اتحادیه جهانی ناشران مسلمان

اتحادیه جهانی ناشران مسلمان (به انگلیسی: World Union of Muslim Publishers)، نهادی بین‌المللی، غیردولتی و غیر انتفاعی است که به منظور تقویت ارتباط و گسترش تعامل بین ناشران مسلمان در سراسر جهان و ارتقای استانداردهای صنعت نشر در جهان اسلام در سال ۱۳۹۰ هجری شمسی تاسیس شد.

تاریخچه

علی زارعی نجف‌دری، دبیر کل اتحادیه جهانی ناشران مسلمان، فلسفه شکل‌گیری اتحادیه را چنین بیان کرده است: عدم انسجام و آشنایی ناشران حوزه جغرافیایی كشورهای مسلمان باعث انگیره‌بخشی برای تشكیل اتحادیه جهانی ناشران مسلمان شد. در این راستا دو اجلاس بین‌المللی ناشران جهان اسلام در سال‌های گذشته برگزار شد. پیش از برگزاری اجلاس نخست، حدود دو تا سه سال کار فکری و بررسی‌های متعدد انجام شده بود. با بسیاری از اندیشمندان و ناشران مسلمان در اقصی نقاط جهان رایزنی و گفت‌وگو کرده بودیم که نهایتاً به برگزاری دو اجلاس گذشته منجر شد و فلسفه اصلی برگزاری آن‌ها نیز نزدیک کردن ناشران مسلمان به یکدیگر و جلوگیری از توقف در زمان بود. لذا با عنایت به بیانیه پایانی نخستین اجلاس بین المللی ناشران جهان اسلام، اتحادیه بین المللی ناشران مسلمان تشکیل شد.

اساسنامه

اساسنامه اتحادیه جهانی ناشران مسلمان مشتمل بر یک مقدمه، چهار فصل، 15 ماده و یک تبصره، در سه نسخه به زبان‌های انگلیسی، عربی و فارسی با اعتبار یکسان به تصویب مجمع عمومی اتحادیه رسید.

مقدمه

با توجه به لزوم ارتقای نقش ناشران، نویسندگان و مترجمان در تولید و نشر اندیشه و علم و فرهنگ در جهان و با عنایت به بیانیه پایانی اولین اجلاس بین‌المللی ناشران جهان اسلام در تهران -جمهوری اسلامی ایران- (30 و 31 خرداد 1389 هجری شمسی، 7 و 8 رجب 1431 هجری قمری، 20 و 21 ژوئن 2010 میلادی)، «اتحادیه بین‌المللی ناشران مسلمان» تشکیل می‌گردد.

فصل اول: اصول کلی

ماده 1- نام و تعریف

الف) نام: «اتحادیه بین‌المللی ناشران مسلمان» که از این پس «اتحادیه» خوانده می‌شود.

ب) تعریف: اتحادیه، نهادی بین‌المللی، غیر دولتی و غیر انتفاعی است که به منظور تقویت ارتباط و گسترش تعامل بین ناشران مسلمان در سراسر جهان و ارتقای استانداردهای صنعت نشر در جهان اسلام عمل می‌کند.

ماده 2- اهداف

الف) فراهم‌ سازی و تقویت بستر ارتباط میان ناشران مسلمان سراسر جهان با یکدیگر در تدوین راهکارها، سیاست‌ها و تصمیم‌گیری‌ها.

ب) افزایش استانداردهای کتاب و نشر از طریق تحول در صنعت نشر جهان اسلام.

ج) حمایت از ناشران، نویسندگان و مترجمان مسلمان جهان بر اساس ساز وکارها و اقتضائات نوین صنعت نشر و ارتقای حقوق معنوی آنان.

د) ایجاد رابطه ارگانیک بین صنعت چاپ و نشر ناشران مسلمان.

ه) تشویق ناشران، نویسندگان و مترجمان در تعمیق نگاه علمی و گسترش فرهنگ قرآنی و دینی.

و) افزایش نقش ناشران، نویسندگان و مترجمان در حوزه نشر الکترونیک و ایفای نقش متناسب در جهت ترویج فرهنگ و معارف اسلامی.

ز) ایجاد نظام توزیع کارآمد آثار فرهنگی و علمی مربوط به فرهنگ و تمدن اسلامی توسط ناشران مسلمان به منظور بهره‌مندی همه ابنای بشر.

ماده3- وظایف و کارکردها

الف) تدوین برنامه عمل ناشران جهان اسلام به منظور ارتقای قابلیت حرفه‌ای- فنی آنان.

