وفاء الاحرار
وفاء الأحرار، قرارداد وفاداری به آزادگان، طرح مبادله اسراء و توافقی بین جنبش حماس و رژیم صهیونیستی با میانجیگری مصر در سال 2011 م بود که بر اساس آن 1027 تن از اسرای فلسطینی در مقابل استرداد گیلعاد شلیط، گروهبان اسرائیلی اسیر شده توسط نیروهای یگان ویژه جنبش حماس در 25 ژوئن 2006 م، طی دو مرحله که در مرحله نخست، ۴۷۷ اسیر فلسطینی در مقابل انتقال شلیط به قاهره و در مرحله دوم در دسامبر ۲۰۱۱ م ، ۵۵۰ زندانی دیگر آزاد شدند.
| وفاء الأحرار | |
|---|---|
| نام رویداد | معامله وفاء الأحرار، قرارداد وفاداری به آزادگان |
| تاریخ رویداد | 2011 م |
| روز رویداد | 6 اکتبر |
| مکان رویداد | قاهره |
| عوامل | جنبش حماس، رژیم صهیونیستی با میانجیگری مصر |
| دلیل اهمیت | آزادی بیشتر فرماندهان و شخصیت‌های برجسته فلسطینی با این قرارداد |
| پیامدها | تقویت جنبش حماس، شکسته شدن قدرت پوشالی اسرائیل، ایجاد و حدت بین گروه‌های مختلف فلسطینی از جمله جنبش حماس و فتح |
اسیر شدن گیلعاد شلیط
گروهی از یگان‌های ویژه جنبش حماس در صبح روز یکشنبه، ۲۵ ژوئن سال ۲۰۰۶ م، با عبور از تونل حفر شده به طول ۳۰۰ متر، به شکل زیر زمینی از نوار غزه وارد مرز اسرائیل شدند و در قالب سه گروه به برج مراقبت، نفربر زرهی و یک تانک مرکاوا حمله کردند. در حمله به تانک مرکاوا، نیروهای جنبش حماس با پرتاب نارنجک باز و نارنجک‌های دستی به داخل تانک، در آن را بازکرده و طی این انفجار، دو نفر از سربازان صهیونیستی کشته و یک سرباز به شدت زخمی شد و چهارمین نفر از اعضای آن، گروهبان گیلعاد شلیط، با تسلیم خود از تانک خارج شد. پس از این عملیات موفق و بی سابقه، نیروهای فلسطینی با موفقیت وارد خاک سرزمین خود شدند. شلیط، ۱۹۳۴ روز در مکانی نامعلوم در نوار غزه زندانی بود. تنها نشانه حیات وی، یک نوار صوتی، یک فیلم ضبط شده و سه نامه بود.
تلاش‌ها نافرجام رژیم صهیونیستی
رژیم صهیونیستی بعد از این عملیات موفق آمیز حماس و کشته و زخمی شدن نیروهایش در آن، به خصوص اسیر شدن شلیط توسط نیروهای حماس، بسیار غافلگیر شده و بلافاصله بعد از اطلاع از این حادثه وارد عمل شد. اسرائیل در ۲۸ ژوئن سال ۲۰۰۶ م، دقیقا بعد از سه روز از وقوع این واقعه، به نیروهای خود دستور داد تا برای جستجوی شلیط وارد خان یونس شوند. سخنگوی سفارت رژیم صهیونیستی و همچنین سایر مقامات این رژیم نیز با بی اعتنایی به تمامی گزینه‌های دیپلماتیک و پیگیری وضعیت نیروی اسیر شده خود از طریق روابط بین المللی و سیاسی، به محمود عباس اولتیماتوم دادند که باید شلیط ربوده شده توسط نیروهای حماس را هر چه زودتر به اسرائیل بازگرداند. در همان روز، جنگنده‌های نیروی هوایی رژیم اسرائیل، به بهانه حمایت دولت سوریه و بشار اسد از جنبش حماس، بر فراز کاخ بشار اسد در لاذقیه، به پرواز درآمدند. اگرچه صهیونیست‌ها بعد از عملیات موفق نیروهای حماس، به شدت عصبانی بودند و راهکارهای مختلفی مانند تهدید و ارعاب در عرصه سیاسی و نظامی را به نمایش گذاشتند، با این حال، این تحکم و زورگویی سیاسی و تحرکات نظامی صهیونیست‌ها در بازپس‌گیری شلیط شکست خورد و راه به جایی نبرد.
