اسحاق بن موسی بن جعفر
اسحاق بن عباس بن اسحاق بن موسی بن جعفر، محدث شیعی است. وی اصالتاً عرب و از نوادگان امام هفتم شیعیان است. از اصحاب امام رضا(علیه السلام) و گزارشگر کتاب «مسائل علی بن جعفر(علیه السلام)» است. در کوفه پرورش یافت و از جمله طالبیانی است که از ناحیه آذربایجان به کوفه منتقل شد. ابن طباطبا در کتاب منتقله الطالبیه از او با عنوان «اسحاق مهلوس» یاد کرده، گفته است که وی دارای اعقابی بوده که در بغداد اقامت داشتند و به آنها بنیمهلوس میگفتند.
| اسحاق بن موسی بن جعفر | |
|---|---|
 | |
| نام کامل | اسحاق بن عباس بن اسحاق بن موسی بن جعفر |
| نام‌های دیگر | ابوعبدالله |
| اطلاعات شخصی | |
| محل تولد | کوفه |
| دین | اسلام، شیعه |
| استادان |
|
| شاگردان |
|
| فعالیت‌ها | محدث شیعی |
معرفی اجمالی
اسحاق بن عباس بن اسحاق بن موسی بن جعفر، محدث شیعی. در روایتی از او با کنیه «ابوعبدالله» یاد شده که ظاهراً بین کنیه او و فرزندش خلط شده است. از تاریخ ولادت و وفات او آگاهی درستی نداریم. به گفته نجاشی «ابوالمفضل شیبانی» با این‌که از شاگردان فرزندش «احمد بن اسحاق بن عباس» است، ولی در 322 هجری در ناحیه «دیبل»(بر وزن میسر، از سواحل هند نزدیک سند) به طور مستقیم نزد او احادیثی شنیده است. بنابراین وی تا این تاریخ حیات داشته است. در برخی از نسخهها به جای دیبل، «دبیل»(بر وزن دبیر، از نواحی آذربایجان، یا روستایی در رمله نزدیک فلسطین) ضبط شده است.
وی اصالتاً عرب و از نوادگان امام هفتم شیعیان است. پدرش «عباس بن اسحاق موسوی» از اصحاب امام رضا(علیه السلام) و گزارشگر کتاب «مسائل علی بن جعفر(علیه السلام)» است. پدرش این کتاب را توسط استادش «اسماعیل بن محمد بن اسحاق بن موسی»(از شاگردان علی بن جعفر) روایت میکند. جد او «اسحاق بن موسی(علیه السلام)» ملقب به «امیر» یا «امین» است که در 240 هجری در مدینه وفات یافت. وی ظاهراً در کوفه پرورش یافت و از جمله طالبیانی است که از ناحیه «آذربایجان» به کوفه منتقل شد و احتمالاً وی همان کسی است که ابن طباطبا در کتاب «منتقله الطالبیه» از او با عنوان «ابوالقاسم مهلوس اسحاق بن عباس» یاد کرده و وی را از جمله انتقال یافتگان طالبیه به کوفه به شمار آورده است. در عمده الطالب نیز ضمن این‌که از او با عنوان «اسحاق مهلوس» یاد کرده، گفته است که وی دارای اعقابی بوده که در بغداد اقامت داشتند و به آنها بنیمهلوس میگفتند. اکنون در منابع حدیثی، روایات اندکی از او برجای مانده که غالباً مضامین اخلاقی دارند. از این روایات به دست میآید که استادان او یکی پدرش «عباس بن اسحاق بن موسی» و دیگری «اسماعیل بن محمد بن اسحاق» است که با او رابطه خویشاوندی داشته است. از شاگردان او «ابوالمفضل محمد بن عبدالله شیبانی» و «ابوعبدالله محمد بن احمد قضاعی» هستند. از او اثر تألیفی برجای نمانده است.
اساتید
عباس بن اسحاق بن موسی و اسماعیل بن محمد بن اسحاق از اساتید وی می‌باشند.
شاگردان
ابوالمفضل محمد بن عبدالله شیبانی و ابوعبدالله محمد بن احمد قضاعی از شاگردان وی هستند.
منابع
- الخصال، ص68 حدیث102؛
- رجال نجاشی، ص29شماره 60؛
- الامالی، طوسی، ص578 حدیث1195، وص618 حدیث1274؛
- مسائل علی بن جعفر، ص346 حدیث852؛
- وسایل الشیعه(آل البیت(علیه السلام)، ج1ص48 حدیث92؛
- بحار الانوار، ج69ص39 حدیث34؛
- تهذیب المقال، ج1ص423، زیر شماره 60؛
- عمده الطالب، ص231؛
- منتقله الطالبیه، صص138 و272؛
- الانساب، سمعانی، ج2ص457 ذیل دبیلی، وص523، ذیل دیبلی.