الی کوهین
الیاهو بن شائول کوهین، بزرگترین جاسوس رژیم صهیونیستی(اسرائیل) با نام مستعار «کامل امین» که توانست بالاترین سطوح حکومتی سوریه نفوذ کرده تا منصب مشاور عالی وزیر دفاع این کشور ترقی‌کند. وی تندترین و یهودستیزترین سیاستمدار سوریه بود و حماسی ترین سخنرانی هارا علیه اسرائیل در مجلس سوریه انجام می‌داد وبه دشمنی با اسرائیل مشهور بود. او تا قبل از لو رفتن گزینه اصلی نخست وزیری بود.
| الی کوهین | |
|---|---|
 | |
| نام کامل | الیاهو بن شائول کوهین |
| نام‌های دیگر |
|
| اطلاعات شخصی | |
| سال تولد | ۱۹۲۵ م، ۱۳۰۳ ش، ۱۳۴۳ ق |
| محل تولد | |
| سال درگذشت | ۱۹۶۵ م، ۱۳۴۳ ش، ۱۳۸۴ ق |
| دین | یهودی، صهیونیست |
| فعالیت‌ها | جاسوس رژیم صهیونیستی (موساد) |
او ۶ دسامبر ۱۹۲۵ در اسکندریه مصر بود که بعد از آشکار شدن نفوذی بودنش در بدنه دولت سوریه به اعدام محکوم و ساعت ۳ بامداد ۱۸ مه ۱۹۶ در میدان «مرجه» دمشق به دار آویخته شد. کوهن یکی از مهمترین جاسوسهای رژیم صهیونیستی در قرن بیستم به شمار می‌رفت که اطلاعات خطرناک و مهمی را طی چهار سالی که در پایتخت سوریه حضور داشت، به تل آویو مخابره کرده بود. جاسوسی که پس از گذشت ده‌ها سال از اعدامش، هنوز هم محل توجه مقامات صهیونیست است.
زندگی‌نامه
«الیاهو (الی) بن شائول کوهن» ۶ دسامبر ۱۹۲۵ در یک خانواده ارتدوکس و صهیونیست در اسکندریه به دنیا آمد. پدر او از حلب سوریه به مصر مهاجرت کرده بود. در سال ۱۹۴۷ و در زمان شدت گیری احساسات ضدیهودی در بین اعراب ترک تحصیل کرد و به تحصیل در خانه روی آورد. در زمان تشکیل رژیم صهیونیستی، بیشتر خانواده‌‌های یهودی مصر را ترک کرده و به اراضی اشغالی رفتند. با اینکه در سال ۱۹۴۹ پدر و سه برادر او مصر را به قصد اراضی اشغالی ترک کردند، او در مصر ماند تا مدرک الکترونیک خود را تکمیل کرده و فعالیت های یهودی و صهیونیستی خود را مدیریت کند. در سال ۱۹۵۱ و بعد از کودتای نظامی، نهضت ضد صهیونیستی شکل گرفت و کوهن به دلیل فعالیت های صهیونیستی خود بازداشت شد. کوهن در بسیاری از عملیات رژیم صهیونیستی در مصر نقش داشت ولی مدرکی از فعالیت های او توسط دولت مصر ارائه نشده است. بعد از درگیری سوئز، درگیری ها بین دولت مصر و یهودیان شدت پیدا کرد. در سال ۱۹۵۶ کوهن مجبور شد مصر را ترک کرده و به اراضی اشغالی مهاجرت کند.
در سال ۱۹۵۷ کوهن به استخدام اطلاعات ارتش رژیم صهیونیستی درآمد. کاری که به او محول شده بود در نظر او خسته کننده بود و تصمیم گرفت به خدمت موساد در آید؛ ولی موساد او را رد کرد و او مجبور شد کار قبلی خود را ادامه دهد. در دو سال بعد از آن، او در یک دفتر بیمه مشغول به کار شد. پس از آن که «میر آمیت» رئیس موساد نام او را در بین افراد رد شده دید؛ موساد تصمیم به استخدام کوهن گرفت. مأموریت انتخاب شده برای او نفوذ به دولت سوریه بود. بعد از اینکه دو هفته تحت نظر بود، استخدام شده و تحت آموزش قرار گرفت. کوهن در دوره فشرده ۶ ماهه موساد شرکت کرد و گزارش آموزش او نشان داد که او مهارت های لازم برای عملیات واقعی را دارد. در این زمان هویتی جعلی به عنوان یک بازرگان سوری که از آرژانتین به کشور خود بازمی گردد برای او تهیه شد. برای واقعی جلوه دادن این داستان او به آرژانتین سفر کرد.
