری. کنیه او در منابع ذکر نشده است. در روایتی که شیخ صدوق از او در باره ولادت امام عصر(عجل الله تعالی فرجه) آورده است، نام او را «اسحاق بن ریاح بصری» ذکر کرده و در مواردی دیگر نام پدرش «رباح» ثبت شده است. وی با برخی از شاگردان «کلینی» معاصر بود و از طرفی شاگردان خود او غالباً تا اواسط سده چهارم حیات داشتهاند، از این رو وفات او را میتوان حدود 340 هجری در نظر گرفت. از تاریخ تولد او اطلاعی در دست نیست ولی ظاهراً محل آن بصره بوده است. از زندگی و چگونگی تحصیلات او اطلاع چندانی نداریم. از لقب «بصری» برمیآید که وی اهل بصره بوده و احتمالاً تحصیلات خود را در آن‌جا آغاز نموده است.
سوابق علمی او نشان میدهند که وی علاوه بر کوفه، بخش عمدهای از حیات علمی خود را در بغداد سپری کرده و در آن‌جا از نایب دوم امام عصر(عجل الله تعالی فرجه) محمد بن عثمان بن سعید عمری روایاتی شنیده است. گمان میرود که وی هم‌چنین مدتی در قم اقامت داشته و در آن‌جا شاگردانی تربیت کرده است. از شاگردان قمی او «محمد بن علی ماجیلویه»، «محمد بن موسی بن متوکل» و «احمد بن محمد بن یحیی عطار» هستند. این احتمال نیز وجود دارد که شاگردان قمی او در بغداد از او حدیث شنیده باشند، زیرا اگر وی اواخر عمر در قم اقامت داشت هیچگاه «شیخ صدوق» با واسطه از او نقل حدیث نمیکرد. از او اثر تألیفی به ثبت نرسیده است.
شاگردان
محمد بن علی ماجیلویه، محمد بن موسی بن متوکل و احمد بن محمد بن یحیی عطار شاگردان قمی وی هستند.
منابع
- کمال الدین و تمام النعمه، باب میلاد قائم(عج)، حدیث6؛
- معجم احادیث المهدی، ج4ص243 حدیث1286؛
- طبقات اعلام الشیعه، ج1ص61.
| Hoosinrasooli/صفحه تمرین | |
|---|---|
| | |
| اطلاعات شخصی | |
اسحاق بن عباس بن اسحاق بن موسی بن جعفر، محدث شیعی. در روایتی از او با كنیه «ابوعبدالله» یاد شده كه ظاهراً بین كنیه او و فرزندش خلط شده است. از تاریخ ولادت و وفات او آگاهی درستی نداریم. به گفته نجاشی «ابوالمفضل شیبانی»(م387ق) با اینكه از شاگردان فرزندش «احمد بن اسحاق بن عباس» است، ولی در 322هجری در ناحیه «دیبل»(بر وزن میسر، از سواحل هند نزدیك سند) بهطور مستقیم نزد او احادیثی شنیده است. بنابراین وی تا این تاریخ حیات داشته است. در برخی از نسخهها به جای دیبل، «دبیل»(بر وزن دبیر، از نواحی آذربایجان، یا روستایی در رمله نزدیك فلسطین) ضبط شده است. وی اصالتاً عرب و از نوادگان امام هفتم شیعیان است. پدرش «عباس بن اسحاق موسوی» از اصحاب امام رضا(ع) و گزارشگر كتاب «مسائل علی بن جعفر(ع)» است. پدرش این كتاب را توسط استادش «اسماعیل بن محمد بن اسحاق بن موسی»(از شاگردان علی بن جعفر) روایت میكند. جد او «اسحاق بن موسی(ع)» ملقب به «امیر» یا «امین» است كه در 240هجری در مدینه وفات یافت. وی ظاهراً در كوفه پرورش یافت و از جمله طالبیانی است كه از ناحیه «آذربایجان» به كوفه منتقل شد و احتمالاً وی همان كسی است كه ابن طباطبا در كتاب «منتقله الطالبیه» از او با عنوان «ابوالقاسم مهلوس اسحاق بن عباس» یاد كرده و وی را از جمله انتقالیافتگان طالبیه به كوفه به شمار آورده است. در عمده الطالب نیز ضمن اینكه از او با عنوان «اسحاق مهلوس» یاد كرده، گفته است كه وی دارای اعقابی بوده كه در بغداد اقامت داشتند و به آنها بنیمهلوس میگفتند. اكنون در منابع حدیثی، روایات اندكی از او برجای مانده كه غالباً مضامین اخلاقی دارند. از این روایات به دست میآید كه استادان او یكی پدرش «عباس بن اسحاق بن موسی» و دیگری «اسماعیل بن محمد بن اسحاق» است كه با او رابطه خویشاوندی داشته است. از شاگردان او «ابوالمفضل محمد بن عبدالله شیبانی»(م387ق) و «ابوعبدالله محمد بن احمد قضاعی»(م.ب352ق) هستند. از او اثر تألیفی برجای نمانده است.
منابع
- الخصال، ص68 حدیث102؛
- رجال نجاشی، ص29شماره 60؛
- الامالی، طوسی، ص578 حدیث1195، وص618 حدیث1274؛
- مسائل علی بن جعفر، ص346 حدیث852؛
- وسایل الشیعه(آل البیت(ع)، ج1ص48 حدیث92؛
- بحار الانوار، ج69ص39 حدیث34؛
- تهذیب المقال، ج1ص423، زیر شماره 60؛
- عمده الطالب، ص231؛
- منتقله الطالبیه، صص138 و272؛
- الانساب، سمعانی، ج2ص457 ذیل دبیلی، وص523، ذیل دیبلی.