ب) ایجاد ترتیبات حقوقی و قانونی در تألیف، ترجمه و نشر به منظور ارتقای حقوق معنوی مؤلفان، مترجمان و ناشران در حوزه نشر.

ج) نیازسنجی فکری- فرهنگی و فنی- حرفه‌ای حوزه چاپ و نشر.

د) استفاده از ظرفیت‌ها و تجارب ناشران، نویسندگان و مترجمان کشورهای مختلف از طریق ایجاد مکانیزم ارتباطی کارآمد.

ه) احقاق حقوق مسلمانان به ویژه در کشورهای غیر اسلامی از طریق ایجاد شبکه‌ای منسجم و تقویت حوزه عمومی توسط ناشران، نویسندگان و مترجمان.

و) ایجاد بانک اطلاعات ناشران، نویسندگان و مترجمان مسلمان در سطح داخلی، منطقه‌ای و بین‌المللی

ز) سازماندهی جوایز و معرفی ناشران مسلمان شاخص در جهان.

ح) تشویق کشورها برای تدوین قوانین و ضوابط لازم جهت سرمایه‌گذاری در حوزه نشر.

فصل دوم: عضویت

ماده 4- عضویت در اتحادیه

اعضای اتحادیه شامل اعضای رسمی و ناظر می‌باشند:

1-4) اعضای رسمی: هر ناشر مسلمان از سراسر جهان که دارای شرایط لازم بوده و تقاضای عضویت وی به تصویب شورای اجرایی برسد و شرایط این اساسنامه را بپذیرد، عضو رسمی اتحادیه محسوب می‌شود.

تبصره: آیین‌نامه عضویت پس از پیشنهاد دبیرکل و تصویب مجمع عمومی ابلاغ خواهد شد.

2-4) اعضای ناظر: ناشرانی که شرایط عضویت رسمی را ندارند ولی علاقه‌مند به همکاری با اتحادیه هستند می‌توانند به عنوان عضو ناظر به عضویت اتحادیه درآیند و در جلسات مجمع عمومی بدون حق رأی شرکت کنند.

فصل سوم: ارکان اتحادیه

الف) هیأت موسس

ب) مجمع عمومی

ج) شورای اجرایی

د) دبیرخانه

ماده 5- کلیه ناشران شرکت‌کننده در نخستین اجلاس بین‌المللی ناشران جهان اسلام، عضو هیأت مؤسس اتحادیه می‌شوند.

ماده 6- مجمع عمومی

1-6) مجمع عمومی، عالی‌ترین مرجع تصمیم‌گیری اتحادیه بوده و از میان ناشران مسلمانی که به عضویت رسمی اتحادیه درآیند، تشکیل می‌شود.

2-6) حضور اعضای افتخاری، وابسته یا ناظر در جلسات مجمع بدون حق رأی بلامانع است.

3-6) مجمع عمومی هر سه سال یک بار در مقر اتحادیه تشکیل می‌شود.

4-6) در اولین جلسه مجمع عمومی، اعضای شورای اجرایی انتخاب می‌شوند.

ماده 7- وظایف مجمع عمومی

الف) تعیین خط‌مشی کلی اتحادیه و بررسی و تصویب پیشنهادات شورای اجرایی.

ب) انتخاب اعضای شورای اجرایی.

ج) تصویب برنامه و بودجه سه ساله اتحادیه و بررسی و تصویب نحوه تخصیص منابع مالی اتحادیه.

د) بررسی و ارزیابی گزارش دوره‌ای اتحادیه.

ه) اصلاح اساسنامه و انحلال اتحادیه در صورت لزوم.

ماده 8- شورای اجرایی

الف) شورای اجرایی متشکل از یازده نفر از اعضای مجمع عمومی می‌باشد که از میان ناشران مسلمان شاخص جهان اسلام برگزیده می‌شوند.

ب) اعضای شورای اجرایی بر اساس تقسیم‌بندی جغرافیایی، سه نفر از کشورهای آسیایی، سه نفر از کشورهای آفریقایی، سه نفر از کشورهای عربی، یک نفر از کشورهای اروپایی و یک نفر از کشورهای آمریکایی انتخاب خواهند شد.

ج) اعضای شورای اجرایی برای مدت سه سال انتخاب می‌شوند و انتخاب مجدد آنها بلامانع است..

د) شورای اجرایی از بین اعضای خود، یک نفر رئیس و دو نفر معاون (بر اساس توزیع جغرافیایی) و یک نفر گزارشگر انتخاب می‌کند.

ه) جلسات شورای اجرایی هرسال یک بار برگزار می‌شود.