شروع جاسوسی در سوریه
در ۱۰ ژانویه ۱۹۶۲، «کامل امین ثابت» (نام جدید کوهن) سوار کشتی توریستی شد که از شهر جنوای ایتالیا حرکت کرد و در اسکندریه لنگر انداخت و سرانجام به بندر بیروت رسید. در کشتی، الی کوهن با «مجید شیخ الارض» (Majeed Sheikh al-Ard) دیدار کرد - شخصیتی که وی را در طول سه سال اقامت در دمشق همراهی میکرد. الارض مردی دنیادیده بود. او به بسیاری از زبان‌ها صحبت میکرد و به زبان آلمانی هم تسلط داشت. این دو در عرشه کشتی با یکدیگر روبرو شدند و با یکدیگر گفت‌وگو کردند. کوهن به‌عنوان یک تاجر ثروتمند، به دنبال سرمایه گذاری در سرمایه‌های موروثی، ابراز تمایل کرد تا امکان تجارت در زادگاهش سوریه را بررسی کند. مجید شیخ الارض پیشنهاد کرد که کوهن پس از پیاده شدن در بیروت در سفری از بیروت به دمشق با او همراه شود. الارض، کوهن را دعوت کرد تا با اتومبیل جدید خود با او سفر کند و پس از یک روز استراحت در بیروت، این دو به گذرگاه مرزی بین لبنان و سوریه راه یافتند.
طبق اسناد اطلاعاتی آمریکا، مجید شیخ الارض از سال ۱۹۵۱ تا ۱۹۵۹ یک خبرچین آمریکایی ها بود. مجید شیخ الارض به کوهن توضیح داد که او تعدادی دوست دارد که می‌توانند با چند صد لیره سوریه عبور امن از مرز را برایش ترتیب دهند. مجید شیخ الارض مبلغ ۴۰۰ لیره سوریه از کوهن گرفت و با دوست خود، یک فرد امنیتی سوریه منتظر آنها در گذرگاه مرزی تماس گرفت. یکی دیگر از دوستان الارض مسئول گمرک در گذرگاه مرزی بود. هنگامی که کامل امین ثابت (الی کوهن) در گذرگاه مرزی نشسته و قهوه می‌نوشید، دوستان مجید شیخ الارض کیسه‌های حاوی تجهیزات جاسوسی را که کوهن از اسرائیل با خود آورده بود، جابجا می کردند. اینگونه بود که الی کوهن بدون آنکه جست و جوی وسایل شخصی خود را انجام دهد، وارد دمشق شد.
نفوذ در ارتش سوریه
کوهن موفق شد اعتماد افراد زیادی در ارتش و دولت سوریه را به دست آورد. در همین زمان او اطلاعات را به وسیله رادیو، نامه و گاهی نیز به صورت حضوری منتقل میکرد. مهمترین اطلاعات جمع شده توسط او وقتی بود که از بلندی‌های جولان بازدید کرد و موفق شد اطلاعات نظامی سوریه در آن منطقه را به اراضی اشغالی منتقل کند. کوهن وانمود کرد که برای کمک به سربازانی که زیر آفتاب کشیک می دادند قصد دارد درختانی را در بالای سر آنها بکارد. بعدا این درخت‌ها به عنوان هدف برای ارتش رژیم صهیونیستی مورد استفاده قرار گرفت. کوهن بازدیدهای زیادی از قسمت جنوبی سوریه انجام داد و عکس‌ها و نقاشی‌های زیادی از این منطقه برای رژیم صهیونیستی تهیه کرد. او در مجلس ملی سوریه فریاد می زد و اسرائیل را به هزار کار کرده و نکرده متهم می کرد، اما شب ها در خانه، برای اسرائیل اطلاعات بسیار سودمندی را می‌فرستاد. کوهن موفق شد دوستان بسیار زیادی در بین افراد عالی رتبه ارتش سوریه به دست آورد. بعضی گزارش‌ها می‌‌گویند که او دوستی زیادی با «امین الحافظ» داشت، ولی حافظ این دوستی را تکذیب کرد. بعد از این که حافظ رئیس جمهور شد، کوهن حتی برای پست وزیر دفاع در نظر گرفته شده بود. امین الحافظ (متولد ۱۹۲۱ و درگذشته در ۲۰۰۹) رئیس جمهور سوریه از ۱۹۶۳ تا فوریه ۱۹۶۶ بود. کوهن همچنین موفق شد از برنامه مخفی ارتش سوریه برای ایجاد پدافند چندلایه پرده بردارد. ارتش رژیم صهیونیستی تنها انتظار یک لایه دفاعی را داشت و اطلاعات کوهن برایش بسیار ارزشمند بود.