تسلیم اسرائیل با پذیرش توافقنامه مبادله اسرای فلسطینی
بعد از به بن بست رسیدن گزینه‌های تهدید آمیز رژیم صهیونیستی در آزادی شلیط، این رژیم مذاکرات غیر رسمی خود را با حماس در ۱ ژوئیه سال ۲۰۰۶ م، شش روز پس از ربوده شدن شلیط، آغاز کرد و در گام نخست، گرشون باسکین، رئیس هیئت مدیره مرکز تحقیقات و اطلاعات اسرائیل، با هماهنگی با دکتر غازی حمد، سخنگوی حماس، یک تماس تلفنی را بین او ( دکتر غازی حمد) و نوام شلیط، پدر این سرباز ترتیب داد. همچنین باسکین طی تماس تلفنی با ایهود اولمرت، نخست وزیر وقت رژیم صهیونیستی، او را از این تماس مطلع کرد. اواخر دسامبر سال ۲۰۰۶ م، دولت مصر به عنوان واسطه و میانجیگر بین رژیم صهیونستی و جنبش حماس، مفاد مورد توافق طرفین برای تبادل شلیط با زندانیان فلسطینی را اعلام کرد که بر اساس این توافق در إزای آزادی شلیط توسط جنبش حماس، رژیم صهیونیستی نیز متعهد شد تا هزار زندانی فلسطینی را در دو مرحله آزاد کند. روزنامه هاآرتص اسرائیل بعد از این توافق گزارش داد که رژیم صهیونیستی پیشنهاد مبادله زندانیان را مطرح و تهدید کرده که اگر جنبش حماس این پیشنهاد را رد کند، هیچگونه مبادله‌ای انجام نخواهد شد. جنبش حماس نیز در پاسخ هشدار داد که به نتیجه نرسیدن این مذاکرات منجر به «ناپدید شدن» شلیط خواهد شد.
نحوه اجرای طرح مبادله
اگرچه مفاد این توافقنامه در اواخر سال 2006 م، با میانجگیری دولت مصر بین رژیم صهیونیستی و جنبش حماس امضاء شد، اما عملیات مبادله شلیط اسرائیلی با بیش از هزار نفر از زندانیان فلسطینی، بعد پنج سال در سال 2011 م، آغاز شد. تبادل اسراء بین طرفین در دو مرحله صورت گرفت. در مرحله نخست در صبح 19 اکتبر سال 2011 م، اسرائیل 477 اسیر فلسطینی را آزاد و تحویل صلیب سرخ بین المللی داد و در مقابل جنبش حماس، گیلعاد شلیط را به مصر تحویل داد که این تبادل نشان دهنده آغاز روند مبادله بود. در 18 دسامبر 2011 م نیز مرحله دوم، تکمیل قرارداد، اسرائیل 550 اسیر فلسطینی را آزاد کرد که 505 نفر از آنان راهی کرانه باختری و بقیه به سمت نوار غزه حرکت کردند.