و) جلسات شورای اجرایی به صورت گردشی هر سال در یکی از کشورهای اسلامی برگزار می‌شود و در صورت نبود متقاضی، جلسات در محل دبیرخانه دائمی اتحادیه برگزار می‌‌شود.

ط) زمان و مکان و برنامه جلسات شورای اجرایی به وسیله دبیرکل اتحادیه صورت می‌گیرد و دعوتنامه توسط دبیرکل اتحادیه ارسال می‌گردد.

ماده 9- وظایف شورای اجرایی

الف) اجرایی نمودن اهداف اساسنامه و مصوبات مجمع عمومی.

ب) تصویب قواعد ، مقررات و آیین‌نامه‌های مورد نیاز اتحادیه.

ج) بررسی و تصویب تقاضای عضویت متقاضیان.

د) بررسی و تأیید نامزدهای پست دبیرکل اتحادیه بر اساس پیشنهاد کشور میزبان.

ه) تدوین و تصویب برنامه و بودجه سالانه اتحادیه.

و) تنظیم پیش‌نویس دستور کار جلسات مجمع عمومی.

ز) تعیین حق عضویت اعضای اتحادیه.

ح) پیشنهاد اصلاح اساسنامه به مجمع عمومی.

ماده 10- دبیرخانه

1-10- مقر دبیرخانه دائمی اتحادیه در تهران- پایتخت جمهوری اسلامی ایران- می‌باشد.

2-10- دبیرخانه متشکل از افراد زیر می‌باشد:

الف) دبیرکل

ب) معاون و خزانه‌دار

ج) متخصص برنامه‌ها

د) کارکنان فنی و اداری

3-10- دبیرخانه توسط دبیرکل اداره می‌شود که بر اساس کشور میزبان و تأیید شورای اجرایی برای یک دوره سه ساله و قابل تمدید انتخاب می‌گردد.

4-10- ساختمان اتحادیه توسط کشور مقر دبیرخانه دائمی و هزینه‌های جاری دبیرخانه اعم از اداری، پرسنلی و غیره توسط منابع مالی اتحادیه تأمین می‌گردد.

فصل چهارم: منابع مالی

ماده 11- صندوق مالی اتحادیه

به منظور حمایت مؤثر از اقدامات و فعالیت‌های اتحادیه، صندوق حمایت از اتحادیه در کشور مقر دبیرخانه دائمی ایجاد می‌گردد تا افراد، شخصیت‌ها، کشورها و سازمان‌های بین‌المللی دولتی و غیردولتی کمک‌های مالی خود را به این صندوق واریز کنند. نظارت و کنترل مالی این صندوق بر اساس مقررات مالی اتحادیه می‌باشد.

ماده 12- منابع مالی اتحادیه

منابع مالی اتحادیه از منابع زیر تأمین می‌شود:

الف) حق عضویت اعضا.

ب)کمک‌های دولت کشور مقر دبیرخانه دائمی اتحادیه.

ج) کمک نهادها و سازمان‌ها بین‌المللی اسلامی و غیراسلامی.

د) منابع مالی حاصل از فعالیت‌های علمی- پژوهشی و انتشاراتی.

ه) هدایا و کمک‌های مردمی، سازمان‌های خصوصی و غیردولتی.

و) قرارداد با اشخاص حقیقی و حقوقی.

ز) اخذ تسهیلات بانکی.

ح) وقف

ط) سایر منابع

ماده 13- اصلاحات

دبیرکل اتحادیه متن اساسنامه را پس از تأیید شورای اجرایی در اختیار اعضای مجمع عمومی قرار می‌دهد تا در صورت لزوم اصلاحات صورت گیرد. پس از آن، متن نهایی اساسنامه با تصویب دو سوم اعضای رسمی شرکت‌کننده در مجمع عمومی لازم‌الاجرا خواهد بود.

ماده 14- انحلال

در صورت تصویب انحلال اتحادیه توسط دو سوم اعضای مجمع عمومی، یک نهاد فنی ایجاد شده از سوی مجمع عمومی، تسویه اموال منقول و غیر منقول را براساس قوانین و مقررات خود مجمع انجام خواهد داد.

ماده 15- حل اختلاف

هر گونه اختلاف نظر یا مناقشه در تفسیر یا تعبیر این اساسنامه به یک نهاد داوری تشکیل شده از سوی مجمع عمومی ارجاع خواهد شد.

