ابن ابی هراسه

احمد بن محمد بن هوذه بن هراسه باهلی نهاوندی، معروف به «ابن ابی هراسه» محدث و فقیه شیعی بوده است.

ابن ابی هراسه
نام کامل	احمد بن محمد بن هوذه بن هراسه باهلی نهاوندی
اطلاعات شخصی
محل تولد	نهاوند
سال درگذشت	333 ق، ۳۲۳ ش‌، ۹۴۵ م
روز درگذشت	هشتم ذی‏ الحجه
محل درگذشت	نزدیکی پل نهروان
دین	اسلام، شیعه
استادان	ابراهیم بن اسحاق نهاوندی
شاگردان	محمدبن عباس بن ماهیار ابوعبدالله محمد بن ابراهیم نعمانی عبدالواحد بن عبدالله بن یونس
آثار	الایمان و الکفر کتاب التوبه
فعالیت‌ها	محدث فقیه شیعی

معرفی اجمالی

احمد بن محمد بن هوذه بن هراسه باهلی نهاوندی، معروف به ابن ابی هراسه. محدث و فقیه شیعی. ولادت او معلوم نیست اما وفات او در روز هشتم ذی‌‏حجه سال 333 هجری در نزدیکی پل نهروان روی داد و در همان‌جا به خاک سپرده شد. از زندگی و چگونگی تحصیل او اطلاعی نداریم. بعضی از قرائن نشان می‌‌‏دهد که وی بیشتر در نهاوند سکونت داشته و در آن‌جا شاگردانی تربیت نموده است. زیرا از اساتید او «ابراهیم بن اسحاق نهاوندی» است که وی در سال 293 هجری در نهاوند از او اخذ حدیث نموده است. هم‌چنین از برخی از شواهد بر می‌‏آید که وی مدتی در بغداد اقامت داشته و با ثقه الاسلام کلینی در آن‌جا هم ‏عصر بوده است. بعضی از شاگردان او، نزد کلینی نیز شاگردی کرده‌‏اند که از جمله آنها محمدبن عباس بن ماهیار است که در کتاب خود «ما نزل من القرآن فی اهل‌بیت (علیه السلام)» از او احادیثی در فضایل اهل‏‌بیت‌ (علیه السلام) نقل می‏‌کند. چنان‌که تلعکبری نیز که مقیم بغداد بود، در سال 331 هجری از او حدیث شنیده و اجازه نقل آنها را از وی دریافت کرده است.

از دیگر شاگردان روایی او ابوعبدالله محمد بن ابراهیم نعمانی و عبدالواحد بن عبدالله بن یونس هستند. از اساتید او ابواسحاق ابراهیم بن اسحاق بن ابی بشر احمری نهاوندی معروف به «ابراهیم عجمی» است که در اواخر عمرش از بغداد به نهاوند مراجعت کرد و برخی از احادیث او توسط وی در نهاوند منتشر شد. شیخ طوسی صاحب شرح‏‌حال را به صورت‏‌های مختلف، معرفی نموده است.

• یک‏‌بار در رجال خود، نام او را «ابواسحاق ابراهیم بن رجاء» معروف به «ابن‏‌هراسه شیبانی» ذکر کرده و او را از اصحاب امام صادق (علیه السلام) به ‏شمار آورده است.
• سپس در قسم دوم رجال خود، استدراک کرده و او را جزء اشخاصی قرار داده که به ‏طور مستقیم از ائمه (علیه السلام) روایت نکرده‌‏اند.

بار سوم در کتاب فهرست، او را به نام «احمد بن نصر بن سعید باهلی» معروف به «ابن‌‏ابی‏‌هراسه» معرفی کرده و وی را از استادان تلعکبری به ‏شمار آورده است. بسیاری از رجال‏ شناسان معتقدند که شیخ طوسی، فرد واحدی را در موارد یادشده معرفی کرده است، اما برخی نیز وی را غیر از «ابراهیم بن رجاء شیبانی» می‏‌دانند.

استادان

در بین اساتید وی تنها نام ابراهیم بن اسحاق نهاوندی در کتب ذکر شده است.

شاگردان

شاگردان وی عبارتند از محمدبن عباس بن ماهیار، ابوعبدالله محمد بن ابراهیم نعمانی و عبدالواحد بن عبدالله بن یونس که در کتب نام‌شان ذکر شده است.

آثار

از تألیفات او:

1. الایمان و الکفر؛
2. کتاب التوبه به ثبت رسیده است.

جستارهای وابسته

• کلینی
• وفات
• شیخ طوسی

منابع

• رجال الطوسی، ص 158 شماره 1766، و ص 409 شماره 5950؛
• الفهرست، شیخ طوسی، ص 282 شماره 905؛
• ایضاح الاشتباه، ص 88، ذیل شماره 22 و پاورقی آن؛
• امل الآمل، ج 2 ص 30 شماره 80؛
• تنقیح المقال(حجری)، ج 1 ص 98 شماره 567؛
• نقد الرجال تفرشی، ج 1 ص 61 شماره 68؛ و ج 5 ص 249 شماره 6267؛
• جامع الرواه، ج 1 ص 73؛
• طبقات اعلام الشیعه، ج1ص56؛
• معجم رجال الحدیث، ج 1 ص 202 شماره 153، و ج 3 ص 142 شماره993؛
• دائره المعارف تشیع، ج3ص81؛
• لسان المیزان، ج1ص121 شماره372؛
• تاریخ بغداد، ج5ص391 شماره 2946.