واکنش‌ها به تصویب توافقنامه و مبادله
طرفداران طرح تبادل اسراء، دلیل حمایت از این توافقنامه و مبادله را، ترس از گرفتار شدن گلیعاد شلیط به سرنوشت نامعلوم ران آراد، ناوبر نیروی هوایی اسیر شده رژیم صهیونیستی بیان می‌کردند. ران آراد کمک خلبان اسرائیلی بود که در 16 اکتبر سال 1986 م، به هنگام بمباران مواضع نیروهای فلسطینی و لبنانی در جنوب شرقی صیدا و همچنین اردوگاه‌های فلسطینی، مورد اثبات یک قبضه موشک حمل شده توسط یک جوان فلسطینی قرار گرفت و جنگنده اف- 4 سقوط کرد و هر دو از طریق چتر نجات در دو نقطه مختلف فرود آمدند و خلبان، یشیا آویرام، توسط جنگنده‌های گشت زنی اسرائیل نجات یافت و ران آراد به اسارت نیروهای جنبش امل درآمد و به حزب الله تحویل داده شد. با وجود تلاش‌های انجام شده برای مذاکره، صهیونیست‌ها نتوانستند آراد را آزاد کنند و سرانجام، در ژوئن ۲۰۰۸ حزب الله اعلام کرد که آراد مرده است. از این رو، ران آراد به نمادی از شکست‌های پی در پی رژیم صهیونیستی در دستیابی به توافق تبدیل شد و طرفدران طرح تبادل نیز برای جلوگیری از تکرار چنین فاجعه‌ای، این طرح را پذیرفتند. در مقابل مخالفان این طرح نیز، چنین توافقنامه‌ای را یکی از فجایع و شکست‌ها بزرگ اسرائیل قلمداد کردند.
رسانه‌ها
شبکه العربیه در 11 اکتبر 2011 م، طی گزارشی اعلام کرد که جنبش حماس و رژیم صهیونیستی با میانجیگری دو کشور آلمان و مصر در موضوع آزادی گیلعاد شلیط به توافق رسیده و نتانیاهو نیز در جلسه ویژه کابینه متن این توافقنامه تصویب کرده و در نهایت این قرارداد با واسطه گری آلمان و مصر در قاهره به امضا رسیده است.
تحلیلگران اسرائیلی
با اعلام تصویب تواقفنامه، مطبوعات رژیم صهیونیستی به طور گسترده به این موضوع ورود کردند. دان شوفتان، تحلیلگر صهیونیستی، توافق مبادله احتمالی را بزرگترین پیروزی فلسطینیان از زمان تأسیس رژیم صهیونیستی دانست.
مقامات اسرائیلی
شیمون پرز، رئیس جمهور وقت رژیم صهیونیستی از نتانیاهو به دلیل این توافق که از آن به تصمیم شجاعانه تعبیر کرد، از نخست وزیر (نتانیاهو) تشکر کرد. بنیامین نتانیاهو نیز این توافق را برقرار کننده توازن بین خطرات امنیتی رژیم صهیونیستی و بازگشت شلیط به خانواده‌اش دانست. با این حال آوی پازنر، سخنگوی رژیم صهیونیستی، در گفتگو با شبکه تلویزیونی فرنس ۲۴، اعلام کرد که آزادی 1027 نفر از اسرای فلسطینی را در مقابل مبادله شلیط یکی از فجایع بزرگ اسرائیل در پنج سال گذشته است.
نظرسنجی‌ها
بر اساس نظرسنجی که در سال ۲۰۱۱ توسط روزنامه یدیعوت آحارانوت منتشر شد، ۷۹ درصد صهیونیست‌ها از این مبادله حمایت کردند و ۱۴ درصد با آن مخالف بودند. عده‌ای نیز مبادله‌ی بیش از هزار فلسطینی با یک سرباز ساده رژیم صهیونیستی را تحقیرآمیز تلقی کردند. واکنش فلسطینی‌ها به توافق مثبت بود و برخی معتقد بودند حماس می‌تواند از این پس به توافقات بهتری دست یابد.
