عصام العطار
عصام العطار، مبلغ اسلامی، نویسنده ادبی، شاعر، متفکر، مربی، نماینده مجلس سوریه و رهبر سابق اخوانالمسلمین سوریه است. وی برادر دکتر نجاح العطار معاون فرهنگی و رسانه‌ای رئیس جمهور سوریه و همسرش واعظ و نویسنده بنان الطنطاوی دختر شیخ علی الطنطاوی و نوه اش مرحوم هدی عبدین، فعال حقوق بشر است.
| عصام العطار | |
|---|---|
 | |
| اطلاعات شخصی | |
| سال تولد | 1927 م، ۱۳۰۵ ش، ۱۳۴۵ ق |
| محل تولد | سوریه |
| سال درگذشت | 2024 م، ۱۴۰۲ ش، ۱۴۴۵ ق |
| محل درگذشت | آلمان |
| دین | اسلام، اهل‌سنت |
| آثار |
|
| فعالیت‌ها |
|
معرفی اجمالی
او در سال 1927 در دمشق، به دنیا آمد و متعلق به خانواده‌ای بود که از نظر مذهبی شافعی بودند و در دمشق به عنوان اهل علم و حدیث شناخته می‌شوند؛ که ده‌ها سال در مسجد اموی دمشق کرسی حدیث و موعظه در اختیار داشتند. وی برادر نجاح العطار وزیر اسبق فرهنگ رئیس جمهور سوریه و همسر بنان الطنطاوی دختر شیخ علی الطنطاوی است که در سال 1981، افرادی ناشناس بنان را در آخن آلمان با پنج گلوله ترور کردند که نقطه عطفی در زندگی عطار بود. در طول جنگ جهانی اول، پدر العطار به استانبول تبعید شد و پس از آن او با تجربه میدانی به کشورش بازگشت و عصام نیز مانند پدرش بزرگ شد و به شعر نیز علاقه داشت. خواهر وی نجاح العطار در سال 2006 معاون دوم رئیس جمهور سوریه بشار اسد و پیش از آن وزیر امور فرهنگی و رسانه‌ای بود.
آثار
- بلادنا الاسلامیة وصراع النفوذ ( کشور اسلامی ما و مبارزه برای نفوذ).
- أزمة روحیة(بحران روحی).
- رأی الإسلام فی التحالف مع الغرب (نظر اسلام در مورد اتحاد با غرب).
- الإیمان وأثره فی تربیة الفرد والمجتمع (ایمان و تأثیر آن در تربیت فرد و جامعه).
- كلمات (کلمات).
- ثورة الحق (انقلاب حقیقت)
- من بقایا الأیام (از بقایای روزها).
- رحیل، وهو كتاب شعری (عزیمت، کتاب شعر).
فعالیت‌ها
اولین گام‌های العطار برای ورود به سازمان اخوانالمسلمین با پیوستن به گروه "شباب محمد" بود که از جمله انجمن‌های اخوانالمسلمین به شمار می‌رفت. اعضای گروه شباب محمد که مبانی اسلامِ اخوانی را تدریس می کردند، برای ایراد خطبه نماز جمعه به روستاها می‌رفتند و شاید از اینجا بود که عطار ایده این گروه را پسندید و به آن پیوست.
عطار یکی از بنیانگذاران اخوانالمسلمین در سوریه هست و اولین مسئولیت سازمانی خود را در سال 1955 در قرن گذشته زمانی‌که کنفرانسی در دمشق در حضور شیوخ اصلی سوریه برگزار شد، برعهده گرفت.
عطار از منبر مسجد دانشگاه دمشق، در حضور هزاران دانشجو و استاد، عقاید خود را بیان می‌کرد و به نقد و حمله علیه حاکمیت وقت و دولت اسد تا آخرین روزهای عمر ادامه داد.
عصام العطار در سال 1951 به حکومت رئیس جمهور ادیب شیشکلی حمله کرد و قبل از اینکه نزدیکانش به او توصیه کنند به مصر برود، حکم بازداشت او صادر شد. زمانی که عطار پس از سفر حج به سوریه بازگشت، از حضور وی در سوریه ممانعت به عمل آمد و عطار بین لبنان، اردن، کویت و بلژیک در سفر بود تا اینکه در شهر آخن آلمان فرود آمد. زمانی که بیماری مصطفی السباعی شدید شد، عطار در سال 1964 به عنوان جانشین و رهبر گروه در سوریه انتخاب شد و تا سال 1973 رهبر این گروه در سوریه باقی ماند.
فعالیت سیاسی
العطار راه خود را در با کار و فعالیت اسلامی با انجمن «جوانان ما مولای محمد» آغاز کرد و اولین ارتباطش با اخوانالمسلمین بود، زیرا یکی از انجمن‌هایی بود که بعدها این گروه را به همراه «دارال» تأسیس کرد. -ارقم در حلب و الانصار در دیرالزور و اخوانالمسلمین در حماه که همگی جنبش‌هایی هستند که اخوانالمسلمین را در سال 1945 توسط مصطفی السباعی تأسیس کردند.
العطار به دلیل گشاده رویی خود نسبت به همه جنبش‌ها و گروه‌هایی که ممکن بود با اخوانالمسلمین موافق یا مخالف باشند شناخته شده بود و هدف او گرد هم آوردن مردم سوریه و متحد کردن صفوف آنها به خاطر کشور بود.