دفتر اتحادیه

اعضای شورای اجرایی اتحادیه، ساختار منطقه‌ای اتحادیه شامل دبیر مناطق، شورای منطقه‌ای، دفتر دبیرخانه منطقه‌ای و ... را مصوب کردند. بنابر این ثبت منطقه‌ای اتحادیه بر عهده دبیران منطقه‌ای است. زارعی نجف‌دری، دبیرکل اتحادیه، در این زمینه اعلام کرد: بر اساس اساسنامه اتحادیه و بر اساس اجماعی که در اجلاس قبل داشتیم، قرار شد پنج دفتر اتحادیه در پنج قاره جهان ایجاد شود. نخستین دفتر برون مرزی اتحادیه در یونان و در شهر آتن افتتاح شد. یونان به خاطر مرکزیت فرهنگی در اروپا برای استقرار دفتر اروپایی انتخاب شد. دفتر منطقه‌ای اتحادیه در آفریقا در كشور سنگال و در شهر داکار جای دارد. زارعی نجف‌دری در گزارش به شورای سیاست‌گذاری اتحادیه جهانی ناشران مسلمان بر افتتاح دفتر منطقه آسیا در اندونزی در آینده نزدیک تاکید کرد. اما در گفتگوی دیگری خبر از افتتاح دفتر منطقه آسیا در تاجیکستان و شهر دوشنبه در آینده نزدیک داد. در مورد دفتر آمریکای لاتین اتحادیه نیز دبیرکل اعلام کرده به احتمال زیاد در برزیل مستقر خواهد بود. زارعی اظهار امیدواری کرده است که تا سال ۱۳۹۲ ه. ش. دفاتر پنجگانه اتحادیه در قاره‌های مختلف دنیا آغاز به کار خواهند کرد.

شورای سیاست‌گذاری

شواری سیاست‌گذاری اتحادیه جهانی ناشران مسلمان متشکل از علی‌‌اكبر ولایتی، مشاور مقام معظم رهبری در امور بین‌الملل، آیت‌الله محمدعلی تسخیری، مشاور پیشین مقام معظم رهبری در امور جهان اسلام، سیدمحمد حسینی وزیر پیشین فرهنگ و ارشاد اسلامی، محمدباقر خرمشاد، رییس وقت سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، سیدمهدی مصطفوی، قائم مقام وقت معاونت بین‌الملل دفتر مقام معظم رهبری، ارسلان قربانی ،معاون وقت وزیر علوم و رئیس مرکز همکاری‌های علمی بین‌المللی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، مرتضی دامن‌پاک، معاون وقت پژوهشی و آموزشی وزارت امور خارجه به عنوان نماینده وزیر امورخارجه، محمدعلی فتح‌اللهی، رئیس وقت پژوهشکده علوم سیاسی موسسه مطالعات فرهنگی و علوم انسانی و علی زارعی نجف‌دری، دبیر کل اتحادیه جهانی ناشران مسلمان، بوده است.

شورای اجرایی

شورای اجرایی اتحادیه متشکل از ۱۵ عضو است که یک عضو آن را دبیرکل و رئیس شورای اجرایی اتحادیه تشکیل می‌دهد. دیگر اعضای شورای اجرایی عبارتند از: قلاب ذبیح مصطفی از کشور الجزایر، هدی شفیق از کشور کانادا، عادل احمد عبدالموجود از کشور مصر، بی علیون بدارا از کشور سنگال، امیرعباس تقی‌پور از جمهوری اسلامی ایران، عبدالعزیز نزارالدین از سریلانکا، محمدابراهیم شریعتی و سیدموسی حسینی از کشور افغانستان، مفتاح رحمت فوزی از کشور اندونزی، حسین خلیفه از کشور لبنان، موسی گونش از کشور ترکیه، محمد حق‌پرست از کشور برزیل و رامین داداش اف از کشور آذربایجان.

مهمترین فعالیت‌ها

نام اتحادیه با سه اجلاس بین‌المللی ناشران جهان اسلام که در تهران برگزار شد، گره خورده است. طرح بحث جایزه ادبی فلسطین، اعلام عدم حضور در شصت و هفتمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب فرانکفورت آلمان درسال ۱۳۹۴ ه. ش. ( ۲۰۱۵ م) در صورت دعوت از سلمان رشدی، امضای تفاهم‌نامه همکاری میان اتحادیه و نمایندگی ایران در یونسکو را می‌توان به عنوان مهمترین فعالیت‌های اتحادیه نام برد.

وضعیت امروز اتحادیه

به نظر میرسد اتحادیه با نام زارعی نجف‌دری گره خورده و قائم به ایشان است. وبگاه اتحادیه تا ۱۳۹۴ هجری شمسی بروز رسانی می‌شد و اکنون از دسترس خارج است. فعالیت کنونی آن روشن نیست.