رژیم صهیونیستی همواره کوهن را یکی از مهمترین جاسوسهای خود معرفی کرده است. «ایوی شکول» نخست وزیر پیشین این رژیم اعلام کرده بود اطلاعاتی که کوهن فراهم کرده بود منجر شد تا اسرائیل در جنگ ۱۹۶۷ پیروز شود. در سال ۱۹۶۴، کوهن به طور مخفیانه به اسرائیل بازگشت تا بتواند در زمان زایمان همسرش (زنی عراقی- یهودی و خواهر نویسنده اسرائیلی «سامی میخائیل) در کنار او باشد.
محاکمه و اعدام
در ژانویه ۱۹۶۵، دولت سوریه تلاش‌های خود را برای دستگیری جاسوسهای رده بالا بیشتر کرد. با کمک نیروهای شوروی سابق و با کمک تجهیزات آنان خطوط رادیویی زیر نظر گرفته شد. این تجهیزات موفق به ردیابی کوهن در هنگام انتقال اطلاعات به رژیم صهیونیستی شدند. روایت های زیادی از چگونگی فاش شدن هویت او و بازداشت او منتشر شده است. یکی از این روایت ها حاکی است که سه افسر سازمان اطلاعات سوریه هنگامی که او را بازداشت کرده بودند به او گفته بودند: «بازی تمام شد». بعد از محاکمه نظامی، او به جرم جاسوسی مجرم شناخته شد و به اعدام محکوم شد. کوهن در بازجویی ها هیچ کدام از اطلاعات سرّی رژیم صهیونیستی را فاش نکرد. تل آویو یک برنامه جهانی برای حمایت از او راه‌اندازی کرد تا جلوی اعدام او را بگیرد. صهیونیست‌ها چندین بار از دولت سوریه درخواست کردند که او را اعدام نکند و حتی از شوروی درخواست وساطت کردند. با اینکه خیلی از شخصیت های بین المللی از جمله پاپ پل ششم و دولت‌های فرانسه، بلژیک و کانادا از دولت سوریه درخواست کردند حکم اعدام را لغو کند او در ساعت ۳ بامداد ۱۸ مه ۱۹۶۵ در میدان «المرجه» دمشق در ملاء عام اعدام شد.
بر اساس نظر «موریس کوهن» برادر او که وی هم یک جاسوس موساد است، در زمان اعدام، الی کوهن نفر سوم برای جایگزینی نخست وزیر سوریه بود.
درخواست های خانواده کوهن برای بازگرداندن جسد او به اراضی اشغالی چندین بار رد شده است. در سال ۲۰۰۷ دولت ترکیه اعلام کرد آمادگی وساطت بین سوریه و رژیم صهیونیستی در این زمینه را دارد. در سال ۲۰۰۸ یکی از مقامات دولت حافظ اسد اعلام کرد که بقایای او در محل نامعلومی دفن است تا از بازگرداندن جسد او به اراضی اشغالی جلوگیری شود. در سال ۲۰۱۸ موساد اعلام کرد ساعت کوهن را به دست آورده است. جزئیات کشف ساعت الی کوهن اعلام نشد و تنها به گفتن «عملیات ویژه موساد» بسنده شد. با این حال، رئیس موساد گفته است این ساعت تا روزی که الی کوهن دستگیر شد، در دستش بود.
تحقیر خانواده کوهن توسط رژیم صهیونیستی
خانواده کوهن کابینه رژیم صهیونیستی و سیستم‌های سیاسی و امنیتی آن را به نادیده گرفتن مسئولیت‌‌های خود در قبال جاسوس‌اش متهم کرده و تأکید دارند که سرویس‌های امنیتی اسرائیل در حمایت از نیروی امنیتی خود دچار ضعف و سستی شده اند. نادیه کوهن همچنین فاش کرد که دیدار آخری که وی با الی قبل از بازداشت وی داشته، می توانست سرنوشتی که در انتظار وی بوده است را بفهمد.
وی گفت که الی یک ماه و نیم قبل از خروج از منزل خود به خوبی متوجه شده بود که دیگر باز نمی‌گردد، لذا ما خداحافظی پایانی با او را انجام دادیم. همسر این جاسوس اسرائیلی می‌افزاید: رژیم بارها و بارها من را اذیت کرد. حتی فرزندان کوچک من نیز هزینه‌های زیادی را پرداخت کردند. این درد همواره با ما همراه بود. آنها بدون ترحم ما را در گوشه خیابان رها کردند. «صوفی بن دور» دختر کوهن که در زمان اعدام پدرش ۵ سال داشت، از روایت منتشر شده توسط موساد انتقاد و تاکید کرد که سرویس موساد و اسرائیل تلاش داشتند همواره از وی استفاده کنند اگر این اتفاق نمی افتاد، الی کوهن لو نمی‌‌رفت.