تشکیلات خودگردان و حماس
محمود عباس، رئیس تشکیلات خودگردان فلسطین نیز از این توافق حمایت کرد و گفت تلاش‌ها برای آزادی زندانیان باقی مانده در زندان‌های رژیم صهیونیستی ادامه خواهد یافت. خالد مشعل، رهبر حماس نیز این توافق را یک پیروزی برای مردم فلسطین دانست. گردان‌های عزالدین قسام، در بیانیه تلویزیونی اعلام کرد: «تا زمانی که زندان‌های صهیونیستی تعطیل نشوند، تسلیم نمی‌شویم. یک فصل به پایان رسید، اما فصل‌های دیگری وجود دارد». و همچنین، تصویری از چهار زندانی اسرائیلی در رسانه گردان‌های عزالدین قسام به نمایش درآمد و اعلام شد که تلاش برای آزادی زندانیان فلسطینی ادامه خواهد داشت.
فرماندهان و شخصیت‌های برجسته آزاد شده
- یحیی سنوار معروف به أبو ابراهیم، رئیس دفتر سیاسی جنبش مقاومت اسلامی حماس.
- روحی مشتهی، یکی از بنیانگذاران تأسیس سرویس امنیتی به نام «جهاز مجد» در نواز غزه به منظور شناسایی جاسوسان و سرویس‌های اطلاعاتی اسرائیل و عضو دفتر سیاسی جنبش مقاومت اسلامی حماس.
- فرسان خلیفه معرف به أبو عباس، از فرماندهان نظامی جنبش حماس و گردان‌های عزالدین القسام.
- حسام عاطف بادران معروف به أبو عماد از رهبران، رئیس دفتر روابط ملی و از اعضای دفتر سیاسی جنبش حماس.
- سامر أبوسیر، از اعضای جبهه خلق برای آزادی فلسطین.
- فرح حامد، از اعضای جنبش حماس و مدیر مرکز تاریخی الأحرار.
- عامر القواسمی، عضو جبهه مردمی وابسته به مقاومت در بیت المقدس.
- مؤید عبد الصمد معروف به الشیص، عضو جبهه مرکزی کمیته مردمی آزادی فلسطین.
- محمد حماد، سخنگوی رسمی جنبش حماس در شهر قدس و عضو دفتر رسانه‌ای و حلقه قدس این جنبش.
- هارون ناصر الدین، عضو گردان‌های عزالدین القسام و جنبش حماس و مسئول پروند بیت المقدس در این جنبش.
- صالح دار موسی، از رهبران گردان‌های عزالدین القسام و جنبش حماس در رام الله و البیره.
- طارق عز الدین، سخنگوی جنبش در کرانه باختری، مدیر رادیو صدای الأسری، عضو دفتر سیاسی جنبش جهاد اسلامی انتخاب شد و از رهبران عملیات نظامی گردان های قدس در کرانه باختری.
- جابر البرغوثی، از کادرهای گردان های القسام در کرانه باختری در جریان انتفاضه دوم و مسئول بخش روابط ملی در کرانه باختری در جنبش حماس.
- عبد الرحمان شهاب، از کادرهای جنبش جهاد اسلامی در انتفاضه اول و مسئول مرکز تحقیقات و مطالعات اطلس.
- سعید بشارات، بنیانگذار شبکه خبری الهدهد و متخصص در امور رژیم صهیونیستی و تحلیلگر سیاسی در رسانه ها میزبان تحولات موضوع فلسطین و تحولات سیاسی در رژیم اشغالگر، عضو انجمن نویسندگان، روشنفکران و روزنامه نگاران عرب - لبنان و دارای نشریه ای با عنوان نقش جریان های صهیونیستی.
- توفيق أبو نعيم، مدیرکل نیروهای امنیتی فلسطین در غزه، معاون وزارت کشور و امنیت ملی غزه، مدیرکل بخش امنیت در کمیته دولتی غزه و نایب رئیس نهاد رهبری برای زندانیان حماس در زندان های اشغالی.
- محمود عیسی، از رهبران گردان‌های عزالدین القسام جنبش اسلامی حماس.
- أسامه المزینی، وزیر آموزش و پرورش در نوار غزه، رئیس مجلس شورای جنبش حماس در نوار غزه و عضو رهبری سیاسی حماس در نوار غزه.