حسن بن ابوالحسن دیلمی
حسن بن ابوالحسن دیلمی، از مفسران امامیه در قرن چهارم.
| حسن بن ابوالحسن دیلمی | |
|---|---|
 | |
| نام کامل | حسن بن ابوالحسن دیلمی |
| نام‌های دیگر | دیلمی |
| اطلاعات شخصی | |
| محل تولد |
|
| سال درگذشت | 355 ق، ۳۴۵ ش، ۹۶۶ م |
| دین | اسلام، شیعه |
| شاگردان | شیخ ابوالفتح کراجکی |
| آثار | ارشادالقلوب کتاب التفسیر |
| فعالیت‌ها | مفسر |
معرفی اجمالی
حسن بن ابوالحسن دیلمی، از مفسران امامیه در قرن چهارم. نام او با حسن بن ابی الحسن دیلمی صاحب کتاب ارشادالقلوب مشترک است، اما زمان آن‌دو بیش از پنج قرن با یکدیگر فاصله دارد. وی صاحب «کتاب التفسیر» است که ابوالفتح کراجکی در کنز الفوائد، و ابنشهرآشوب در مناقب از او نقل میکنند.
وی در منابع رجالی فردی ناشناخته است اما در همین منابع تصریح به امامی بودن او شده است. از ولادت و وفات او اطلاعی در دست نیست، تنها از احادیث او میتوان یقین کرد که وی از رجال نیمه دوم قرن چهارم بوده است، زیرا «شیخ کراجکی» به طور مستقیم از او نقل حدیث میکند، اما این‌که وی در کجا پرورش یافته و نزد چه کسانی درس خوانده، بر ما مجهول است، زیرا نام پدر و هم‌چنین نام سلسله اساتید او ناشناخته است. از نسبت «دیلمی» میتوان استنباط کرد که وی اصالتاً اهل «دیلم» از دیار گیلان بوده است اما قطعا مسافرتهایی به عراق داشته و با بزرگان کوفه و بغداد ملاقات کرده و مدتی در آنجا به استماع حدیث مشغول بوده است. وی در موارد متعددی از پدرش نیز نقل حدیث میکند و این، نشان میدهد که پدرش از عالمان عصر خود بوده و در حیات علمی نامبرده سهیم بوده است.
شاگردان
شاگردان او اطلاعی در دست نیست اما از آنجا که «کراجکی» بدون هیچ واسطهای از او نقل حدیث میکند چنین استنباط میشود که یکی از شاگردان او شیخ ابوالفتح کراجکی بوده است.
آثار
از کتابهای او تنها «کتاب التفسیر» مورد شناسایی قرار گرفته که به شیوه روایی تألیف شده و در تأویل و تفسیر آیات قرآنی، از احادیثی که در مناقب امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) و سایر اهلبیت (علیه‌السلام) وارد شده، بهره گرفته شده است.
منابع
- کنزالفوائد، کراجکی، صفحات متعدد؛
- الذریعه، ج1ص517 شماره 2527، وج4ص271 شماره 1257؛
- طبقات اعلام الشیعه، ج1ص84؛
- مرآه الکتب، تبریزی، ص489 شماره 145.