در مورد او نیز شناخته شده بود که از صاحبان قدرت نمی‌ترسید، بنابراین افکار خود را آنطور که می‌خواست بیان می‌کرد و این امر از دو جهت بر او تأثیر می‌گذاشت،
- اول اینکه او شهرت پیدا کرد و افراد زیادی را تحت تأثیر قرار داد و جایگاه خود را در جامعه به دست آورد.
- دیگری این بود که بهای سخنانش را پرداخت. او در سال 1951 حکم دستگیری او را صادر کرد و مجبور شد به مصر پناه برد.
عزیمت او به مصر به توصیه نزدیکانش از جمله علی طنطاوی بود و در آنجا اخوان با حسن الهدیبی و عبدالقادر عوده آشنا شد و در کمیته رهبری گروه با آنها همکاری کرد. عطار همچنین با سید قطب، البشیر ابراهیمی، محمود شاکر و عبدالوهاب عزام ملاقات کرد.
او با اطلاع از بیماری پدرش در سال 1952 مجبور به بازگشت به دمشق شد و چند روز قبل از مرگش توانست او را ببیند. در سال 1954، العطار به عنوان دفتر اجرایی اخوانالمسلمین انتخاب شد و تظاهراتی را رهبری کرد که در آن سال به اعدام واعظان اعتراض کردند.
سال بعد، او به عنوان دبیرکل سازمان کنفرانس اسلامی، که شامل شیوخ ارشد سوریه بود، انتخاب شد دفتر این گروه در دمشق، قبل از انتخاب نماینده و سخنگویی به نمایندگی از آن، در یک زمان مسئولیت کنترل کل و دفتر اجرایی را بر عهده گرفت.
کودتای 8 مارس
در 8 مارس 1963، بعثی‌های سوریه کودتای نظامی طراحی کردند و شورای ملی به رهبری سرلشکر لوای العطاسی منصوب شد. سپس رئیس دولت و نخست وزیرش دستگیر شدند و از عطار با 12 نفر دعوت شد تا در دریافت حکم شرکت کنند.
العطار از حضور در دولت امتناع کرد و گفت: من نمی‌توانم شرکت در زندگی‌ای را بپذیرم که می‌گوید دموکراتیک است اما با کودتای نظامی آمده است و این انتخابات تا زمانی که دوباره سرنگون نشود، چندان دوام نخواهد آورد. العطار خواستار تشکیل یک دولت ائتلافی شد که در آن همه شرکت داشته باشند. قدرت کودتا چاره‌ای جز تسلیم و آزادی رئیس جمهور ناظم القدسی و بازگرداندن او به ریاست جمهوری نداشت.
یک سال بعد تصمیم گرفت برای ادای حج برود و سفرش یک طرفه بود و از ترس تداوم نفوذش در زندگی سیاسی مانع از ورودش به کشور شد و به لبنان رفت. در آنجا به بروکسل، جایی که در سال 1968 فلج شد، سپس به عنوان یک پناهنده سیاسی به آلمان رفت.
تبعید
الصبایی در سال 1964 درگذشت و از ورود عطار به سوریه و شرکت در تشییع جنازه رفیقش جلوگیری کرد، بنابراین العطار تصمیم گرفت لبنان را به مقصد آلمان ترک کند و پس از آن به عنوان ناظر اخوانالمسلمین در سوریه از تبعید انتخاب شد. و تا سال 1352 در سمت خود باقی ماند.
او چندین بار سعی کرد استعفا دهد و از سمت خود دست بکشد، اما نظرش تغییر کرد و گفت: عملاً در اواخر دهه هفتاد از کار در گروه کناره گیری کرده‌‍ام، اما وقتی قطعنامه 49 صادر شد و دستور اعدامش صادر شده بود.
ترور
عطار مورد سوء قصدهای متعددی قرار گرفت که اولین آنها در سال 1963 بود که در خانه طنطاوی حضور داشت، اما این تلاش با شکست مواجه شد. او در آلمان دائماً در حرکت بود زیرا دولت آلمان به او گفته بود که افراد مسلح او را تعقیب می کنند و می خواهند او را بکشند.
عطار یک سال و نیم به همین منوال ماند و در آلمان رفت و آمد کرد تا اینکه همسرش بنان (دختر طنطاوی) در 17 مارس 1981 ترور شد که تأثیر زیادی بر او گذاشت.
درگذشت
عصام العطار، رهبر سابق اخوانالمسلمین سوریه و مخالف جدی دولت بشار اسد، سحرگاه جمعه ۱۴ اردیبهشت پس از یک بیماری طولانی،در سن 97 سالگی در شهر آخن آلمان درگذشت.
جستارهای وابسته
منابع
- عصام العطار.. أحد أبرز قادة الحركة الإسلامیة فی سوریاaljazeera.net، تاریخ درج مطلب 5/5/2024، اخذ شده در تاریخ 1403/2/16.
- وفاة مراقب الإخوان المسلمین السابق بسوریا عصام العطار،aljazeera.net، تاریخ درج مطلب 3/5/2024، اخذ شده در تاریخ 1403/2/16.
- عصام العطار.. قائد وطنی جامع وسیرة استثنائیة فی تاریخ سوریا syria.tv، تاریخ درج مطلب 2024.05.03، اخذ شده در تاریخ 1403/2/16.